همهي نگاهها به خاورميانه بود، به اين كه در «درعا» و «منامه» چه ميگذرد؛ اين كه قذافي اين بار كدام شهر ليبي را بازپس ميگيرد و واگذار ميكند. اما ناگهان تيتر يك اغلب رسانههاي جهان، چهرهي متلاشي شدهي مردي شد كه ميگفتند حملات يازدهم سپتامبر در ايالات متحده را رقم زده است.

مرگ «اسامه بنلادن» رهبر القاعده بيش از آنكه يك اتفاق مهم باشد، به عنوان يك «خبر»، اهميت دارد، به ويژه براي آمريكاييها كه در مشكلات گوناگون اسير شدهاند و راه نجاتي ميجويند. خبر مرگ بنلادن اما تازگي ندارد چرا كه تاكنون چند بار اعلام شده است.
هرچند اينبار به نظر ميرسد، سناريويي براي آن نوشته شده كه به كمك رسانهها مو به مو در حال اجراست. «باراك اوباما» رييس جمهور آمريكا مانند يك قهرمان بر صحنه بر صفحه تلويزيون ظاهر ميشود و خبر مرگ اسامه بنلادن را ميدهد تا اين بار همه به قطعيت برسند كه متهم رديف اول حادثه 11 سپتامبر، به دست نيروهاي امنيتي آمريكا كشته شده و در اين عمليات ارتش پاكستان نيز همكاري كرده. بلافاصله چهرهاي گلوله خوردهاي از بن لادن در رسانهها منتشر ميشود كه واكنش رسانههايي چون «ديلي تلگراف» و خبرگزاري فرانسه نسبت به جعلي بودن عكس را برميانگيزد. آنان با تطبيق دادن عكس بنلادن گلوله خورده با عكسهاي ديگر او، ضمن اثبات جعلي بودن تصوير، نسبت به صحت خبر تشكيك ميكنند. بهويژه اينكه اعلام ميشود جسد او پس از مرگ در شمال اسلام آباد به دريا انداخته شده (احتمالا درياي عرب در جنوب پاكستان) و اين عمل بر اساس موازين اسلامي انجام گرفته اما برخي از رسانه ها نوشتند كه براساس دين اسلام، فردي كه در خشكي ميميرد را در دريا دفن نميكنند. اما اوباما گفته بود كه جسد بنلادن در اختيار آمريكا و در افغانستان است و تلويزيون «جيو» پاكستان نيز اعلام كرد جسد وي در پايگاه بگرام افغانستان ( 30 كيلومتري كابل) قرار دارد.
اما هدف از به راه انداختن اين جنگ رواني چيست؟ آنهم در حالي كه برخي رسانهها مرگ او را بر اثر بيماري دانستهاند و برخي زمان مرگ وي را از يكسال قبل تا يك هفته قبل اعلام كردهاند. آمريكاييها چند روز قبل اعلام كرده بودند كه تحركات بنلادن را زير نظر دارند و اوباما در هنگام اعلام خبر كشته شدن وي گفت كه :«بن لادن در يك عمليات كوچك آمريكا كه هفتهي قبل دستورش صادر شده بود،كشته شده است.»
اين در حالي است كه «زرداري»، رييس جمهور پاكستان، سال قبل گفته بود كه بن لادن مرده است. اكنون سؤال اينجاست كه اگر تحركات او را زير نظر داشتهاند چرا او را دستگير و محاكمه نكردهاند تا داد قربانيان 11 سپتامبر و نظاميان كشته شده آمريكايي را از او بازستانند؟! حتي از سخنان اوباما درباره عمليات كشتن بنلادن چنين برميآيد كه آنها يكسال است محل اختفاي بنلادن را در زمينهاي هموار اطراف اسلام آباد و نه در كوهستانهاي صعب العبور شناسايي كرده بودند اما نسبت به دستگيري او هيچ اقدامي نكردهاند. عمليات عليه بنلادن با استفاده از چهار بالگرد كه يكي از آنها توسط ارتش پاكستان ساقط شده، در ساعت يك و 30 دقيقه بامداد دوشنبه آغاز شده و پس از 40 دقيقه درگيري اسامه بنلادن به همراه يك زن و سه فرزند او كشته ميشوند. آيا اين داستان، شبيه فيلمها و بازيهاي رايانهاي توليد هاليوود نيست؟! گفته شده كه سازمان سيا به كمك سازمان امنيتي ارتش پاكستان (ISI) اين عمليات را برعهده داشتهاند اما ژنرال «حميد گل» رييس سابق سازمان اطلاعات پاكستان چنين چيزي را با وجود روابط تيره و تار اين دو سازمان بعيد دانسته و گفته است عكسهايي كه از جنازه بنلادن منتشر شده فربهتر از وضعيت فعلي اوست چرا كه گفته ميشد او به شدت مريض است و تحت درمان بسر ميبرد. با اين حال عربستان سعودي كه خاستگاه بن لادن است و القاعده يمن، مرگ وي را تأييد كردهاند هرچند طالبان پاكستان اين خبر را رد ميكند. براي پاسخ به اين سؤالات بهويژه اينكه فوايد اعلام خبرمرگ بن لادن براي آمريكا چيست بايد از دو منظر كاركردهاي داخلي و خارجي آن براي واشنگتن، به بررسي مسأله پرداخت.
كاركرد داخلي براي اوباما
----------------------------
عملكرد دموكراتها به دليل وخامت اوضاع اقتصادي و افزايش نظاميان كشته شده آمريكايي در داخل آمريكا به شدت زير سؤال رفته است. اوباما كه با شعار تغيير روي كارآمده بود با راهبرد كذايي خود نتوانست، پيروز ميدان افغانستان باشد بنابراين نياز به پيروزي يا به عبارت بهتر نياز به اعلام پيروزي، براي او و همحزبيهايش حياتي بود و حتي براي حاكميت آمريكا. اين نياز در ژانويه 2010 سرباز كرد و آمريكا به كمك نيروهاي افغان و چند هزار نيروي متحدان اروپايي به استان هلمند در جنوب افغانستان حمله كرد و دو شهرك «مرچاه» و «نادعلي» را تسخير نمود. با اين حال رسانههاي آمريكايي، اعلام كردند نظاميان ايالات متحده در نبردي سنگين، تروريستهاي طالبان را شكست داده و بر مواضع آنها مسلط شدند. اين در حالي است كه فرماندهان ارشد طالبان به وسيله انگليسيها از حمله آمريكا مطلع شده و در كوهها مخفي شده بودند و اين عدهاي پياده نظام و شبه نظامي محلي بودند كه در برابر ارتش تا به دندان مسلح آمريكايي قرار گرفته بودند. نتيجه اين اعلام پيروزي، رقم خوردن خونينترين سال نظاميان آمريكا در افغانستان از سال 2001 تا كنون بود چرا كه با فرار رسيدن فصل گرما در افغانستان و بازگشت نيروهاي اصلي طالبان، 530 نظامي آمريكا كشته شدند. وقتي راهبرد اوباما اين چنين با شكست مواجه شده و از ابتداي سال 2011 انقلابهاي كشورهاي عربي آغاز شد، نياز به يك پيروزي بزرگ خود را بيشتر نشان داد. سقوط مبارك و بن علي در دوره اوباما يادآور سقوط محمدرضا پهلوي در دوره كارتر بود و اين هزينهاي سنگين براي دموكرات محسوب ميشد. به اين دليل بود كه اوباما خبر يك پيروزي بزرگ را داد و عدهاي در واشنگتن بيآنكه متوجه شود انتخاباتي رييس جمهورشان بشوند در مقابل كاخ سفيد به پايكوبي پرداختند. به اين ترتيب خبر كشته شدن اسامه بن لادن و شكسته شدن ركورد كمك تسليحاتي آمريكا به اسراييل كه هر دو در زمان اوباما رخ داده، به عنوان دوكارت مهم پيروزي در انتخابات رياست جمهوري 2012 به حساب ميآيد، بويژه آنكه خبر كشته شدن رهبر القاعده پس از قرار گرفتن ديويد پترائوس در رأس سازمان سيا انجام شد تا اين پروژه تماما به نام دموكراتها ثبت شود و هيچ سهمي به جمهوريخواهان داده نشود. اوباما به اين ترتيب تمام شكستهاي اطلاعاتي سالهاي اخير را به گردن جمهوريخواهان انداخت و گريخت.
در بعد داخلي اوباما ميتواند به آمريكاييها بگويد با كشته شدن بنلادن، آمريكا در جنگ عليه تروريسم پيروز شده و وقت بازگشت سربازان به خانه است. اين خيلي بهتر از آن است كه سربازان دست خالي برگردند. اكنون زمينه براي بازگشت ظفرمندانه دو سوم نيروهاي آمريكا از افغانستان فرار رسيده، هرچند در بعد خارجي، اهداف ديگري در سر آمريكاييهاست.
كاركرد خارجي براي آمريكا
-----------------------------
ساعاتي پس از اعلام خبر مرگ بنلادن، هيلاري كلينتون وزير خارجه آمريكا صراحتا اعلام كرد امريكا قصد ترك افغانستان را ندارد. اين سخن به معناي ماندن همه نظاميان آمريكا نيست بلكه منظور او، ايجاد پايگاههاي دائمي آمريكا در افغانستان و گسترش عمليات امنيتي به جاي فعاليتهاي نظامي در اين كشور و پاكستان است. اين اولين كاركرد خارجي اعلام خبر كشته شدن بنلادن براي آمريكاييهاست. آنها كه از مدتها قبل به دنبال دائمي كردن حضور خود در افغانستان بودند اكنون به گروههاي مخالف خود پيغام ميدهند كه يا با آمريكا بر سر ميز مذاكره نشسته و ايجاد پايگاههاي آمريكا در مقابل دريافت حكومت خودمختار در هلمند و قندهار را بپذيرند يا اينكه كشته خواهند شد. چند روز قبل يك مقام افغان فاش كرد آمريكا در مذاكره با سركردگان طالبان به آنها پيشنهاد كرده در جنوب افغانستان يك حكومت خودمختار تشكيل دهند و در مقابل، با ايجاد پايگاههاي دائمي آمريكا در نيمه شمالي افغانستان مخالفت نكنند. آمريكا براي نشان دادن حسن نيت خود، پايگاه «شمسي» در بلوچستان پاكستان كه نزديكي جنوب افغانستان بود را تخليه كرد. اين پيشنهاد را اولين بار انگليسيها ارائه كردند و اكنون آمريكا نيز به آن تن داده است.
بنابراين اعلام خبر كشته شدن بن لادن و ارائه پيشنهاد مذكور، بكارگيري سياسي معروف «چماق و هويج» عليه شبهنظاميان طالبان و القاعده در افغانستان و پاكستان است به ويژه اين كه پترائوس برسركوب گروه حقاني كه همچنان با حضور آمريكا در منطقه مخالف است تاكيد ميكند.
دومين كاركرد اين خبر، بازشدن دست آمريكا براي حمله به شمال پاكستان است. آمريكاييها كه تاكنون مناطق غربي و شمال غربي اين كشور را هدف قرار ميدادند اكنون به بهانه تعقيب بقاياي القاعده، حملات خود در شمال پاكستان را گسترش خواهند داد. چرا كه به گفته خودشان، بنلادن در شهرك «آميت آباد» در 60 كيلومتري شمال اسلام آباد كشته شده است. به اين ترتيب آمريكا به خود اجازه خواهد داد نسبت به ايجاد پايگاههايي در نزديكي مرزهاي پاكستان با چين (تبت و سين كيانگ) و پاكستان با هند در ناحيه كشمير اقدام كند. همچنين تلاش خواهد كرد به بهانه مبارزه با القاعده مستقر در منطقه «چتيرال» كه به زعم روسها، شبه نظاميان چچني و قفقازي را آموزش داده و تجهيز ميكند، شمال غربي پاكستان و شمال شرقي افغانستان را بيش از پيش مورد تهاجم قرار دهد.
در حالي كه عبدالله گل رييس جمهور تركيه، رامين مهمانپرست سخنگوي وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران و جنبش اخوان المسلمين مصر، انتشار خبر مرگ بنلادن را به منزله پايان حضور آمريكا در منطقه دانستهاند و از واشنگتن خواستهاند منطقه را ترك كند اما ساركوزي رييس جمهور فرانسه كه تمايل دارد مديريت نبردهاي بينالمللي را برعهده بگيرد و از اين نمد، كلاهي براي خود در انتخابات رياست جمهوري 2012 دست و پاكندن صراحتا گفت مرگ بنلادن به معناي پايان كار القاعده نيست. همچنين وزير خارجه انگليس و وزير دفاع ژاپن به پايگاههاي نظامي و سفارتخانههاي خود آماده باش دادند تا نسبت به واكنش گروه القاعده در امان باشند. وزارت امور خارجه آمريكا نيز به اتباع خود در همه جهان و حتي دخالت ايالات متحده هشدار داده است. نخست وزير استراليا نيز سخن ساركوزي را تكرار كرده و افزود: «عمليات در افغانستان ادامه مييابد.» حامدكرزاي رييس جمهور افغانستان نيز از همگان خواست توجه خود را به سوي پاكستان معطوف كنند. به اين ترتيب همه چيز براي دست اندازي آمريكا در پاكستان و آغاز موج جديد اسلام هراسي فراهم است اگرچه وزارت خارجه اين كشور نقش اسلام آباد در كشتن بن لادن را پذيرفته اما غربيها اين مسأله را آغازي بر مداخلات خود در پاكستان قرار خواهند داد.
چهارمين كاركرد خارجي خبركشته شدن بن لادن، از بين رفتن فرماندهي واحد القاعده و سو استفاده امريكا از اين وضعيت براي منافع خودش است. اگرچه بن لادن مدتهاست كه نقش محوري خود را در القاعده از دست داده، اما اعلام مرگ وي علاوه بر بالا بردن روحيه نظاميان آمريكايي، ميتواند القاعده را به گروههاي متعدد تقسيم كند و برخي از آنها را بيشتر در خدمت آمريكا قرار دهد. آمريكا اكنون براي ادامه حضور در عراق و افغانستان و دستاندازي در ليبي، يمن، مصر و حتي كشورهاي حاشيه خليج فارسي به وجود يك «دشمن» نياز دارد و چه گروهي بهتر از القاعده براي اين كارها. دقيقا به همين دليل است كه «بها الاعرجي» از رهبران جريان صدر نسبت به آغاز دور جديد حملات القاعده در عراق هشدار داده و گفته كه هدف آن پايگاههاي آمريكايي است. البته آمريكاييها هم بدشان نميآيد به بهانه وجود خطر القاعده در عراق، حضور خود در اين كشور را تحميل كنند.
و بالاخره مهمترين دستاورد خبركشته شدن بنلادن، انحراف افكار عمومي منطقه از خيزشهاي مردمي در كشورهاي عربي است. به ويژه آنكه آمريكا و هم پيمانش نقشههاي شومي براي ليبي ، يمن و بحرين در سرميپرورانند. همچنين رژيم صهيونيستي در سكوت رسانهاي اقدام به برگزاري مانور نظامي كرده و درست در روز اعلام خبر بنلادن، نتانياهو نماينده خود را به قاهره فرستاد تا در جريان اخبار آشتي فتح و حماس، روابط ايران و مصر، رفع محاصره غزه قرارگيرد و پيام خود را به مقامات قاهره برساند. همچنين روز چهارشنبه قرار است توافق نهايي بين حماس و فتح براي آشتي ملي فلسطيني صورت گيرد و روز 15 مي (25 ارديبهشت) نيز فلسطينيهاي ساكن اردن تصميم گرفته اند به سوي سرزمينشان حركت كنند و به اين ترتيب اسراييل، با يك سونامي مواجه خواهد شد.
رسانههاي غربي و عربي كه طي روزهاي اخير، جهانيان را با مراسم ازدواج وليعهد انگلستان مشغول كرده بودند روز دوشنبه نيز تماما به انعكاس اخبار مربوط به كشته شدن بنلادن پرداختند تا اذهان ملتها از حوادث خاورميانه دور شود بنابراين كشته شدن بن لادن يك سوپر خبر براي آمريكاييها به ويژه دموكراتهاست.
«اسامه بن محمد بن عواد بن لادن» كوچكترين پسر از جمع 17 فرزند مذكور محمد بن لادن است كه در سال 1957 از پدري يمني و مادري سوري متولد شد. او در سالهاي ابتدايي دهه 1990 به دستگاه اطلاعاتي عربستان پيوست و در سال 1998 رسما القاعده را بنيان نهاد. بن لادن در سال 1982 با تجهيزاتي كه دولت رياض در اختيارش نهاده بود وارد افغانستان شد و با ساخت راه، تونل، سنگرد بيمارستان صحرايي خود را به عنوان يك عنصر جهادي عليه شوروري سابق نشان داد هرچند هيچگاه در جنگ عليه ارتش سرخ وارد نشد. او بعدها زمينه به راه انداختن يك گروه افراطي در افغانستان را ايجاد كرد اما در طي سالهاي اخير گروه او زير نظر بندر بن سلطان اداره ميشود و او نقشي نداشت. به اين ترتيب خبر كشته شدن او، براي اوباما بسيار مهم است اما از فعاليت القاعده نخواهد كاست، به ويژه اينكه آمريكا به تحركات اين گروه در يمن و ليبي براي دست اندازي نظامي خود در اين كشورها نياز دارد! تاريخ مصرف بن لادن تمام شد و اين است سرنوشت ياران آمريكا.
نويسنده: قاسم رحماني؛ كارشناس مسائل بينالملل
منبع: برهان
ادامه مطلب
چهارشنبه 14 اردیبهشت 1390 - 4:47 PM