در زودپز پخت غذا در يك ظرف كاملا در بسته و تحت فشار انجام مي‌شود و به اين ترتيب مدت زمان پخت غذا كاهش خواهد يافت.
نخستين زودپز سال 1679 ميلادي ساخته شد كه براساس نام مخترع فرانسوي آن، دنيس پاپين، اين زودپز را پاپين نامگذاري كرده بودند. اين فيزيكدان فرانسوي علاوه بر اختراع زودپز، مدل اوليه‌اي را براي طراحي و ساخت سيلندرها و پيستون‌هاي ماشين بخار ارائه كرد كه اگرچه به اجرا درنيامد، اما بسياري از محققان ديگر توانستند تغييراتي را در طراحي آن به وجود آورند كه در نتيجه به اختراع ماشين بخار و ايجاد يك انقلاب صنعتي عظيم در اين عرصه منتهي شد. پاپين پس از همكاري با فيزيكدان هلندي كريستين هايكنز براي انجام آزمايشاتي درباره پمپ هوا سال 1675 ميلادي راهي لندن شد تا همكاري جديدي را با رابرت بويل، از فيزيكدانان انگليسي آغاز كند و پس از مدت زمان كوتاهي سال 1679 ميلادي موفق به اختراع زودپز شد.
بدنه ديگ زودپز از فولاد ضدزنگ يا آلياژي از جنس آلومينيوم ساخته مي‌شود. همان طور كه مي‌دانيد هر مايعي پس از رسيدن به يك دماي خاص شروع به جوشيدن مي‌كند كه از آن به عنوان دماي جوش مايعات نام برده مي‌شود. دماي جوش آب 100 درجه سانتي‌گراد است. با افزايش فشار دماي جوش مايعات افزايش و با كاهش فشار اين دما كاهش مي‌يابد. وقتي غذا را همراه با مقداري آب داخل زودپز مي‌ريزيم و در آن را مي‌بنديم، آب به جوش آمده و بخار مي‌شود. با افزايش ميزان بخار آب در زودپز فشار داخل ظرف هم افزايش يافته و به اين ترتيب نقطه جوش آب بالا مي‌رود. وقتي مواد غذايي در دماي بالاتري قرار مي‌گيرند سرعت پخت آنها افزايش يافته و به اين ترتيب غذا در مدت زمان كوتاه‌تري آماده خواهد شد.
در
زودپز، بخار بسيار داغي ايجاد مي‌شود كه موجب مي‌شود دماي درون ظرف به 300
درجه سانتي‌گراد افزايش يابد. اين در حالي است كه در ديگ‌هاي معمولي كه در
پخت غذا از آنها استفاده مي‌شود هيچ‌گاه دماي هوا تا اين اندازه افزايش
نخواهد يافت. به اين ترتيب در زودپز بدون اين كه ويتامين‌ها و مواد معدني
موجود در يك ماده غذايي از بين برود سرعت پخت آن ماده غذايي افزايش
مي‌يابد.
استفاده از زودپز در مناطقي كه در ارتفاعات قرار گرفته‌اند بسيار موثر است. از آنجايي كه در مناطق مرتفع به علت كاهش فشار جوي آب در دماي پايين‌تري به جوش مي‌آيد استفاده از زودپز مي‌تواند اين محدوديت را از ميان بردارد. اگرچه زودپز در سال 1679 ميلادي اختراع شد، اما نخستين زودپزهاي آلومينيومي در سال 1915 ميلادي ساخته شدند و پس از آن در سال 1937 ميلادي نخستين زودپز كوچكي كه قابليت استفاده در آشپزخانه‌هاي خانگي را داشت توسط آلفرد فيشلر طراحي و ساخته شد كه مورد استقبال بسياري از خانم‌ها در سراسر دنيا قرار گرفت.
مريم وكيلي
