خوش آمدید

زبان آر توسط راس ايهاکا و رابرت جنتلمن در دانشگاه آوکلند نيوزلند ساخته شد و در حال حاضر توسط تيم توسعه هسته آر که جان کمبرس يکي از اعضاي آن است، مشغول كار روي آن است. نام آر از حرف اول اسم راس ايهاکا و رابرت جنتلمن دو مولف زبان آر گرفته شده است.

زبان آر بخشي از پروژه GNU است که کد منبع آن بصورت رايگان و تحت مجوز GNU General Public license‌ و نگارش باينري و اجرايي آن براي نسخه‌هاي مختلف سيستم عامل از جمله لينوکس قابل دريافت است.

اين زبان از يک رابط خط‌فرمان براي اجرا کردن کد‌هاي خود استفاده مي‌کند، اما رابط‌هاي گرافيکي آن نيز موجود است. اين رابط‌ها نيز براي تمامي سيستم‌عامل‌هايي که آر روي آنها قابل نصب است نيز وجود دارد.

زبان آر تعداد زيادي از تکنيک‌هاي آماري و گرافيکي را فراهم آورده است که شامل مدل‌هاي خطي و غيرخطي، آزمون‌‌هاي آماري قديمي، طبقه‌بندي و دسته‌بندي است. آر نيز مانند اس همچون يک زبان برنامه‌نويسي طراحي شده که اجازه مي‌دهد با افزودن توابع، عمليات جديدي را تعريف کرد. کاربران پيشرفته مي‌توانند با زبان‌هايي همچون C و جاوا کد‌هايي بنويسند که به‌صورت مستقيم اشياي آر را دستکاري کند. آر انعطاف‌پذير است و کاربران مي‌توانند بسته‌هايي را براي توابعي مشخص يا محيطي خاص، براي آن طراحي کنند.

آر يک زبان شيء‌گراي قوي به‌شمار مي‌آيد که بسيار ساده‌تر از زبان‌هاي ديگر برنامه‌نويسي آماري است. همچنين اين نرم‌افزار قابليت توليد گراف‌هاي پيچيده و با کيفيت مناسب چاپ را دارد.

همان‌طور که گفته شد، زبان آر يک رابط خط فرماني مانند زبان‌هاي بيسبك و پايتون دارد. کد‌هاي اين زبان نيز بصورت اسکريپت هستند يعني نياز به کامپايل شدن ندارند و در هر لحظه اجرا مي‌شوند و از لحاظ Syntax گرامري شبيه به کد‌هاي جاوااسکريپت است.

زبان آر از برنامه‌نويسي رويه‌اي و از برنامه‌نويسي شيء‌گرا توسط توابع عمومي پشتيباني مي‌کند.

بگذاريد قواعد گرامري و نحوه برنامه‌نويسي اين زبان برنامه نويسي را با ذ کر چند مثال بيان کنيم. ابتدا نياز است که مفسر زبان آر را از نشاني زير دريافت کنيد:

پس از نصب، نخست مفسر آر را از خط فرمان اجرا کنيد. همان‌طور که گفتيم، اين زبان براي تحليل آماري است پس به‌طبع انواع داده‌هاي آن به‌گونه‌اي هستند که با محاسبات آماري بيشتر درگير مي‌شوند. بنابراين برخي از انواع داده‌هايي که در ديگر زبان‌هاي برنامه‌نويسي موجود است در اين زبان وجود ندارد.

يکي از اين انواع داده‌ها، بردار است، بردار را مي‌توان مانند يک مجموعه در نظر گرفت و روي عناصر آن مجموعه مي‌توان عمليات انجام داد. براي ساخت بردار از متد سي استفاده مي‌شود، اين متد اعدادي را به‌عنوان آرگومان ورودي دريافت مي‌کند که از اين اعداد براي تشکيل يک بردار استفاده مي‌شود. براي مثال، عبارت زير نمايانگر يک بردار است:

X=c(10,2,3.4,4,12,0.5)

براي نمايش مقدار بردار کافيست در خط فرمان عبارت x را بزنيد و سپس اينتر را فشار دهيد يا از تابع print استفاده کنيد.

روي توابع مي‌توان عمليات رياضي را انجام داد. مثلا 2 بردار را با هم جمع کنيم. براي اين‌کار از عملگر «+» مانند بقيه زبان‌هاي برنامه‌نويسي استفاده مي‌شود و همين‌طور «*»‌، «-» و نمادهاي ديگر. با استفاده از «&~#@&» مي‌توان مقادير يک بردار را به‌توان ? رساند.

يکي ديگر از توابع که روي بردار‌ها محاسبه انجام مي‌دهد، تابع mean است. اين در واقع ميانگين داده‌هاي درون يک بردار را مشخص مي‌کند. تابع ديگر تابع sum است که عناصر يک بردار را باهم جمع مي‌کند. و تابع length تعداد عناصر يک بردار را مشخص مي‌کند.

يکي ديگر از انواع داده‌هاي اين زبان ماتريس است. براي تعريف يک ماتريس از تابع matrix استفاده مي‌کنيم.

يک روش ساده براي تعريف يک ماتريس پاس دادن يک بردار به تابع و مشخص کردن تعداد سطر‌ها يا ستون‌هاي ماتريس است. به مثال زير توجه کنيد:

Y=matrix(c(1,2,3,4,5,6),nrow=2)

اين کد يک ماتريس با 6 عنصر و 2سطر و 3 ‌ستون مشخص مي‌کند. طبعا مشخص است اگر بين تعداد عناصر بردار و تعداد سطر و ستون‌ها اختلافي وجود داشته باشد با خطا مواجه مي‌شويد.

روي ماتريس‌ها هم مي‌توان کارهاي مختلفي را انجام داد. مثلا با استفاده از تابع det ‌مي‌توان دترمينان يک ماتريس را حساب کرد.

اما مي‌رسيم به تعريف توابع. توابع در زبان آر مانند بقيه زبان‌هاي برنامه‌نويسي است يعني چند متغير ورودي و يک نوع خروجي و يک نام ساختن تابع در زبان آر از الگوي زير پيروي مي‌کند:

[functionname]=function([inputparameters]){

return([outputparameters])

}

توابع مي‌توانند خروجي نداشته باشند. براي مثال تابعي مي‌نويسيم که يک عدد و يک بردار را گرفته و عدد را در عناصر بردار ضرب کرده و يک ماتريس با تعداد سطر‌هايي برابر عدد ورودي را برگرداند.

test=function(v,n){

return(matrix(v*n,nrow=n))

}

براي نمايش اين بردار از توابع نمايشي زبان آر استفاده مي‌کنيم. يکي از اين توابع hist است که نمودار هيستوگرام بردار متناظر که به‌عنوان ورودي دريافت کرده را رسم مي‌کند. براي آشنايي بيشتر با زبان R به نشاني زير مراجعه کنيد:

به‌دليل گسترش و تنوع فرمت‌هاي صوتي و تصويري، بسياري از کاربران براي تبديل اين نوع فايل‌ها به مشکلاتي برمي‌خوردند. فرض کنيد يک فايل موسيقي با فرمت

امروزه با پيشرفت‌هايي که در زمينه توليد نرم‌افزارهاي صوتي و تصويري انجام شده، ديگر اعمال هر تغييري در فايل‌ها امكان‌پذير است و برنامه Media Converter Master نگارش 1/0/9

اين نرم‌افزار دامنه وسيعي از فرمت‌ها را در اختيار كاربر قرار مي‌دهد تا بتواند به آنچه که نياز دارد، جامه‌‌‌‌عمل بپوشاند و كاربر را از استفاده از هر برنامه ديگر براي اين منظور بي‌نياز مي‌سازد. نحوه کار با اين برنامه و طرز عملکرد اين برنامه در حد بسيار مطلوبي است و همچنين سرعت و حفظ کيفيت بسيار بالا در زمان تبديل يکي از مزاياي مهم اين برنامه به‌شمار مي‌آيد.

از ديگر مزايايي که باعث محبوبيت اين برنامه ‌‌شده، رابط کاربر پسند آن است. از جمله فرمت‌هايي که توسط اين برنامه پشتيباني مي‌شود مي‌توان موارد زير را نام برد:

avi, mpeg, mp4, 3gp, mov, wmn, swf, mp2/3, amr, wav, vob, aac, ac3, asf, rm, ...

خروجي کار اين برنامه به‌ساني و تنها با چند کليك‌ماوس خواهد بود. تنها کاري که شما بايد انجام دهيد اين است که گزينه Select File را انتخاب يا روي آيکون «+» کليک كنيد تا بتوانيد فايل دلخواه را به اين برنامه فراخوانيد.

پس از فراخواني فايل مورد نظر که در کادر مياني سمت چپ برنامه نمايش داده مي‌شود، يکي از فرمت‌هاي نمايش داده شد را برگزينيد ( با کليک روي نماد To Other مي‌توانيد فرمت‌هاي ديگر را هم ببينيد). حالا روي گزينه Convert کليک کنيد. با اين کار عمليات تبديل فرمت فايل مورد نظر آغاز خواهد شد و پس از پايان در مسير پيش‌فرضي مانند مسير زير ذخيره خواهد شد:

C:\Documents and Settings\
Administrator\My Documents

همان طور که در شکل مي‌بينيد، در قسمت راست پنجره اصلي برنامه، يک پنجره نمايش وجود دارد که با کليک روي علامت Play مي‌توانيد از انتخاب فايل مورد نظر مطمئن شده، سپس به تبديل به فرمت مقصد را آغاز كنيد.

افزون بر مواردي که گفته شد، مي‌توانيد پيش از آغاز عمليات تبديل فرمت، ويرايش‌هاي اوليه خود را بر فايل‌هاي مورد نظر خود انجام دهيد. براي نمونه، مي‌توانيد به‌کمک گزينه Merge چندين فايل را با يکديگر ادغام و سپس آنها را به فرمت دلخواه تبديل كنيد.

همچنين پس از افزودن فايلي به ليست برنامه، مقابل نام هر فايل يک گزينه با نام Split نمايان مي‌شود که شما را قادر مي‌سازد فايل دلخواه را به قطعات کوچک‌تر تقسيم كنيد.

به 2 روش مي‌تواني عمليات Split را انجام داد:

1- اگر گزينه (... Split the source file) را انتخاب کنيد، زير نوار عنوان 2 گزينه Start Marker و End Marker فعال مي‌شود که با Start Marker مي‌توانيد نقطه برش را مشخص کنيد. با دکمه End Marker نيز مي‌توانيد پايان نقطه برش را مشخص کنيد.

اين فاصله‌اي که برش خورده است خروجي شما خواهد بود. حالا روي دکمه Convert کليک كنيد تا بخش انتخاب‌شده برش خورده و با فرمت انتخابي ذخيره شود.

2- اگر فايل شما طولاني باشد و بخواهيد آنها را به قطعات كوچك‌تر تقسيم كنيد، براي اين منظور گزينه Split the source file automatically را به‌كار گيريد که خود 3 گزينه را در اختيار شما قرار مي‌دهد:

الف – تعيين حجم فايل

ب – تعيين مدت زمان هر قطعه بر حسب ثانيه

ج – تقسيم فايل مورد نظر به تعدادي کليپ با انتخاب يك عدد دلخواه

نقشه راه: نقشه راه از کجا مي‌آيد و چه کسي تصميم مي‌گيرد که حالا نوبت چيست؟ مساله همين جاست که انتظار مخاطبان بايد خوب تسويه شود و اغلب کار به اينجا ختم مي‌شود که توسعه‌دهنده هر کجا که دلش خواسته بيشتر کار کرده و آن چيزي که قرار بود در نقشه راه پياده شود، انجام نمي‌شود و هماهنگي بسيار بالايي را مي‌طلبد.

زمان عرضه: براي قابليت‌هايي که توسعه‌دهندگان به‌طور روزانه به نرم‌افزار اضافه مي‌کنند يا خطاهايي که از آن حذف مي‌کنند، اين که دقيقا و در زمان مشخصي همه اين‌ها تمام شوند، کار دشواري است. کساني که قرار است نرم‌افزار را تست کنند، هر کدام ديدگاه‌هايي دارند که باعث مي‌شود روي يک نقطه خاص از نرم‌افزار کار کنند و اين مساله تبديل به وضعيتي مي‌شود که نمي‌توان در روزي خاص، توسعه را متوقف کرد و همه چيز از دست مدير نرم‌افزار خارج مي‌شود.

توقف توسعه: بزرگتري مشکلي که بعد از هر عرضه ايجاد مي‌شود اين است که حجم عظيمي از انتظارها به‌سوي تيم توسعه سرازير مي‌شود و هر کسي انتظار دارد زمان عرضه چندروزي به‌تعويق افتاده شود و قابليت موردنظر وي به‌سيستم اضافه شود. پروژه‌هاي منبع‌باز درست به محض اينکه به روز عرضه نزديک مي‌شوند، با حجم عظيمي از قابليت‌ها و تغييرات مواجه مي‌شوند که به پروژه اضافه شده است و حالا بايد يکي اين‌ها را مرتب کند. گاهي اوقات آدم مجبور مي‌شود قابليت کسي که زحمت کشيده و به پروژه اضافه کرده است، اما زمانبندي درستي ندارد را حذف کرده و احتمالا آن شخص ديگر علاقه‌ خود را براي همکاري با پروژه از دست خواهد داد.

آزمايش بسته آماده عرضه: و درست وقتي کل جامعه توسعه‌دهنده با‌عرضه نرم‌افزار و اينکه چه قابليت‌هايي در آن وجود داشته باشد و چه قابليت‌هايي از آن حذف شود، موافقت کرد، حالا موقع آن است که بسته آماده عرضه مورد آزمايش قرار بگيرد و باگ‌هاي موجود در آن رفع شود.

بسياري از جوامع عرضه‌کننده نرم‌افزارهاي منبع‌باز نسخه‌هايي به‌نام آماده عرضه (Release Candidate) منتشر مي‌کنند که تنها براي يافتن باگ و رفع آن ارائه مي‌شود. اين نگارش‌ها تنها براي يافتن مشکل و باگ در سيستم عرضه مي‌شوند و خيلي کم پيدا مي‌شود که در اين مرحله به قابليت‌هاي سيستم اضافه کنند. اين روند براي جوامع منبع‌باز خوب جواب مي‌دهد اما در مقايسه با نرم‌افزارهاي تجاري که تيمي را براي عيب يابي به کار مي‌گيرند، زمان بيشتري طول مي‌کشد.

بعد از اتمام توسعه نرم‌افزار و عرضه آن توسط گروه توسعه دهنده، با‌عرضه نرم‌افزار به جامعه بزرگ‌تر کاربران اينجاست که مشکلات اصلي نرم‌افزار خودش را نشان مي‌دهد. و حالا توسعه دهندگان بايد علاوه بر توسعه نگارش جديد نرم‌افزار و ايجاد قابليت‌هاي جديد، حجم عظيمي از عيوب نگارش قبلي را رفع کنند. و تازه همه اين‌ها بدون انجام مستندسازي براي پروژه انجام مي‌گيرد که خود مستندسازي يکي از دشوارترين کارهاست.

نخست پيکربندي اوليه اين نرم‌افزار را بررسي مي‌كنيم. اين موضوع شامل اتصال به اينترنت و ايجاد شبکه محلي با فعال‌سازي DHCP مي‌شود. سپس يک سرور OpenVPN روي آن راه‌اندازي خواهد شد.

با راه‌اندازي اتصالات VPN road Warrior مي‌توان به‌سادگي و از نقاط دسترسي دور، ترافيک محلي را محافظت کرد يا از طريق اينترنت به شبکه محلي دسترسي پيدا کرد. همچنين در اين بخش به پيکربندي دروازه‌به‌دروازه (gateway-to-gateway) اتصالات VPN مي‌پردازيم تا بتوان چندين اداره مختلف از مناطق مختلف را از طريق اينترنت به‌يکديگر متصل کرد.

سپس به سراغ قابليت‌هاي ديگري خواهيم رفت که شامل نظارت مبتني بر بسته ديوار آتش، پروکسي‌هاي سطح نرم‌افزار با پشتيباني از ضدويروس، فيلتر نامه‌هاي الکترونيکي و همچنين فيلترينگ محتوايي وب مي‌شود.

کامپيوتري که براي سرور در نظر گرفته شده است، بايد شرايط زير را دارا باشد:

پردازنده: مبتني بر معماري

حافظه اصلي:‌ حداقل ???مگابايت که ???مگابايت توصيه مي‌شود.

ديسک: انواع ديسک‌هاي اسکازي، ساتا، يا آي‌دي‌ئي که ظرفيت حداقل ? گيگابايت توصيه مي‌شود.

سي‌دي‌رام: آي‌دي‌ئي، اسکازي يا يو‌اس‌بي.

کارت شبکه: حداقل دو درگاه اترنت لازم است، يکي براي اتصال به اينترنت و ديگري براي اتصال به شبکه داخلي.

انديان به‌صورت خودکار ديسک سخت را فرمت مي‌کند، بنابراين بهتر است قبلا از تمام اطلاعات ديسک نسخه پشتيبان تهيه شود. در هنگام نصب اوليه بايد به سيستم يک کيبورد و ماوس نيز متصل باشد، هر چند پس از نصب مي‌توان تنها کيس را فعال گذاشت و از طريق پانل تحت وب به بخش مديريت آن دسترسي داشت.

براي شروع ديسک آن را از مسير زير دريافت کرده و روي ديسک بريزيد:

سپس ديسک را داخل دستگاه گذاشته و ماشين را از نو راه‌اندازي کنيد. تنظيمات دستگاه را روي بوت از روي ديسک گذاشته و بايد به‌صورت خودکار صفحه نصب آن را مشاهده کنيد. زبان را انتخاب کنيد. نصاب هاردديسک شما را مي‌شناسد و سپس آدرس آي‌پي اين ماشين را که قرار است مرکز مديريت شبکه شما باشد، بعد از اين که نصب به اتمام رسيد، ديسک را برداريد تا سيستم عامل از روي ديسک سخت بالا بيايد. درست به مجرد اينکه سيستم بالا آمد و آدرس آيپي و منوي بوت را ديديد، مي‌توانيد مانيتور و کيبورد را از دستگاه جدا کنيد.

حالا بايد بررسي كرد که کدام رابط شبکه رابط پيش‌فرض شبکه محلي است تا بتوان به پانل مديريت آن از طريق وب متصل شد. براي شروع آدرس آي‌پي کامپيوتر را روي آدرسي در رنج آدرس‌دهي سرور تنظيم کنيد. به‌عنوان مثال اگر انديان را روي ???.???.?.? تنظيم کرده‌ايد، کامپيوتر خود را روي ???.???.?.? تنظيم کنيد.

حالا کابل اترنت را به کامپيوتر متصل کنيد و سر ديگر را به ماشين انديان وصل کنيد. بعد از چند لحظه اتصال برقرار مي‌شود. روي کامپيوتر شخصي، آدرس آي‌پي مرتبط با سرور را در نوار آدرس مرورگر وب وارد کنيد. اگر نماي مرتبط با وب ظاهر شد (که در ابتدا پيغامي مبتني بر سند SSL مشاهده مي‌شود)، پورت اترنت به‌درستي انتخاب شده است، در غير اين صورت پورت ديگر، همان پورتي است که بايد شبکه محلي را به آن متصل کرد.

بعد از اينکه وارد پانل مديريت شديد، مي‌توان زبان پيش‌فرض‌، محدوده زماني و گذرواژه‌ها را تعيين کرد و مسايل پايه‌اي آن را تنظيم کرد.

در هنگام نصب متوجه خواهيد شد که انديان رنگ‌هاي مختلفي را به رابط‌هاي شبکه مختلف مرتبط مي‌کند: سبز براي شبکه محلي، قرمز براي اينترنت، نارنجي براي DMZ و آبي براي واي‌فاي.

بعد از اين که پيکربندي انجام شد و سرويس مورد نظر بارگذاري شد، شناسه و گذرواژه را براي ورود به سيستم وارد کنيد. بعد از ورود، يکي از نخستين کارهايي که احتمالا بخواهيد انجام بدهيد، راه‌اندازي DHCP بر بستر شبکه محلي و واي‌فاي است. روي لينک Services کليک کنيد و س‍پس براي هر رابطي که مي‌خواهيد DHCP فعال شود، تيک گزينه‌اش را بزنيد و تنظيمات را ذخيره کنيد.

در اين مرحله است که مي‌توانيد تنظيمات آي‌پي کامپيوتر شخصي را از حالت استاتيک خارج کرده و روي DHCP تنظيم کنيد. در اين حالت کامپيوتر بايد آدرس آي‌پي را به‌صورت خودکار از سرور دريافت کند.

در اين مرحله عملکرد پايه سرور تنظيم شده است و مي‌توان اين دستگاه را در محيط عملياتي به‌کار برد. کافي است کابل اينترنت را به رابط WAN متصل کرد.

در پانل مديريت تحت وب انديان روي لينک VPN کليک کنيد. گزينه OpenVPN Server enabled را انتخاب کنيد. اگر آدرس Dynamic IP pool start address مشابه با آدرس آي‌پي انديان است، آدرس ديگري وارد کنيد و سپس گزينه Save and Restart را بزنيد.

به‌صورت پيش‌فرض سرور از کليد از پيش به‌اشتراک‌گذاشته شده‌ (PSK) استفاده مي‌کند. اين يعني کاربران براي اتصال به سرور وي‌پي‌ان بايد از نام کاربري و کلمه عبوري استفاده کنند که توسط مدير ساخته مي‌شود. گزينه ديگري هم وجود دارد که Certificate-based نام دارد و در آن براي هر شخصي که مي‌خواهد به وي‌پي‌ان متصل شود، يک فايل امنيتي ايجاد مي‌کنيد و وي با کمک آن فايل مي‌تواند به شبکه متصل شود. براي اين که بيشترين ميزان امنيت در شبکه وجود داشته باشد، توصيه مي‌شود از هر دو روش فايل امنيتي و شناسه و گذرواژه استفاده شود.براي تنظيمات ورود به سيستم و ديگر تنظيمات سرور روي تب Advanced کليک کنيد.

در آينده تلاش مي‌شود به ادامه پيکربندي اين سرور امنيتي بپردازيم.

محمدرضا قرباني

دسترسي به پوشه‌هاي اشتراکي، توقف دسترسي کاربران و غيرفعال کردن منابع اشتراک‌گذاري شده، برخي از ديگر امکاناتي است که توسط اين برنامه در اختيار شما قرار مي‌گيرد.

نرم‌افزار فوق با حجم کمتر از 3 مگابايت و در 2 نسخه نصبي و قابل حمل از لينک‌هاي زير قابل دريافت است: