پدر و مادر دو گوهر و گنجینه‌ای هستند که ما متاسفانه در بسیاری از مسائل و دغدغه‌های زندگی پیرامون یافتن گهرهایی برای تسهیل زندگی بعضا آنها را فراموش کرده‌ایم و در بسیاری از مواقع زمانی به یاد آنها می‌افتیم که دیگر آن گهرها را در نزد خود نداریم.
(ایسنا)، آیات 24 و 23 از سوره «اسراء» در این ارتباط سخن می‌گویند که در ادامه به متن، ترجمه و مفاهیمی پیرامون آن اشاره می‌شود:
«وَقَضَیٰ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا ( 23 ) وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا»(24)
ترجمه آیه:
"پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر یکی از آن دو یا هر نزد تو به پیری رسیدند، به آنان «اف» مگو و آنان را از خود مران و با آنان سنجیده و بزرگوارانه سخن بگو و از روی مهربانی و لطف، بال تواضع خویش را برای آنان فرود آور و بگو: پروردگارا! بر آن دو رحمت آور، همان‌گونه که مرا در کودکی تربیت کردند."
نکاتی پیرامون مفهوم این آیه:
در احادیث، در مورد احسان به والدین بسیار سفارش شده و از آزردن آنان نکوهش شده است:
پاداش نگاه رحمت به والدین، حج مقبول است. رضایت آن دو رضای الهی و خشم آنان خشم خداست. احسان به پدر و مادر عمر را طولانی می‌کند و سبب می‌شود که فرزندان نیز به ما احسان کنند.
در احادیث آمده است:
"حتی اگر تو را زدند، تو «اف» نگو، خیره نگاه مکن، دست بلند مکن، جلوتر از آنان راه نرو، آنان را به نام صدا نزن، کاری مکن مردم به آنان دشنام دهند، پیش از آنان منشین و پیش از آنکه از تو چیزی بخواهند به آنان کمک کن."
مردی، مادرش را به دوش گرفته طواف می‌داد، پیامبر را در همان حالت دید، پرسید:
"آیا حق مادرم را ادا کردم؟"
پیامبر فرمود:
"حتی حق یکی از ناله‌های زمان زایمان وی را نیز ادا نکردی.(تفسیر نمونه)
از پیامبر اکرم (ص) سوال شد:
"آیا پس از مرگ می‌توان به والدین احسان کرد؟
ایشان فرمود:
"آری، از راه نماز خواندن برای آنان و استغفار برایشان و وفا به تعهداتشان و پرداخت بدهی‌هایشان و احترام به دوستانشان. (تفسیر مجمع‌البیان).
مردی از پدرش نزد پیامبر شکایت کرد. حضرت پدر را خواست و پرسش کرد، پدر پیر گفت:
"روزی من قوی و پولدار بودم و به فرزندم کمک می‌کردم، اما امروز او پولدار شده و به من کمک نمی‌کند.
رسول خدا(ص) گریست و فرمود:
"هیچ سنگ و شنی نیست که این قصه را بشنود و نگرید، سپس به آن فرزند فرمود:
"اَنتَ و مالُک لاَبیک"
"تو و دارایی‌ات از آنِ پدرت هستید. (تفسیر فرقان)"
در حدیث آمده است:
"حتی اگر والدین فرزند خود را زدند، فرزند بگوید:
"خدا شما را ببخشاید"که این کلمه همان «قول کریم» است." (کافی، ج 2، ص 157)
احسان به والدین، از صفات انبیاست. چنانکه در مورد حضرت عیسی (ع) توصیف (بِراً بوالدتی) و در مورد حضرت یحیی (ع) (بِراً بوالدیه) آمده است. (مریم، 39) (مریم، 14).
منبع: کتاب «دقایقی با قرآن» تالیف حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی، ناشر مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، نوبت چاپ پانزدهم، زمستان 1390
