خوش آمدید

ضرب المثلی که از دیرباز میان مردم رد و بدل می شود، به کسی اطلاق می شود که به اصطلاح، خودش را بسیار می گیرد. یعنی به زبان صریح تر، کسی که از خود راضی باشد و تکبر و خودبینی اش دیگران را آزار دهد، مردم درباره اش می گویند فلانی از دماغ فیل افتاده.

ریشه این ضرب المثل به زمان حضرت نوح باز می گردد داستان از این قرار بود که حضرت نوح که از سوی خداوند مامور می شود تا از تمام موجودات کره زمین یک جفت در کشتی معروفش بگذارد تا سیل و طوفان نسل آنان را منقرض نکند، یک روز دید که کشتی پر از فضولات حیوانات شده است. همراهان حضرت نوح گله به نزد پیامبر می برند و او هر چه می اندیشد برای تخلیه فضولات آن همه حیوان، فکری به ذهنش نمی رسد. پس دست به دعا می برد و از خداوند می خواهد که در این طوفان، آنان را از فضولات و بوی آن نجات دهد.

خداوند هم به او دستور می دهد که دستی به پشت فیل بزند. حضرت نوح به محض این که دستور را می شنود، آن را عملی می کند. دستی به پشت حیوان عظیم الجثه یعنی فیل می زند و ناگهان از دماغ بزرگ فیل، یعنی خرطومش یک خوک می افتد زمین. خوک هم به محض این که پایش به زمین می رسد شروع می کند به خوردن فضولات و کثافات و کشتی ظرف چند ساعت، مثل روز اول، پاک و پاکیزه می شود.

در همین هنگام می گویند، ابلیس که از پاکیزگی کشتی ناراحت شده بود، دست به پشت خوک می زند و ناگهان از دماغ خوک، موشی بیرون می جهد. موش شروع می کند به خرابکاری و آنقدر به کارش ادامه می دهد که نزدیک است کشتی سوراخ شود. خداوند که این را می بیند به نوح دستور می دهد تا دوباره دستی به پشت شیر بمالد. هنوز حضرت نوح دستش را از پشت شیر برنداشته بود که ناگهان از دماغ شیر درنده، گربه به زمین می افتد و به دنبال موش می افتد. پس طبق روایات اسلامی سه حیوان پس از طوفان نوح به جهان هستی گام گذاشتند و پیش از آن وجود نداشتند: خوک، گربه و موش.

حال ببینیم ارتباط خوک که از دماغ فیل افتاده است چه ربطی دارد به آدم های متکبر و از خود راضی مهدی پرتوی آملی در این باره آورده است: «از آنجا که فیل حیوان عظیم الجثه ای است و عظمت و هیبتش دل شیر را می لرزاند، لذا آنچه از دماغ فیل افتاده: «حتی اگر خوک مفلوک هم باشد» در مورد افراد خودخواه متکبر مورد استفاده و ضرب المثل قرار گرفته است» اما به نظر می رسد که چهره خود خوک هم در کاربرد این ضرب المثل درباره آدم های از خود راضی، بی ارتباط نیست.

خوک همان طور که همگان می دانند دماغی سربالا دارد و چشم های ریزش هم طوری است که انگار همیشه از بالا، آن هم از بالای دماغ سربالایش به بقیه چیزها نگاه می کند. چنانچه اصطلاح دیگری هم در مورد آدم های از خود راضی به کار می رود: «طرف چنان دماغش را بالا می گیرد و راه می رود که انگار از دماغ فیل افتاده »

واژه "محراب" در لغت، به معنای "نبردگاه" و در ادبیات اسلامی، به محل اقامه نماز اطلاق می شود. ریشه این عبارت عربی "حرب" است و بی شک بی دلیل نیست که "حرب" به معنای جنگ، چنین قرابتی با واژه "محراب" دارد. چرا که نماز، آوردگاهِ نبرد انسان با شیاطین و نفس خویش است و نیز، جنگ با شیطانک های سر به طغیان برداشته، تکلیفی است بر عهده مومنین که جز در "محرابِ نبرد" میسر نیست.

عکسی که می بینید، احتمالا در سال ۱۳۶۵ و در جریان عملیات کربلای۵ گرفته شده است. سه رزمنده بسیجی، در مجالی که یافته اند، در کانالی باریک به نماز ایستاده اند. کانالی که برای این رزمندگان، هم "محرابِ نبرد" است و هم "محرابِ نماز". و چه محرابی از این نزدیک تر به بارگاهِ الله؟

  

امام علی(ع) از هر حیث مراقب کارگزارانش بوده و در همین مدت کوتاه حکومت، نامه‌های متعددی از آن حضرت مانده که کارگزاران را توبیخ کرده است.

خبرآنلاین، با مطالعه و تورق در نهج البلاغه، کتاب ماندگار امام اول شیعیان نامه های متعددی از ایشان را می بینیم که درباره نحوه رفتار کارگزارانش با مردم نگاشته شده اند. امام علی(ع) در نامه ای که به یکی از کارگزاران خود "مخنف بن سلیم" هنگامی که او را برای گردآوری زکات به اصفهان فرستاده بود نوشته است:

« تو را به پروای از خدا فرمان می دهم، آنجا که جز خدا کسی شاهد و غیر او کسی وکیل نیست. تو را فرمان می دهم که مردم را نرنجانی، آنان را دروغگو نخوانی، و به خاطر اینکه امیر آنان هستی از آنها روی نگردانی. زیرا آنها برادران دینی و یاران تو در گرفتن حقوق خداوند هستند.

تو را در این زکات نصیبی ثابت و حقی معلوم است و مسکینان و ناتوانان و بینوایان با تو شریکند. ما حق تو را به تمامی می پردازیم، پس تو نیز حقوق آنان را به طور کامل بپرداز که اگر چنین نکنی روز قیامت از کسانی باشی که بیشترین دشمن و مدعی را خواهی داشت.»

در کتاب "حیات فکری و سیاسی امامان شیعه"، نوشته رسول جعفریان نیز ماجرایی از تفاوت نحوه برخورد امیر مومنان با کارگزارانش و دیگر حاکمان اسلامی در آن زمان به شرح زیر ذکر شده است:

«بعد از شهادت حضرت علی (ع) سوده دختر عماره همدانی، نزد معاویه آمد. او از کسانی بود که در صفین حضور داشت. معاویه قدری درباره صفین با او سخن گفت. وی از معاویه خواست تا بسد بن ارطاة را که به آنها ظلم می کند از کار برکنار کند اما معاویه نپذیرفت.

سوده به سجده افتاد و ساعتی بعد سربرداشت. معاویه پرسید که این سجده برای چه بود؟ سوده گفت: زمانی برای اعتراض به رفتار یکی از کارگزاران علی(ع)، نزد او رفتم. مشغول نماز بود. پس از نماز پرسید: چه حاجتی داری؟ شکایت خود را از آن مرد گفتم. امام همان جا پوستی از جیبش بیرون آورد و در آن ضمن دعوت به رعایت عدل، به آن مرد نوشت: "نامه که به دستت رسید، به محتوای آن عمل کن تا کسی را بفرستم که کار را تحویل بگیرد." کاغذ را به من داد و من هم پیش آن مرد بردم و او معزول شد.»

سرباز همراه شهید نواب صفوی در بازخوانی خاطرات خود از همراهی وی در زندان قصر، به غسل شهادت نواب و چگونگی انجام آن اشاره کرد.

 تقی بابایی که حدود 80 سال دارد در روستای خیر آباد از توابع شهر اراک، زندگی می کند وی که باعصا به سختی راه می رود دارای مغازه ای است که از آن امرار معاش می کند، او از دوران سربازیش با سایت اراک امروز گفت: من از سربازان زندان قصر بودم یک ماه وچند روز از زمستان می گذشت که سرگروهبان وارد سربازخانه شد و گفت چهار نفر از سربازان خدمت منقضی بلند شوند،بابایی توهم بلند شو،رفتیم زندان شماره 2 که زاهدی آن را ساخته بود زندان شماره 2 برای توده ای ها و سیاسی ها بود زندان شماره یک برای دزدها وجرم کوچکها بود.

وی افزود: جلوی در زندان دو تا آمبولانس حاضر بود زندانی ها را آوردند چهار نفر بودند، چشم و دست بسته سوار ماشین کردند ما هم سوار شدیم، رفتیم میدان گمرک آنجا با دربار تماس گرفتند تازه ما فهمیدیم که می خواهند آن چهار نفر را اعدام کنند، دربار گفت که طرفدار زیاد دارند اگر اعدامشان کنید شلوغ می شود پس دوباره سوار ماشین شدیم و به پادگان حشمتیه رفتیم جلو درب خانواده زندانی ها بودند ما در آن موقع متوجه شدیم زندانی ها چه کسانی هستند زندانی ها جزء اعضای فدائیان اسلام بودند،زندانی ها نواب صفوی، خلیل طهماسبی، ذوالقدر و یک نفر دیگر بودند.

بابایی ادامه داد: داخل پادگان وارد قسمت پاسدارخانه شدیم در آنجا نواب صفوی به من گفت می توانی یک مقدار آب به من برسانی گفتم می خواهی وضو بگیری گفت نه می خواهم غسل کنم ،یک حوض آنجا بود آن را شستم و آبش کردم نواب که می خواست داخل آب شود خلیل طهماسبی به او گفت هوا سرد است سرما می خوری نواب صفوی گفت که کار از این حرف ها گذشته ،بعد غسل کرد و با یک حوله که آنجا بود خودش را خشک کرد و لباسهایش را پوشید.

بابایی در پایان گفت: موقع اعدام آنها را بردند میدان تیر و ارکان هنگ مسئول اعدام بود ما را هم به زندان قصر برگرداندند، بعدها متوجه شدم که غسل شهادتی هم وجود دارد.

یکی از سؤالاتی که ممکن است این روزها برای بعضی از افراد در مراسم احیای شب‌های قدر پیش آید این است که آیا می‌توان از گوشی همراهی که حاوی قرآن کریم است به جای کتاب قرآن استفاده کرد و موبایل را بر سر گذاشت؟

یکی از اعمال شب‌های قدر، قرآن بر سر گرفتن است و از آنجایی که ممکن است برخی از افراد به دلیل همراه نداشتن مصحف قرآن کریم و نیز همراه داشتن همیشگی گوشی تلفن همراه از قرآنی که در گوشی‌ است استفاده ‌کنند، درستی یا نادرستی این مسئله را در گفت‌وگو با اساتید حوزه علمیه و نظرات مراجع  تقلید بررسی کردیم.

آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری (مدیر حوزه‌های علمیه کشور):

گوشی موبایلی که دارای قرآن است صدق قرآن نمی‌کند مگر اینکه دسترسی به قرآن کریم ممکن نباشد اما به اعتبار اینکه آیات قرآن در آن وجود دارد آن هم بر صفحه گوشی موبایل ظاهر شده و مشخص شود که صفحه قرآن است، بر سر گرفتن آن اشکالی ندارد.

آیت‌الله محمدعلی جاودان (استاد اخلاق حوزه‌های علمیه تهران):

در صورت عدم دسترسی به کتاب قرآن، اشکالی ندارد که از گوشی موبایلی که دارای آیات قرآن است استفاده شود اما اگر قرآن چاپ شده باشد بهتر است.

آیت‌الله محسن اراکی (استاد درس خارج مهدویت حوزه علمیه):

موبایل نمی‌تواند جایگزین قرآن شود، آنچه که در روایات اسلامی بیان شده است خود قرآن و یا بخشی از قرآن است که در اعمال شب‌های قدر باید روی سر قرار گیرد.

آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی (مجتهد علوم حوزوی):

موبایلی که حاوی آیات قرآن است با وجود اینکه صفحه آیات قرآن در آن باز باشد، عرفاً قرآن تلقی نمی‌شود. هر چند برخی از احکام قرآن را ندارد اما به سر گرفتن آن مانعی ندارد.

آیت‌الله سیداحمد خاتمی (امام‌جمعه موقت تهران):

آنچه که در روایات آمده کتاب قرآن است، بنابراین باید صدق قرآن کند و گوشی موبایل، صدق قرآن نمی‌کند.

مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی:

حجت‌الاسلام علی یعقوبی استاد حوزه علمیه و از پژوهشگران مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی نیز به بیان نظر کلی مراجع تقلید در این خصوص پرداخت و گفت: این مسئله از جمله مسائل اختلافی میان علما و مراجع تقلید نیست؛ براساس دستور روایات باید کتاب قرآن روی سر قرار گیرد ترجیحاً نیز برای حفظ شأنیت قرآن، آن را باید ببندند و نظر تمام مراجع همین است. فقط نظر آیت‌الله خویی در زمان‌های گذشته این بوده است که اگر نوار کاست قرآن در دستشویی بیافتد باید نسبت به آن احتیاط کرد و فتوای صریحی در این زمینه نداشته‌اند.

وی عنوان کرد: همچنین بر سر گذاشتن گوشی موبایل در لیالی قدر نمی‌تواند از مصادیق قرآن به سر گرفتن محسوب شود. در مفاتیح الجنان در خصوص آداب قرآن بر سر گرفتن آمده است: قرآن‌ها را باز کنید و بر سر بگذارید تعبیر از قرآن، همان کتاب قرآن است نه آن موبایلی که نوشته‌های آن به صورت غیر مکتوب است و تماسی با بدن حاصل نمی‌شود.

یعقوبی تصریح کرد: کتاب قرآن دارای احکام خاصی است که قرآنی که در گوشی موبایل است فاقد آن است؛ نخست آنکه بدون وضو نمی‌توانید به صفحه قرآن دست بزنید اما موبایل اینگونه نیست.

و دوم اینکه اگر کتاب قرآن نجس شود باید فوراً آب کشیده شود اما اگر موبایلی که دارای قرآن است در درون دستشویی بیافتد نیازی نیست که درِ آن چاه بسته شود چرا چون که گوشی موبایل به محض برخورد با آب، خواهد سوخت و تمام اطلاعات آن از بین خواهد رفت البته این بدان معنا نیست که ما به قرآن در درون گوشی موبایل، بی‌احترامی کنیم و بگوییم بی‌احترامی به قرآن‌های مکتوب جایز نیست اما بی‌احترامی به قرآن‌های داخل موبایل جایز است. نه چنین حرفی صادق نیست.

این پژوهشگر حوزه علمیه اظهار داشت: از طرف دیگر بعضی از تمثال‌ها و تصاویری وجود دارد که عموم مردم آنها را به اهل بیت علیهم‌السلام نسبت می‌دهند با وجود اینکه این عکس‌ها صحت ندارد اما مراجع عظام اجازه بی‌حرمتی نسبت به آنها را نداده‌اند و حکم قرآن داخل موبایل نیز بر همین منوال است.