خوش آمدید

تا بيش از دهه 80 ميلادي، ايدز نامي ناآشنا براي مردم جهان بود. در روزگار ما اما 33 ميليون نفر در جهان به ويروس اين بيماري آلوده هستند. از سال‌هاي آغازين دهه 80 تا به امروز 25 ميليون نفر در جهان بر اثر اين بيماري جان سپرده‌اند. طبق آمارهاي آژانس ايدز سازمان ملل (UNAIDS) سالانه 2 ميليون نفر به دليل ابتلا به اين بيماري و عوارض آن مي‌ميرند.

در حال حاضر کشورهاي جنوبي صحراي آفريقا بالاترين آمار ابتلا و مرگ و مير ناشي از اين بيماري را به خود اختصاص داده‌اند. در عوض شيوع آلودگي به ويروس HIV و بيماري‌ ايدز در ايالات متحده و اتحاديه اروپا در يک دهه گذشته با کاهش چشمگيري همراه بوده است. آگاهي‌رساني عمومي، آموزش هوشمندانه روش‌هاي پيشگيري و به کار بردن جديدترين شيوه‌هاي درماني باعث شده است تا ديگر ايدز اولين دغدغه بهداشتي کشورهاي پيشرفته نباشد.

با وجود اين اداره کنترل و پيشگيري بيماري‌هاي آمريکا در سال گذشته اعلام کرد که سالانه 40 هزار مورد جديد اين بيماري در اين کشور شناسايي مي‌شود.
چرا ساختن واکسن ايدز شبيه يک معجزه است؟

ويروس HIV مرموزترين و غيرمنتظره‌ترين عامل بيماري‌زايي است که دانشمندان تا امروز با آن مواجه بوده‌اند. اين ويروس از هر وسيله‌اي استفاده مي‌کند تا سيستم دفاعي بدن را گمراه کند.

از طرف ديگر ويروس ايدز با سرعتي باورنکردني جهش پيدا مي‌کند و دايما تغيير چهره مي‌دهد. چنانکه به گفته دانشمندان تنوع ويروس‌هاي جهش‌يافته تنها در بدن يک فرد مبتلا به اين بيماري با تمام انواع گوناگون ويروس آنفلوآنزا در سراسر جهان در طول يک فصل سال برابري مي‌کند. به گفته دکتر دنيس برتون، استاد ايمونولوژي موسسه تحقيقاتي اسکريپ، کشف واکسن يا ساختن دارويي براي مبارزه با اين ويروس به منزله تيراندازي به يک «هدف متحرک» است. با وجود اين دانشمندان سال‌هاست که به دنبال پاشنه آشيل اين ويروس هستند؛ بخشي که طي جهش‌هاي متعدد اين ويروس کم و بيش ثابت باقي بماند.

در حال حاضر دانشمندان براي ساختن واکسن ايدز در دو جناح متفاوت در برابر اين ويروس موضع گرفته‌اند.

گروهي از پروژه‌هاي تحقيقاتي سال‌هاست که روي توليد واکسن‌هايي بر پايه پادتن‌هاي مشخص متمرکز شده‌اند، پادتن‌هاي پرقدرتي که توانايي نابودي طيف وسيعي از گونه‌هاي متناوب ويروس ايدز را دارا باشند.
در مقابل گروه ديگري از دانشمندان به فکر ساختن واکسن‌هايي هستند که سيستم ايمني بدن را از طريق تحريک‌، توليد و تکثير سلول‌هاي دفاعي T تقويت کند. هر دوي اين رويکردها تا امروز به شيوه آزمايش و خطا پيش آمده‌اند و شيوه‌هاي پيشنهادي آنها با موفقيت و شکست‌هايي همراه بوده است. مثلا يکي از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي تحقيقاتي با نام AIDSVAX در تايلند و هند نتوانست نتايج اميدوارکننده‌اي به دنبال داشته باشد. واکسن مورد استفاده در اين پروژه تحقيقاتي بر پايه چند پادتن موثر ساخته شده بود و در سال 2003 ميلادي به‌طور گسترده‌اي در ساکنان اين مناطق مورد استفاده قرار گرفت. 4 سال بعد در سال 2007 ميلادي شرکت داروسازي مرک واکسن توليدي خود را به طور آزمايشي معرفي کرد. واکسني که بر پايه تقويت و تحريک سلول‌هاي T ساخته شده بود. هر چند اين پروژه پر سر و صدا زودتر از آن چيزي که تصور مي‌شد متوقف شد. دانشمندان طي اين پروژه تحقيقاتي متوجه شدند که افراد دريافت‌کننده اين واکسن حتي نسبت به افراد معمولي بيشتر در خطر ابتلا به بيماري ايدز قرار دارند. منبع: UNAIDS+Time+AP

 اين تکنولوژي در واقع تلسکوپ بسيار کوچکي است که در چشم کاشته مي‌شود. شايع‌ترين علت از دست دادن بينايي در سنين کهنسالي بيماري ARMD (تخريب ماکولا وابسته به سن) است. در اين بيماري ديد مرکزي چشم کم‌کم از بين مي‌رود. در ابتدا فرد قادر به خواندن نيست. پس از مدتي تماشاي تلويزيون سخت مي‌شود و درنهايت حتي تشخيص صورت ديگران براي فرد مبتلا غيرممکن خواهد شد. مراحل انتهايي اين بيماري تاکنون جزو امراض غيرقابل درمان طبقه‌بندي مي‌شدند و مبتلايان به ARMD درنهايت محکوم به نابينايي بودند. اما پس از اين يک تلسکوپ مينياتوري همه مشکلات را حل خواهد کرد. ولي اين وسيله کوچک چطور کار مي‌کند؟ درواقع تلسکوپ به وسيله جراحي وارد يکي از چشم‌ها مي‌شود و ديد مرکزي بهتري براي آن چشم ايجاد مي‌شود، سپس پيام‌هاي بينايي مربوط به ديد مرکزي از چشمي که تلسکوپ دارد و پيام‌هاي مربوط به ديد محيطي از چشم ديگر فرد به سمت مغز مي‌روند. مغز اين 2 پيام را با هم مخلوط مي‌کند و درنهايت فرد مبتلا ديد خوبي از يک شيء خواهد داشت. دکتر مالونيا ايدل‌من، مدير بخش قطعات بينايي در سازمان غذا و داروي آمريکا مي‌گويد: «در حال حاضر تنها وسايلي که اندکي به بيماران ARMD کمک مي‌کنند، تلسکوپ‌هاي دستي يا تلسکوپ‌هايي هستند که روي عينک سوار مي‌شوند. اما اين تلسکوپ مينياتوري جديد که سايزي برابر با يک نخود دارد زندگي بيماران را به طور کلي متحول خواهد کرد. البته فردي که جراحي روي او انجام مي‌شود بايد به دقت و پس از انجام معاينه‌هاي کامل چشمي انتخاب شود.»
انتخاب افرادي که کانديداي انجام اين عمل جراحي باشند، شرايط ويژه‌اي دارد. سن اين بيماران بايد بيش از 75 سال و کاهش ديد آنها اثبات شده باشد. در ضمن اين افراد علاوه بر اين مشکل بايد نياز به عمل کاتاراکت هم داشته باشند. درواقع شرايط اين بيماران بايد به گونه‌اي باشد که انجام اين عمل به تمام عوارض و ريسک‌هايش بيارزد. مثلا ممکن است هنگام جراحي، قرنيه پاره شده و وضعيت بينايي از قبل هم بدتر شود. طبق آمار سازمان غذا و داروي آمريکا، پس از يک تحقيق اوليه قدرت بينايي 90 درصد بيماران حداقل 2 درجه بهبود پيدا کرده است. لازم به ذکر است که در حال حاضر اين تلسکوپ مينياتوري 15‌هزار دلار آمريکا قيمت دارد. منبع: FDA.gov
گريه با صورت تازه

دکتر لارنت لانيتري، جراح معروف فرانسوي باز هم شگفتي ديگري آفريد. يک ماه پيش دکتر لانيتري صورت جديدي به يک مرد 35 ساله که مبتلا به نوعي بيماري ژنتيکي خاص بود، پيوند زد. البته اصولا شهرت اين جراح به دليل پيوندهاي صورتي است که انجام داده اما اين بار يک تفاوت اساسي وجود داشت. اين صورت جديد همراه با مجاري اشکي به بيمار پيوند زده شد. اين بيمار 35 ساله امروز با صورت جديد خود گريه مي‌کند و اشک مي‌ريزد. پيوند اعصاب اينقدر دقيق انجام شده که حتي روي چانه جديد اين مرد ته‌ريش هم روييده است. دکتر لانيتري مي‌گويد: «بيمار 35 ساله من که جروم نام دارد در حال حاضر خيلي خوشحال و راضي به نظر مي‌رسد. حال جسمي او هم کاملا خوب است. البته هدف تيم جراحي ما فقط ساختن صورت‌هاي زيبا نيست بلکه بازگشت به جامعه و شروع يک زندگي عادي هدف نهايي اين جراحي‌ها به حساب مي‌آيد.» اين جراحي دوازدهمين پيوند صورت در دنيا است. اولين پيوند در سال 2005 ميلادي و روي زني که صورت او را سگ گاز گرفته بود انجام شد. در آن زمان بيني، چانه و دهان جديدي به اين زن پيوند زده شد. به عقيده ساير جراحان، پيوند مجاري اشکي و پلک‌ها اعجاب‌انگيزترين بخش اين پيوند است. چون اعصاب منطقه بايد دوباره در محل مناسب رشد کنند. علاوه بر آن پلک‌ها بايد اينقدر مقاوم باشند که از چشم‌ها محافظت کنند و در عين حال بايد عصب‌رساني فوق‌العاده‌اي داشته باشند تا بتوانند در چند‌صدم ثانيه پلک بزنند. خطر پس زدن پيوند در اين گونه جراحي‌ها هم مثل هر پيوند ديگري وجود دارد. بنابراين، اين بيماران هم مثل ساير پيوندي‌ها، بايد داروهاي سرکوب‌گر ايمني مصرف کنند. پيوند صورت همراه مجاري اشکي و پلک‌ها بسيار سخت‌تر از پيوند صورت به تنهايي است. به هر حال جراحان معروف سراسر دنيا به دکتر لانيتري تبريک گفته‌اند و منتظر نوآوري‌هاي ديگر اين جراح بزرگ هستند.

منبع: AP