اشاره: دو سال از آغاز جنگ گذشته بود و هنوز خرمشهر به عنوان پاره تن ایران در دست بعثی‌ها بود. برنامه‌ریزی حساب شده‌ای نیاز بود تا مناطق تحت اشغال بعثی‌ها آزاد شود و این موضوع با رشادت‌های رزمندگان محقق شد. سردار "گلعلی بابایی" یکی از رزمندگان و پژوهشگران دفاع مقدس است که هر چند خود در این عملیات حضور نداشته اما با ظرافت خاصی، زوایای گوناگونی از این عملیات را در کتاب "همپای صاعقه" به رشته تحریر درآورده است.

ماحصل گفت‌وگوی خبرنگار حماسه و جهاد دفاع پرس با سردار بابایی پیش روی شماست.

بابایی: در دوران دفاع مقدس معاون فرهنگی لشکر 27 محمدرسول الله(ص) بودم. طرحی را من و حسین بهزاد ارائه کردیم. این طرح برای شناسایی تیپ 27 محمدرسول الله که بعدها به لشکر تبدیل شد، بود که پیرامون آن شخصیت‌های بارز این لشکر و عملیات‌هایی که لشکر در آن شرکت کرده‌ است، معرفی شد.

طرح اولیه اینگونه بود که از اواخرسال 60 ابتدای تشکیل تیپ تا آخر جنگ تحمیلی را در دو یا سه مجموعه جمع‌آوری و چاپ کنیم. زمانی که طرح را اجرا و شروع به نوشتن کتاب (همپای صاعقه) کردیم. قرار بر این بود که حداقل تا سال 62 پیش برویم ولی با حجم وسیع مطالب و تنوع صحبت‌های راویان و اسنادی که موجود بود، مشاهده کردیم که ظرفیت این کتاب می‌تواند تا مقطع شش ماه اولیه تشکیل تیپ را در برگیرد.

طرح دوم، کتاب ضربت متقابل بود. استدلال ما این بود که می‌توانیم چند عملیات را در آن بازگو کنیم ولی این کتاب نیز به عملیات رمضان اختصاص یافت و در همان مقطع 3-4 ماهه متوقف شد.

کتاب همپای صاعقه به دلیل حضور موسس تیپ حاج احمد متوسلیان و دیگر افرادی که در ابتدای تشکیل تیپ حضور داشتند دارای جاذبه‌های بسیاری است و مطالب آن خواننده را جذب می‌کند. این کتاب قطور که یک کتاب پژوهشی – تاریخی است که تاکنون 20 بار تجدید چاپ شده است و جزو کتاب‌های است که مخاطبین می‌خوانند و از آن لذت می‌برند.

روایاتی از تاسیس تیپ 27 محمدرسول الله(ص) تا پایان جنگ

شروع کتاب همپای صاعقه با عملیات محمد رسول الله(ص) آغاز می‌شود که در مریوان و پاوه انجام شد و مقاطع زمانی دی ماه سال 60 را در برمی‌گیرد. همان جا جرقه اولیه تشکیل تیپ محمد رسول الله(ص) زده شد.

محسن رضایی گفت: «زمانی که از منطقه عملیاتی محمد رسول الله(ص) بازدید کردم مشاهده کردم که در آنجا فرماندهانی وجود دارند که قابلیت بسیاری دارند و می‌توان از استعداد آنها در سطح بالاتری استفاده کرد. زمانی که با متوسلیان و شهید همت آشنا شدم بنظرم رسید که می‌توانند در مناطق دیگر از این فرماندهان استفاده کنیم.»

رضایی پیشنهاد داد که تعدادی از نیروها در مریوان و پاوه بمانند و تعدادی به پادگان دوکوهه در نزدیکی اندیشمک بروند و تعدادی نیرو نیز از همدان به همراهی محمود شهبازی فرمانده سپاه استان همدان به منطقه آمدند. با فرماندهی احمد متوسلیان، جانشینی شهید محمود شهبازی و رئیس ستاد شهید محمدابراهیم همت در اواخر بهمن 60 تشکیل شد و کمتر از یک ماه این تیپ برای حضور در عملیات بزرگ فتح المبین آماده شد.

نیروها از تهران اعزام شدند. 9 گردان در کم‌تر از 20 روز تشکیل شد و این گردان‌ها در اواخر اسفند ماه به فرماندهی تیپ اعلام آمادگی برای حضور در عملیات کردند. این 9 گردان کارهای آموزشی را انجام می‌دادند و فرماندهان تیپ و نیروهای ستادی برای شناسایی‌ها به عمق مواضع دشمن نفوذ می‌کردند.

متوسلیان با استفاده از نیروهای بومی و چوپانی به نام کریم که بر منطقه تسلط داشتند منطقه را شناسایی کرد و به پشت مواضع دشمن رفت و نقشه منطقه را تهیه کرد تا شب عملیات بتواند نیروهایش را بخوبی راهنمایی کند.

حاج احمد متوسلیان بر این باور بود که با دشمن که مجهز است نمی‌توان روبرو جنگید بلکه باید او را غافلگیر کرد. با کمک این چوپان و نیروهای بومی توانست به عمق مواضع دشمن برای شناسایی نفوذ کند. و در شب عملیات توانست نقاط حساس عملیات فتح‌المبین را تصرف کند و توپخانه دشمن را با 180 قبضه توپ به غنیمت گیرد.

این تیپ توانست کمتر از یک ماه پس از عملیات فتح المبین برای عملیات بعدی که آزادی خرمشهر بود آماده شود تا ضربه دیگری بر دشمن وارد کند. در عرف ارتش‌های دنیا این نیست که نیروهایی که در یک مقطع زمانی عملیات کردند بتواند بلافاصله خود را برای عملیات بعدی آماده کنند و بایست فرصتی داده شود تا بازسازی و تجدید سازمان کنند. ولی تیپ 27 محمد رسول الله(ص) توانست به سرعت 9 گردان را احیا و 4 گردان دیگر را برای بیت المقدس تشکیل دهد.

کتاب "همپای صاعقه" یک منبع است/ دوران دفاع مقدس دارای سوژه‌های ناب است

عملیاتی‌هایی که توسط نیروهای ایرانی صورت گرفت با توجه به ویژگی‌های که داشتند حرف‌های ناگفته زیادی دارد. با وجود این که در کتاب‌های مختلف به ابعاد گوناگون عملیات‌ها پرداخته شده است ولی باز هم جای کار دارد و یک هنرمند نکته‌سنج می‌تواند از دل این کتاب‌ها و وقایع نکات خوبی را درآورد و از آن برای خلق یک اثر هنری بهره بگیرد.

متاسفانه در کشور ما کمتر به این نکات و دفاع مقدس توجه شده است و هنرمندان ما با وجود این که در دریای بیکران سوژه‌های خوب و جذاب و مردم پسند قرار دارند، کمتر در این مسیر قدم برمی‌دارند. شاید بتوان دلایل آن را کمبود بودجه و حمایت ارگان‌های دولتی دانست. آنها نیز این نظر را دارند که سازمان‌ها و نهادهای که دستی به آتش دارند باید شرایط را برای اینگونه موضوعات مهیا کنند.

رهبر معظم انقلاب زمانی که کتاب همپای صاعقه را مطالعه کردند، فرمودند: «این کتاب منبعی بسیار غنی و ارزشمند است که از آن می‌توان ده‌ها کتاب، فیلم نامه و زندگی نامه استخراج کرد.» ایشان شخصی هستند که شم هنری دارند و از دید هنری به آثار نگاه می‌کنند و وقتی ایشان این سخن را بیان می‌کنند به این معناست که واقعا وجود دارد. هر شخصی که این کتاب را خوانده اذعان داشت که این کتاب دارای سوژه‌های خوبی است و برای کارهای هنری می‌توان از آن بهره برد.

با وجود تنوع و حجم زیاد کتاب‌ها نمی‌توانیم ادعا کنیم که تمام مطالب دفاع مقدس و بخصوص عملیات بیت المقدس بیان شده است. تا زمانی که تا آخرین نفر از بازماندگان و رزمندگان عملیات بیت المقدس اطلاعات و خاطرات خود را بیان نکنند نمی‌توانیم به قطع بگویم که به صورت کامل عملیات را شرح داده‌ایم. به تعداد نفراتی که در این عملیات حضور داشتند ما می‌توانیم روایت و سوژه داشته باشیم و نمی توانیم محدودش کنیم و این راه همچنان باز است و می‌توانیم مطالب زیادی را پیرامون آن عملیات بیان کنیم.

در مرحله 4 عملیات فتح المبین رزمندگان گردان حبیب ابن مظاهر ارتفاعات برقازه را تصرف می‌کنند و تا یک قدمی اسارت صدام پیش می‌روند. نیروهای عراقی که در آنجا اسیر شده بودند گفته بودند اگر شما نیم ساعت زودتر اومده بودید صدام را به اسارت می‌گرفتید زیرا این مکان قرارگاه سپاه چهارم ارتش عراق بود و صدام حضوری عملیات را هدایت می‌کرد. این یک سوژه بسیار جذاب و خوبی برای ساخت یک اثر هنریست. در کتاب همپای صاعقه نیز به آن اشاره شده است و کسی به سراغ آن نرفته است.

فاتح خرمشهر کیست؟!

ما نباید جنگ را به این سمت ببریم که شخص خاصی فاتح خرمشهر یا فاتح فاو بوده است. این طور برخورد کردن با مقوله دفاع مقدس خوب نیست، عملیات بیت المقدس بگونه‌ای نبود که یک خط مستقیم باشد و یک نفر داخل دروازه خرمشهر شود و بگویم آن یک نفر فاتح خرمشهر بوده است. عملیات از چند جناح جریان داشته و یک تعدادی نیرو از سمت غرب خرمشهر وارد و مرز شلمچه را می‌بندند و منابع خروج دشمن همچنین مانع ورود تدارکات و تسلیحات به منطقه می‌شود. تعدادی نیرو نیز اروند را محاصره کرده تا عراقی‌ها نتوانند از آنجا فرار کنند. یک گروه دیگر نیز از سمت ورودی شهر از جاده اهواز - خرمشهر وارد می‌شوند. این گروه‌ها همزمان عملیات‌ انجام دادند و به نتیجه رسید.

رزمندگان تیپ 27 محمد رسول الله(ص) در شلمچه با بعثی‌ها درگیر بسیار شدیدی داشتند و سرانجام در سوم خرداد توانستند به پیروزی برسند. اگر خرمشهر را به کیسه‌ای تشبیه کنیم، سر کیسه شلمچه است و با این محاصره اشخاصی که در خرمشهر بودند در این کیسه گیر کردند و مجبور به تسلیم شدند. و در نهایت 15 هزار بعثی به اسارت درآمدند. در پیروزی خرمشهر همه نقش داشتند و نمی‌توانیم شخص خاصی را فاتح خرمشهر بدانیم.

گفت‌و‌گو از مونا معصومی

انتهای پیام/