همه‌ی ما بارها این صحنه را در فیلم‌های سینمایی دیده‌ایم: یک مامور مخفی به سمت در اتاق فوق سری می‌رود. نوری سبزرنگ بر چشم او تابیده و آن را اسکن می‌کند و سپس صدایی کامپوتری از محیط شنیده می‌شود که هویت او را تایید کرده و به او خوشامد می‌گوید. پس از احراز هویت مامور، به او اجازه ی ورود داده می‌شود. همان طور که احتمالا مطلع هستید، بسیاری از گجت‌ها و تکنولوژی‌های نشان داده شده در فیلم‌هایی همچون جیمز باند، یا واقعی نیستند، یا در مورد آنها اغراق شده است. برای مثال یک خودروی BMW که بتواند تنها با یک شلیک، صخره‌ی عظیمی را منفجر کند اصلا وجود خارجی ندارد. اما برخی تکنولوژی‌های این فیلم‌ها از جمله اسکنرهای شبکیه و عنبیه در دنیای واقعی وجود دارند.
اسکنر عنبیه چگونه کار می‌کند؟
یک حقیقت جالب: داشتن چشم‌هایی با دو رنگ متفاوت، پدیده‌ای بسیار نادر است و شاید در هر چند صد نفر، تنها یکی این گونه باشد. این اختلال جالب، هتروکرومیا ایریدیوم نام دارد و در کمتر از یک درصد مردم جهان یافت می‌شود. قهوه‌ای رایج‌ترین رنگ عنبیه‌ی چشم است، در حالی که رنگ‌های سبز، کهربایی و نقره‌ای سه مورد از نادرترین رنگ‌ها هستند.
عنبیه، همان قسمت زیبای چشمان شماست که رنگ آن را تعیین می کند. با نگاه کردن در آیینه می‌توانید رنگ عنبیه‌ی چشم خود را تشخیص دهید. خطوط موج دار آن از برون به داخل جمع و متراکم شده‌اند. این خطوط الگوی خاصی را تشکیل می‌دهپند و این الکو همان چیزی است که یک اسکنر عنبیه می‌خواند تا تعیین کند که شما فرد مورد نظر هسید یا نه. این خطوط و امواج بسیار پیچیده هستند و به صورت تصادفی در چشم فرد ایجاد می‌شوند و همچون اثر انگشت، تا پایان عمر فرد با گذر زمان عوض نمی‌شوند. بنابراین می‌توان با اطمینان گفت که الگوی عنبیه‌ی چشم هر فرد، منحصر به خود اوست. حتی چشمان چپ و راست شما نیز دارای الگوهای عنبیه‌ی متفاوتی هستند!
اما یک اسکنر عنبیه تنها یک عکس از چشم شما نمی‌گیرد تا آن را با موردی که از پیش ذخیره کرده است مقایسه کند. این حسگر بدین صورت کار می‌کند که ابتدا یک اشعه‌ی مادون قرمز فاصله‌ی نزدیک (با فرکانس کم) را مستقیما به سمت چشمان کاربر ارسال می‌کند. این نوع از تابش الکترومغناطیس، بسیار بهتر از نور مرئی کار می‌کند، چرا که جزییات ثبت شده توسط آن از عنبیه بسیار دقیق‌تر از نور مرئی هستند. بنابراین با این روش، یک دوربین متوسط هم می‌تواند تصویری بسیار دقیق بگیرد. ضمنا این روش به دوربین اجازه می‌دهد که در مناطقی که نور مرئی بسیار کم است یا وجود ندارد (شرایط تاریکی) نیز عکس‌های دقیقی بگیرد. عینک های طبی و لنزهای کار گذاشته شده در چشم نیز این پروتوهای فروسرخ را بر خلاف نور مرئي، به خوبی از خود عبور می‌دهند. بنابراین کاربران عینکی و افرادی که از لنز در جشم خود بهره می‌برند، در استفاده از این تکنولوزی با کوچکترین مشکلی روبرو نخواهند شد.
هنگامی که نخستین عکس‌ها از عنبیه ی فرد گرفته می‌شود و در واقع دستگاه در حال شناسایی و پیکربندی اولیه است، تصاویر ثبت شده را با استفاده از الگوریتم‌های خاصی تبدیل به کد می‌کند. این کد به عنوان مرجع در قسمتی مخصوص در دستگاه ذخیره می شود. اسکنر عنبیه در دفعات بعدی نیز تصاویر گرفته شده را تبدیل به کد می‌کند و آنها را با کد مرجع مقایسه می‌کند. اگر دو کد یکسان بودند قفل دستگاه باز می‌شود، در غیر این صورت پیغام خطا بر روی نمایشگر دستگاه پدیدار می‌گردد. مایکروسافت لومیا ۹۵۰ در حال حاضر تنها گوشی هوشمندی است که از اسکنر عنبیه بهره می‌برد. در این گوشی نیز دقیقا به روش گفته شده و با استفاده از اشعه‌ی فروسرخ تصاویری از عنبیه‌ی فرد تهیه می‌شود.
اسکنر عنبیه‌ی گلکسی نوت ۷ چگونه خاص خواهد بود؟
نحوه‌ی کارکرد اسکنر عنبیه‌ی گلکسی نوت ۷، تا حدود زیادی شبیه به روندی است که در بالا توصیف شد، یا حداقل طبق شایعات این گونه خواهد بود. تصاویر منتشر شده از گلکسی نوت ۷، نشان‌دهنده‌ی وجود یک سنسور اضافی در بالای آن هستند. احتمالا این سنسور همان دوربین مخصوص اسکن شبکیه‌ی چشم است. علاوه بر این، اخیرا پتنتی از سامسونگ منتشر شده است که نحوه‌ی کار اسکنر عنبیه‌ی چشم را توصیف می‌کند. این اسکنر متشکل از سیستمی است که از چند دوربین استفاده می‌کند تا هویت کاربر را با استفاده از دوربین سلفی و اسکنر عنبیه‌ی چشم شناسایی کند.
بنابراین این گونه نتیجه می‌گیریم که گلکسی نوت ۷، چشمان و صورت شما را با استفاده از دوبین جلوی قدرتمند خود شناسایی می‌کند. هنگامی که با استفاده از دوربین جلو، چهره‌ی شما تشخیص داده شد و دستگاه متوجه شد که باید برای شناسایی دقیقا کجا را چک کند، دوربین اسکن عنبیه وارد عمل شده و با استفاده از نور مادون قرمز، عنبیه ی شما را بررسی کرده و عملیات شناسایی را تکمیل می‌کند.
چرا دوربین جلوی گوشی نمی‌تواند کار اسکنر عنبیه را انجام دهد؟ چون به چند دلیل برای این هدف مناسب نیست. نخست این که دوربینی که کار اسکن عنبیه را انجام می‌دهد باید به فرکانس خاصی از نور مادون قرمز فوق‌العاده حساس باشد. دوم این که در دوربین‌های معمولی (از جمله دوربین سلفی گوشی‌ها)، نور مادون قرمز فیلتر می‌شود، چرا که برای تهیه ی عکس‌های استاندارد و معمولی مناسب نیست. و دلیل آخر این است که دوربین اختصاص داده شده به اسکن عنبیه، قطعا زاویه‌ی دید بسیار محدودتری نسبت به دوربین سلفی گوشی دارد تا بتواند چشمان کاربر را به خصوص از فاصله‌های نسبتا زیاد، به خوبی ببیند.
البته ممکن است اسکنر عنبیه‌ی گلکسی نوت ۷، آن گونه که ما توصیف کردیم کار نکند، زیرا ما این توصیفات را بر اساس شایعات و گمانه‌زنی‌ها نوشتیم، و ممکن است کارکرد نمونه‌ی نهایی این اسکنر با آنچه که در این مقاله گفتیم متفاوت باشد.
اسکنر شبکیه‌ی چشم چیست؟
اسکنرهای شبکیه و عنبیه، دو مقوله‌ی جدا از هم تکنولوژی هستند که به دلیل شباهت نامشان معمولا با هم اشتباه گرفته می شوند. هر دوی این اسکنرها، هویت یک فرد را با توجه به مشخصات چشمش تعیین می‌کنند، اما هر کدام قسمت خاصی از چشم را اسکن می‌کنند. عنبیه، قسمتی از چشم است که با نگاه به آن می‌فهمید چشمانتان چه رنگی است، اما شبکیه قسمتی است که در درون چشم شما واقع شده است. این بخش در واقع قسمتی از چشم است که پرتوهای نور بر روی آن تابیده می شوند و تصویر جسم بر روی آن شکل می‌گیرد، سپس اطلاعات به دست آمده را به مغز می‌فرستد. در واقع شبکیه مسئول تبدیل پرتوهای نور به اطلاعات دیداری است.
بدون شک اسکنرهای عنبیه برای استفاده ی روزمره بسیار راحت‌تر هستند. این نوع اسکن تنها لحظه‌ای کوتاه وقت می‌برد و در فاصله‌ای از چشم انجام می‌شود که انجام آن را برای کاربر بسیار راحت می‌کند. در طرف دیگر اسکنرهای شبکیه قرار دارند که برای شناسایی فرد حتما باید درون چشم او را اسکن کنند. اگر استفاده از این نوع اسکنر در بین تولیدکنندگان موبایل رایج شود، شاهد مناظر خنده‌داری در خیابان خواهیم بود. فردی را تصور کنید که برای باز کردن قفل گوشی هوشمندش در خیابان، آن را در فاصله‌ی ۵ سانتی متری چشمش گرفته است و با قیافه‌ای کاملا جدی به اسکنر شبکیه‌ی آن خیره شده است!
ضرورت وجود اسکنر عنبیه در گوشی‌های هوشمند چیست؟
ممکن است بسیاری از شما وجود حسگرهای اثر انگشت سریع و کارآمد امروزی در گوشی‌های هوشمند را یادآوری کرده و استفاده از اسکنر عنبیه را بیهوده بدانید. حسگرهای اثر انگشت سریع، قابل اعتماد، ارزان و امن هستند. قیمت این حسگرها به اندازه‌ای پایین آمده است که شاهد حضور آنها در بسیاری از گوشی‌های ارزان‌تر از ۲۰۰ دلار نیز هستیم. بنابراین ممکن است بپرسید که چه نیازی به اسکنر عنبیه‌ی چشم داریم؟ در پاسخ باید گفت که حسگرهای اثر انگشت نیز در ابتدا مخالفانی داشتند. زمانی که اپل در آیفون ۵ اس برای نخستین بار از حسگر اثر انگشت استفاده کرد، بساری آن را کاری بیهوده دانسند، اما حالا پس از گذشت تنها ۳ سال، شاهد استفاده از این سنسور در تمامی پرچمداران و بسیاری دیگر از گوشی‌های میان رده هستیم. بنابراین شاید بهتر باشد به اسکنرهای عنبیه نیز فرصت بدهیم تا خود را نشان بدهند. بدون شک این اسکنرها نیز می‌توانند امنیت و کارایی بالایی از خود نشان دهند. سامسونگ ممکن است با ارائه‌ی نوت ۷ و بهره‌گیری از یک اسکنر عنبیه ی قدرتمند و سریع در آن، بتواند نظر مخالفان را نیز به خود جلب کند.
اشکالات استفاده از اثر انگشت برای شناسایی کاربر بسیار زیاد است. یکی از این اشکالات این است که اثر انگشت افراد به راحتی قابل به دست آوردن و جعل کردن است، چرا که ما اثر انگشتمان را بر روی هر جسم جامدی که لمس می‌کنیم بر جای می‌گذاریم. از سوی دیگر اگر انگشتمان هنگام تماس با سنسور کثیف، خیس یا چرب باشد، اغلب حسگرهای اثر انگشت نمی‌توانند آن را به درستی شناسایی کنند.
اگر از اسکنر عنبیه استفاده کنیم، هکرها برای نفوذ به گوشی هوشمند ما به یک کپی از الگوی عنبیه‌ی ما با رزولوشن بالا نیاز دارند. تهیه‌ی چنین تصویری از عنبیه‌ی یک فرد بسیار سخت است و اگر هکر بخواهد بدون متوجه شدن کاربر از عنبیه‌ی او تصویر باکیفیتی تهیه کند این کار تقریبا غیرممکن می‌شود. بنابراین می‌توان اسکنر عنبیه را به دلیل سختی بسیار زیاد عملیات کپی الگوی عنبیه، بسیار امن‌تر از حسگر اثر انگشت دانست. از انجا که برخلاف انگشتانمان، چشم‌های ما معمولا تمیز هستند، احتمال عدم شناسایی عنبیه به دلیل آلودگی آن نیز تقریبا صفر است.
هنوز انتظار نداریم که اسکنر عنبیه‌ی چشم موجود بر روی گلکسی نوت ۷ به سرعت تبدیل به یک موفقیت بزرگ شود، چرا که این اسکنرها هنوز در ابتدای راه خود هستند. تنها چیزی که تا حدود زیادی از آن مطمئنیم این است که که این اسکنر بر روی نوت ۷ وجود داشته و به خوبی کار خواهد کرد و شما هم به خاطر داشتن گوشی پرچمداری با این ویژگی، در بین دوستان و آشنایانتان شناخته خواهید شد. اما هنوز هم اسکنر اثر انگشت برای بسیاری از مردم مناسب و کافی است. ما خوشحالیم که قرار است یک جانشین خوب برای حسگرهای اثر انگشت پیدا شود، اما این جایگزین لزوما از دید تمامی افراد بهتر نخواهد بود.
اگر تجربه‌ی کار با گوشی‌های لومیا ۹۵۰ و لومیا ۹۵۰ ایکس‌ال را داشته باشید، متوجه می شوید که اسکنر عنبیه‌ی این گوشی‌ها به اندازه‌ی حسگر اثر انگشت بسیاری از گوشی‌های هوشمند دیگر سریع نبوده و در صورتی که فاصله‌ی آن از چشم کاربر بیش از میزان خاصی باشد کار نخواهد کرد.
اگر اسکنر عنبیه ی چشم گلکسی نوت ۷ نیز همین گونه باشد، بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند که قفل گوشی خود را با استفاده از یک حسگر اثر انگشت باز کنند. سنسور اثر انگشت اگرچه قدیمی است، اما سرعت و راحتی استفاده از آن، بیشتر از چنین اسکنر عنبیه‌ای خواهد بود.
تکنولوژی دائما در حال بهبود و تکامل است. مطمئنا سامسونگ نخستین شرکتی نیست که از اسکنر عنبیه بر روی گوشی خود بهره می‌برد، و بدون تردید آخرین هم نخواهد بود. اما اگر این کمپانی کره‌ای بتواند اسکنر عنبیه‌ای با استفاده‌ی راحت و عکس‌العمل سریع بسازد، تبدیل به شرکت پیشرو در این زمینه خواهد شد. پیش از اپل هم برخی برای قرار دادن سنسور اثر انگشت در گوشی تلاش کرده بودند، اما اپل چند سال پس از آنها در سال ۲۰۱۳ و با قرار دادن یک سنسور سریع و کارآمد بر روی آیفون ۵ اس، موفق شد نام خود را به عنوان پیشرو در این زمینه ثبت کند. اگر اسکنر عنبیه‌ی نوت ۷ موفق شود، می‌تواند تبدیل به الگوی بسیاری از گوشی‌ها در سال‌های آینده شود.
باید منتظر ماند و دید سامسونگ با گلکسی نوت ۷ چه می‌کند. گفته می‌شود که این گوشی هوشمند، اوایل آگوست یعنی کمتر از یک ماه دیگر رونمایی می‌شود. شاید سامسونگ بتواند با ارائه‌ی این پرچمدار، انقلابی در زمینه‌ی امنیت گوشی‌های هوشند رقم بزند.
