مرد، وارد اتاق مشاوره پزشکی می‌شود و سلامی آشنا می‌کند. با چشمانی که دیگر خوب نمی‌بیند نگاهی به گوشه و کنار اتاق می‌اندازد.
چهره دکتر را به سختی می‌بیند. کنار او می‌آید و با نگرانی می‌گوید: دکتر جان حتما باید انگشت‌هایم را قطع کنی؟ نمی‌شود برای این مشکل من هیچ درمان جایگزینی پیدا کنی؟
دکتر می‌گوید: نگران نباش. من و همکارانم برای بهبودی تو و درمان زخمهای پایت همه تلاشمان را به کار می‌بندیم. خانواده و دوستانش با نگرانی به او دلداری می‌دهند. پرستاران می‌گویند: بیمار را تنها بگذارید تا برای رفتن به اتاق عمل آماده شود. چند دقیقه بعد مرد میانسال دیابتی در اتاق عمل، همه انگشتان و بخشی از پای چپش را از دست داده است.
این قاتل خاموش را جدی بگیرید!
«دیابت» قاتل خاموشی است که بنا به گزارش فدراسیون جهانی دیابت، در هر 8ثانیه جان یک نفر را می‌گیرد. چاقی و اضافه وزن، فشار خون بالا، سابقه ابتلا به دیابت بارداری، سابقه دو مرتبه و یا بیشتر سقط خود به خودی یا مرده‌زایی و سابقه به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم از علائم ابتلا به دیابت است. هر چه تعداد عوامل خطر در فرد بیشتر باشد، احتمال ابتلا به دیابت نیز افزایش می‌یابد. کنترل قند خون و فشار خون، پایین آوردن چربی خون و حذف دخانیات از راه‌های پیشگیری از دیابت است. این بیماری مُسری نیست و غربالگری و انجام آزمایشهای لازم در تشخیص به موقع آن بسیار موثر است. متاسفانه سن ابتلا به دیابت در حال کاهش است و شیوع آن نیز افزایش یافته است. در سال 2000 میلادی 177 میلیون نفر به این بیماری مبتلا بودند و این در حالی است که تخمین زده شده در سال 2025 این میزان به 300 میلیون نفر برسد. اگرچه دیابت نوع دو تا 80 درصد با وراثت ارتباط دارد، ولی عوامل دیگر مانند شیوه زندگی افراد نیز در ابتلا به این بیماری مؤثر است. پرخوری، تاری دید، پرنوشی، تاخیر در بهبود زخم‌ها، پر ادراری و کاهش وزن از مهم‌ترین علایم این بیماری است و اگر یکی از اعضای خانواده به دیابت مبتلا شود، باید آن را به عنوان زنگ خطر تلقی کرد و دیگر اعضای خانواده در این زمینه مراقب باشند. کار‌شناسان بیماریهای عفونی معتقدند اگرمردم در رعایت رژیم غذایی و ورزش کردن همت داشته باشند و به مسایل بهداشتی توجه کنند، می‌توان از ابتلا به این بیماری پرهزینه جلوگیری کرد و در صورت ارایه آموزش‌های بهداشتی در این زمینه، علاوه بر اینکه بسیاری از هزینه‌ها کاهش می‌یابد، میزان مرگ و میر ناشی از دیابت نیز کمتر خواهد شد.
بیشتر دیابتی‌ها، چاق یا سیگاری هستند
دکتر «سیدمحمد هاشمی» کار‌شناس مبارزه با دیابت و فوق تخصص بیماریهای عفونی در این باره به گزارشگر ما می‌گوید: در ایران 90 درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 هستند و حدود 10 تا 15 درصد از دیابت نوع 1 رنج می‌برند و این در حالی است که بیشتر افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بزرگسال، سیگاری و چاق هستند، اما دیابت نوع 1 بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود و باعث لاغری و ضعیف شدن بیماران می‌شود. به گفته وی، نوع غذا در بیماران دیابتی بسیار اهمیت دارد و استفاده از رژیم‌های خودسرانه و غیر‌اصولی باعث وخیم شدن شرایط قند خون و در نهایت افزایش بیشتر وزن و ماندگاری دیابت می‌شود.
دکتر هاشمی تأکید می‌کند: افزایش قند خون در بدن بیمار دیابت نامیده می‌شود که ناشی از اختلال در سوخت و ساز بدن است. دراین شرایط انسولین به میزان کافی وجود ندارد و یا بدن قادر نیست به خوبی وظایف خود را انجام دهد در نتیجه قند خون بالا می‌رود. همچنین عامل بروز دیابت نوع 1 کاهش یا عدم ترشح هورمون انسولین است و به طور معمول، در دیابت نوع 2 مقدار ترشح انسولین طبیعی است و یا حتی افزایش یافته، اما سلول‌های بدن حساسیت خود را به انسولین از دست داده‌اند و مقاومت به انسولین ایجاد شده است.
ورزش؛ درمان کننده بیماری دیابت
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی در ادامه به نقش فعالیت بدنی منظم در بیماران دیابتی اشاره می‌کند و می‌گوید: عضلات ما به عنوان یکی از مهم‌ترین اعضای تنظیم کننده قند خون محسوب می‌شوند. بنابراین فعالیت ورزشی منظم موجب تنظیم سوخت و ساز بدن شده و در کنترل مطلوب و دراز مدت قند خون موثر است و از دیابت جلوگیری می‌کند. دکتر هاشمی می‌گوید: مواد غذایی حاوی نشاسته در افراد مبتلا به دیابت باید با دقت مصرف شود و باید سعی شود از مواد نشاسته‌ای استفاده شود که نمایه قند پایینی دارند. این مواد نشاسته‌ای دیرهضم با سرعت کمتری جذب می‌شوند. مثلا ماکارونی جزو بهترین دسته از مواد نشاسته‌ای است و بعد از آن نان سنگک و فری قرار دارد؛ مصرف برنج هم منعی در افراد دیابتی ندارد، اما بهتر است که به روش کته استفاده شود. محدودیت در مصرف میوه، تنها شامل میوه‌هایی با قند بالا مانند زردآلو، تیل و طالبی و انگور است و مصرف سایر میوه‌ها مشکلی ندارد. بیمار باید حداقل روزانه 400 گرم میوه و 300 گرم سبزی مصرف کند. «خانم طاهره نجفی» کار‌شناس دیابت و عضو گروه پیشگیری از دیابت نیز اصلاح شیوه زندگی را مهم‌ترین روش پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت دانسته به گزارشگر ما می‌گوید: درصد شیوع بیماری دیابت در دنیا هفت درصد و در ایران 10 تا 12 درصد است و حدود 15 درصد هزینه‌های بهداشتی برای این بیماری صرف می‌شود. بنابراین لازم است به پیامهای پیشگیرانه توجه بیشتری شود. عضو گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای مرکز بین‌المللی دیابت با تشریح فرآیند ابتلا به دیابت می‌گوید: مواد غذایی برای تولید انرژی در بدن به گلوکز تبدیل می‌شود، گلوکز وارد جریان خون می‌شود و برای تولید انرژی و رشد استفاده می‌شود و در صورتی که قند خون به جای ورود به سلول‌ها در خون باقی بماند (بدلیل کمبود یا ترشح نشدن انسولین و یا مقاومت به انسولین)، قند خون افزایش می‌یابد و منجر به بروز دیابت می‌شود که تحرک و ورزش مناسب از این مشکل بخوبی جلوگیری می‌کند.
آگاهی‌بخشی؛ پایانی بر رنج دیابتی‌ها
دکتر «فاطمه رخشانی» مسؤول ستاد خبری سومین جشنواره رسانه‌های سلامت نیز به گزارشگر ما می‌گوید: کنترل دیابت نیازمند آموزش صحیح در بین مردم است و برای پایان دادن به رنج بیماران باید با پیشگیری و کنترل دیابت و آگاهی‌بخشی به افراد از مشکلات بعدی آنان جلوگیری کرد. وی خاطر نشان می‌کند: مبارزه با کم‌تحرکی و اضافه وزن مهم‌ترین عوامل موثر در فرآیند کاهش دیابت و حمایت از جامعه هدف است و یکی از مسائلی که باید در حوزه سلامت آموزش داده شود در مورد بیماریهای غیرواگیر است که خوشبختانه در این زمینه حرکت تازه‌ای از سوی وزارت بهداشت شروع شده و لازم است رسانه‌ها نیز این حرکت را تقویت کنند. به گفته دکتر رخشانی متاسفانه مرگ و میر ناشی از بیماریهای غیرواگیر درصد قابل توجهی را به خود اختصاص داده است که بخشی از این مرگ و میر‌ها در اثر ابتلا به بیماری دیابت است و چون دیابت بیماری بسیار مهمی است، لازم است با آموزش به افراد، مخصوصا کسانی که در معرض این بیماری هستند از مبتلا شدن آنان به این بیماری جلوگیری کرد. دبیر سومین جشنواره ملی رسانه‌های سلامت یادآور می‌شود: اهمیت آموزش دستور‌العملهای پزشکی و سلامت عمومی در محور‌های پیشگیری و کنترل دیابت دارای بیشترین اثربخشی در بحث پیشگیری است. افزایش شهرنشینی، کاهش فعالیت فیزیکی، تغییر عادات و برخی رفتارهای پرخطر از دلایل ابتلا به این بیماری هستند و باید موضوع آموزش درباره این بیماری جدی گرفته شود.
