یکی از اتفاقات رایج برای کاربران ایرانی رایانه، عدم رعایت قانون کپی رایت در استفاده از نرم افزارهاست. توضیحات متعددی در این زمینه وجود دارد و البته کاربران نیز دلایل خاص خود را برای استفاده نکردن از نسخه های اصلی برنامه ها دارند. شاید اصلی ترین عامل در این بین قیمت بالای نرم افزارها باشد که باعث می شود بسیاری از کاربران ایرانی توانایی مالی برای خرید آنها را نداشته باشند. اما فضای وب مملو از نرم افزارهای رایگان و متن بازی است که بسیاری از قابلیت های نرم افزارهای گران قیمت را نیز پوشش می دهند و می توانند برای ساخت یک سیستم با رعایت کامل قوانین کپی رایت به ما کمک کنند. در ادامه قصد داریم نگاهی به چند مورد از این برنامه ها داشته باشیم.
یکی از گزینه های ثابت همه رایانه ها نه فقط در ایران بلکه در سراسر جهان word از مایکروسافت است. برنامه ای فوق العاده کاربردی که طیف گسترده ای از کاربران آماتور تا حرفه ای را تحت پوشش قرار می دهد. در سال های اخیر مایکروسافت تلاش کرده با رایگان کردن برخی از ویژگی ها در نسخه آنلاین، امکان استفاده از word را در اختیار کاربران بیشتری قرار دهد. اما برخی پارامترها در زبان فارسی (از جمله فونت ها و همچنین راست چین بودن رسم الخط فارسی) باعث می شود تمایل زیادی به استفاده از ورژن آنلاین word وجود نداشته باشد. بهترین انتخاب از بین همه نرم افزارهای رایگان برای جایگزینی این مورد، استفاده از WPS Office Writer است. برنامه ای کم حجم (در حدود 70 مگابایت) با انبوهی از قابلیت های مشابه مایکروسافت word که توسعه دهندگان آن تمام تلاش خود را برای افزایش شباهت ظاهری این دو برنامه نیز انجام داده اند. یکی از قابلیت های جالب WPS Office Writer امکان باز کردن چندین فایل در تب های کنار هم در یک پنجره است. قابلیتی که در word وجود ندارد می تواند از پراکندگی و شلوغ شدن محیط کار شما جلوگیری کند. همچنین 1 گیگابایت فضای ابری نیز به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت. یکی از نگرانی های اصلی کاربران در استفاده از این نرم افزار، فرمت ذخیره کردن فایل است. در حالی که WPS Office Writer دارای فرمت اختصاصی خود (WPS) می باشد، امکان باز کردن و ذخیره کردن فایل ها با فرمت docx نیز برای کاربران فراهم شده تا هیچ نگرانی برای جایگزین کردن WPS Office Writer با مایکروسافت word نداشته باشند.
مجموعه آفیس برای کاربران حرفه ای تر و البته دانشجویان گزینه های دیگری نیز دارد. پاورپوینت و اکسل دو برنامه ای هستند که به خصوص برای دانشجویان کاربردهای فراوانی دارند و گذراندن یک دوره تحصیلی در دانشگاه بدون استفاده از این دو برنامه (البته در کنار word) غیر ممکن به نظر می رسد. برای داشتن جایگزین های رایگان برای پاورپوینت و اکسل بهترین راه استفاده از مجموعه Liber Office و دو برنامه Clac و Impress آن است. همان طور که از نام این دو برنامه پیداست Calc جایگزینی برای اکسل و Impress جایگزینی برای پاورپوینت به حساب می آیند و تقریبا تمامی قابلیت های آنان را در اختیار کاربران قرار می دهند. در Calc به تمامی فرمول ها، قابلیت اضافه کردن دستور به سلول ها، قابلیت ایجاد نمودارهای مختلف و همچنین باز کردن پنجره ها در تب های کنار هم دسترسی خواهید داشت و Impress نیز ویژگی های کلیدی پاورپوینت یعنی امکان اضافه کردن افکت به متن ها و استفاده از قالب های متفاوت را در اختیار کاربران قرار می دهد. هر دو برنامه کاملا رایگان هستند و دانلود مجموعه Liber Office (شامل نرم افزارهای بیشتری از جمله فرمول نویس Math و رابط ساده طراحی Draw) در حدود 200 مگابایت حجم دارد.
پس از پیدا کردن جایگزین برای برنامه های کلیدی مایکروسافت در ویندوز، حالا نوبت به ادوبی و دو برنامه پر کاربرد آن یعنی Acrobat Reader و فوتوشاپ است. فرمت PDF در حال حاضر یکی از پر کاربردترین فرمت ها برای انتقال فایل های متنی بدون نگرانی از تغییر ساختار است. برنامه مورد استفاده کاربران برای مشاهده فایل هایی با فرمت pdf توسط شرکت ادوبی و با نام acrobat reader است که امکان ویرایش فایل های pdf را نیز در اختیارتان قرار می دهد. اما اگر بخواهید از نرم افزارهای رایگان و متن باز استفاده کنید، بهترین گزینه شما Foxit Reader است که امکانات زیادی مشابه Acrobat Reader داشته و آنها را بدون دریافت هیچ هزینه ای در اختیار کاربران قرار می دهد. جالب آنکه در Foxit Reader نیز امکان باز کردن تب ها در یک پنجره وجود دارد. این برنامه تنها 50 مگابایت حجم دارد.
و در نهایت به فوتوشاپ خواهیم رسید. برنامه ای فوق العاده که در بین اپلیکیشن های حرفه ای قرار می گیرد اما در فرآیندی بسیار جالب و البته عجیب، روی رایانه طیف زیادی از کاربران ایرانی (حتی آماتور) نیز پیدا می شود. برنامه های جایگزین بسیار زیادی برای فوتوشاپ وجود دارند اما به نظر بهترین گزینه در این بخش، نرم افزار آنلاین Pixlr Editor است. برنامه ای تحت وب که البته به هیچ عنوان امکانات فراوان فوتوشاپ را ندارد، اما برای ویرایش تصاویر و راه انداختن کارهای اولیه ای که بیشتر کاربران از یک ویرایشگر تصویر انتظار دارند گزینه ای بسیار عالی به حساب می آید.
بسیاری دیگر از نرم افزارهای پر کاربرد کاربران در ویندوز همین حالا نیز به صورت رایگان عرضه می شوند. نرم افزارهایی مانند Pot Player برای پخش فایل های ویدئویی و صوتی، Windows Voice Recorder برای ضبط صدا، کروم و فایرفاکس برای مرور صفحات وب و نسخه تحت وب تلگرام برای ارسال پیام به دوستان. با در نظر داشتن این نکته که مایکروسافت ویندوز 10 را نیز برای مدت بسیار زیادی به صورت رایگان عرضه کرده است، می توان با استفاده از این نرم افزارها سیستمی با رعایت کامل قوانین کپی رایت داشت و گامی در جهت حرفه ای شدن و احترام به حقوق مولفان و توسعه دهندگان برداشت.
