احتمال وقوع سونامي در خليج فارس كم است، اما وقوع سونامي مي‌تواند به سواحل درياي عمان خسارات جبران‌ناپذيري بر جاي بگذارد.
كارگاه عملياتي ميداني سونامي به صورت پروژه‌اي مشترك بين يونسكو و مؤسسه ملي اقيانوس‌شناسي در سواحل چابهار و منطقه جاسك و ميناب برگزار شد و در اين كارگاه متخصصان ايراني و خارجي شركت كننده اطلاعات سونامي گذشته و ساير وقايع مانند توفان‌هاي محلي و حاره‌اي مورد بررسي و مطالعه قرار دادند.
بقيه در ادامه
وحيد چگيني رئيس مؤسسه ملي اقيانوس‌شناسي گفت: در سال 1980 ميلادي كه مصادف بود با اوايل پيروزي انقلاب اسلامي توفاني بزرگ در منطقه جاسك رخ داد و به همين دليل گروهي از متخصصان داخلي و يونسكو به منطقه جاسك و ميناب رفتند و اين منطقه را مورد مطالعه قرار دادند.
در اين تحقيقات مشخص شده كه اين توفان به جزيره هرمز آسيب رسانده و بر طبق گفته اهالي منطقه حدود 400 نفر بر اثر وقوع اين توفان‌ها جان خود را از دست داده‌اند.
اكو يوليانتو از مؤسسه مركز تحقيقات جغرافياي اقيانوسي اندونزي كه سرپرستي و يكي از محققان پروژه جاسك و ميناب گفت: بسياري از اهالي اين منطقه اين توفان بزرگ را به ياد مي‌آورند و بر اساس اطلاعاتي كه اين افراد به ما داده‌اند، قايق‌هاي ماهيگري بر اثر اين توفان زير آب رفته‌اند.
وي افزود: اين توفان‌ها دوره‌اي هستند و باز مي‌گردند و به همين دليل مطالعه آن‌ها اهميت زيادي دارد و با شناخت اين توفان‌ها مي‌توان خسارات احتمالي را كاهش داد.
*وقوع سونامي به سواحل درياي عمان آسيب مي‌رساند
گروه ديگري از متخصصان نيز از غرب تا شرق چابهار تا نزديكي مرز پاكستان را مورد مطالعه قرار دادند و در اين مطالعات با اهالي مسن منطقه مصاحبه‌هاي مختلفي انجام دادند و از رسوب‌ها و سنگ‌هاي سواحل نمونه‌گيري كردند.
چگيني گفت: در اين تحقيقات با استفاده از ابزار ساده طول موج‌ها را اندازه‌گيري كرديم و همچنين سنگ‌هاي بزرگي را كه تنها با وقوع سونامي مي‌توانند به اين مكان آورده شده باشند را مورد مطالعه قرار داديم.
وي ادامه داد: اين مطالعات قرار بود به صورت همزمان در سواحل ايران و پاكستان انجام شودف اما به دليل شرايط خاص پاكستان و همچنين وقوع سيل در اين كشور، تنها ما توانستيم اين مطالعات را در ايران انجام دهيم.
رئيس مؤسسه ملي اقيانوس‌شناسي گفت: شواهد اوليه از مطالعات انجام شده نشان مي‌دهد كه سونامي سال 1945 ميلادي بر روي كشور ايران تأثير داشته و ما شواهد زيادي در اين رابطه به دست آورديم.
وي افزود: بسياري از پيرمردها و پيرزن‌ها در مصاحبه‌هايي كه با آن‌ها داشتيم به خوبي اين حادثه را به ياد مي‌آوردند و جزييات آن را بيان مي‌كردند.
در منطقه بندر كنارك فردي در مصاحبه با محققان بيان كرده كه موج‌هاي بلندي به ارتفاع 2 متر در زمان نزديك اذان صبح به داخل مسجد وارد شده و اين موج‌هاي بلند شيشه‌هاي مسجد را شكستند و برخي از افراد داخل مسجد نيز آسيب ديده بودند.
بر اساس اين تحقيقات در بسياري از مناطق افراد مختلف اين سونامي را به ياد مي‌آورند و برخي امواج اين سونامي را 3 متر و برخي ديگر 5 متر بيان كرده‌اند. در منطقه پسا بندر در منتهي عليه مرز ايران و هم جوار با بندر گواتر فردي مدعي شده كه در زمان وقوع سونامي موج‌ها 13 متر بوده‌اند و قبل از موج‌ها حدود ساعت 2 نيمه شب زلزله رخ داده و در حدود ساعت 3 تا 4 صبح موج‌ها به ساحل رسيده‌اند.
اميل آندره اوكال استاد دپارتمان علم جغرافياي دانشگاه شمال غربي آمريكا گفت: گسل مكران در عمق آب‌ها و در نزديكي ايران وجود دارد و اين گسل باعث زلزله و وقوع سونامي در سال 1945 شده است و اينكه آيا سونامي بار ديگر اتفاق مي‌افتد يا نه؟ بايد بگوييم كه اتفاق مي‌افتد اما زمان آن مشخص نيست، زيرا اطلاعات كافي در اين زمينه نداريم.
وي افزود: با توجه به گفته اهالي اين منطقه موج‌ها بعد از زلزله با تأخير به ساحل رسيده‌اند كه اين نشان مي‌دهد بعد از وقوع زلزله زمين لغزشي رخ داده و باعث تأخير در رسيدن موج‌ها به ساحل شده است.
شواهد تاريخي نشان مي‌دهد كه در اين زمان كابل تلگراف بمبئي به لندن كه در كف دريا قرار داشته قطع شده است.
اوكال گفت: بر اساس روزنامه انگليسي هند در آن زمان هزاران نفر بر اثر اين واقعه جان خود را از دست داده‌اند، اما ما اطلاعات دقيقي نداريم كه چه تعداد بر اثر زلزله و چه تعداد بر اثر وقوع سونامي جان خود را از دست داده‌اند.
وي اضافه كرد: شواهد نشان مي‌دهد كه ارتفاع موج‌ها در اين سونامي به 15 متر هم رسيده است.
*احتمال وقوع سونامي در خليج فارس وجود ندارد
خليج فارس عمق بسيار كمي دارد و محققان معتقدند كه به علت عمق كم اين خليج و مسائل زمين‌شناختي احتمال وقوع سونامي در خليج فارس كم است.
اوكال استاد دپارتمان علم جغرافياي دانشگاه شمال غربي آمريكا گفت: ما شواهد تاريخي در مورد وقوع سونامي در خليج فارس پيدا نكرده‌ايم.
وي افزود: عمق خليج فارس كم است و بر اساس علم زمين‌شناختي امكان وقوع سونامي در اين خليج وجود ندارد و ما هيچ شاهدي بر توليد سونامي در اين منطقه نداريم.
اوكال تأكيد كرد: خليج فارس محلي نيست كه در آن نگران سونامي باشيم.
* وقوع سونامي در درياي خزر به ايران آسيب نمي‌رساند
درياي خزر در شمال ايران جزء درياهاي عميق است كه تاريخ نشان مي‌دهد در اين دريا 2 سونامي رخ داده است.
وحيد چگيني رئيس مؤسسه ملي اقيانوس‌شناسي گفت: ما اطلاعات مربوط به سونامي‌هاي درياي خزر را جمع‌آوري كرده‌ايم، ولي شاهدي نيافته‌ايم كه نشان دهد اين سونامي‌ها بر روي مناطق جنوبي درياي خزر و سواحل ايران تأثير داشته باشند.
وي افزود: تمامي شواهد تاريخي نشان مي‌دهد كه سونامي‌هاي رخ داده در درياي خزر رويمنطقه شمالي اين دريا تأثير گذاشته‌اند و آثار مخرب آن تا كشور آذربايجان ديده شده است.
چگيني ادامه داد: مخاطرات درياي خزر بحث افزايش تراز آب دريا و جريان‌هاي شكافنده است كه سالانه جان بسياري از هموطنانمان را مي‌گيرد.فارس
