موسسه مرحوم علامه محمد حسین فضل الله مرجع دینی شیعیان در لبنان و جمعیت مبرات خیریه ساعت 5 بعد از شهر امروز مراسمی را به مناسبت دومین سالروز رحلت این مرجع عظیم الشأن شیعه در سالن کوثر در منطقه طریق المطار برگزار می کند، در این مراسم علاوه بر جمع زیادی از هواداران این مرجع قرار است تعدادی از شخصیت های مطرح علمی و سیاسی از لبنان و سایر کشورهای عربی و اسلامی نیز حضور داشته باشند.
به مناسبت دومین سالروز رحلت علامه محمد حسین فضل الله خبرگزاری فارس نیز بر آن شد تا بخشهایی از زندگی آن بزرگوار و فعالیتهای علمی و اجتهادی ایشان و همچنین بخش هایی از دیدگاه این عالم شیعی را بازخوانی کند.
زندگینامه:
سید محمد حسین فضل الله در سال 1354 قمری (1935م) در نجف اشرف در یک خانواده روحانى لبنانی دیده به جهان گشود، وی تحت نظارت پدرش سید عبدالرئوف فضل الله از مراجع شیعه مراحل تربیت و تعلیم را طی کرد. وی با ناتمام گذاشتن تحصیلات مکتب خانه ای در سن نه سالگى تحصیلات حوزوىاش را آغاز کرد. هم زمان با تحصیلات حوزوى و به تناسب سن و ذهنیت خویش به فضاى پیرامون و اوضاع زمانه توجه داشت و اندیشهها و دغدغه هاى فرهنگى و سیاسى زمانهاش را از طریق مجلات مصر و لبنان و روزنامه هاى عراقى پیگیرى مى کرد.
سید محمد حسین برخی دروس حوزوی همچون منطق و اصول فقه را نزد پدر خود فراگرفت و در این مرحله استادى غیر از پدرش نداشت. تا اینکه براى فراگیر جلد دوم کتاب کفایة الاصول به محضر یکى از اساتید ایرانىاش به نام شیخ مجتبى لنکرانى مى شتابد. وی در سال (1380ق) «جماعة العلما»ى نجف مجلهاى فرهنگى – اسلامى را راهاندازى کرد که علاوه بر وی سید محمد باقر صدر و شیخ محمد مهدى شمسالدین از مدیران آن بودند.
فضل الله در سال 1952 در سن هفده سالگى براى نخستین بار به قصد دیدار خانوادگى به لبنان رفت، در سال 1966 جمعى از موسسان انجمن مذهبى «اسرة التآخى» منطقه نبعه در حاشیه شرقى بیروت از فضل الله دعوت کردند تا در آن منطقه اقامت افکند. وى این دعوت را پذیرفت و در همین سال به قصد اقامت دائم به وطن اصلى خویش بازگشت.
فضل الله پس از بازگشت به لبنان در سال 1966 فعالیتهاى علمى، فرهنگى و اجتماعى گستردهاى را در لبنان به راه انداخت که امروزه پس از 45 سال از آغاز این فعالیتها کارنامه پربارى از آن در ابعاد مختلف مشهود است. وى با برگزارى جلسات تفسیر و وعظ دینى و اخلاقى و برنامههاى پاسخ به پرسشها- که هنوز هم به صورت منظم تداوم دارد- توانست تحول عظیمى در چندین نسل پدید آورد و چنان که خود مىگوید: افتخار تربیت غالب نیروهاى مبارز و فعالان مذهبى شیعه را از آن خود نماید.
تأسیس حوزه علوم دینى به نام «المعهد الشرعى الاسلامى» به هدف پرورش طلاب علوم دینى بخش دیگرى از فعالیتهاى فرهنگى و علمى سید محمد حسین فضلالله است، وى علاوه بر «المعهد الشرعى» که در شهر بیروت واقع است، حوزه علمیه ویژه زنان را نیز در بیروت و حوزهاى نیز در صور و حوزه المرتضى در دمشق (سیده زینب) را تاسیس کرده است.
تألیفات علامه
از سید محمد حسین فضل الله بیش از هفتاد عنوان کتاب - که درمجموع به بیش از یکصد جلد مى رسد- منتشر شده است. برخى از کتابهاى ایشان مجموعه سخنرانىها و برخى دیگر تقریرات درسهاى خارج اصول و فقه ایشان است که به وسیله شاگردانشان تنظیم شده است.
بخشی از کتاب های وی عبارتند از : الف- در علوم قرآن: من وحى القرآن (تفسیر قرآن در 24 جلد)، الحوار فى القرآن، اسلوب الدعوه فى القرآن، من عرفان القرآن، حرکة النبوة فى مواجهه الانحراف، دراسات و بحوث قرآنیة و ...
ب- در علوم فقه: المسائل الفقهیه، الفتاوى الواضحه،، فقه الحیاة، کتاب الجهاد، کتاب النکاح، فقه الشریعة (رساله علمیه) و ...
ج- در اندیشه اسلامی: خطوات على طریق الاسلام، قضایانا على ضوء الاسلام، الاسلام و منطق القوة، الحرکة الاسلامیة هموم و قضایا، من اجل الاسلام، مفاهیم اسلامیة عامه (10 جلد)، فى آفاق الحوار الاسلامى المسیحى و ....
فعالیتهاى اجتماعى علامه
گذشته از فعالیتهاى علمى و فرهنگى و سیاسى که فضلالله در لبنان و سوریه داشته است، فعالیتهاى اجتماعى ایشان چنان گسترده بوده که کمتر منطقهاى از کشور لبنان را مىتوان یافت که اثر فعالیت اجتماعى ایشان در آن مشهود نباشد.
انجمن خیریه جمعیه المبرات الخیریه که تحت نظارت سید محمد حسین فضل الله قرار دارد با کمک نیکوکاران اقدام به تاسیس مراکز و موسسات پیشرفته براى تربیت یتیمان و به ویژه فرزندان شهدا و فرزندان فقرا و تاسیس بیمارستانها و درمانگاهها و مساجد نمود. فرزندان شهدا به طور شبانهروزى در این مراکز خیریه اسکان دارند و مراتب تحصیلىاشان را در بخش آموزشى همین مراکز مى گذرانند، وی همچنین بیمارستانها و مراکز تحصیلی زیادی نیز در لبنان بنا نهاده است.
شمهای از رویکردهای علامه محمد حسین فصل الله
حمایت از مطالبات بر حق ایران: موضعگیریهای عالمه فضل الله در حمایت از ایران و برنامههای هستهای کشورمان و نیز حمایت و پشتیبانی از مقاومت لبنان معروف است. مرجع شیعیان در لبنان همواره در خطبههای نماز جمعه که به امامت ایشان در مسجد الامامین الحسنین بیروت برگزار می شد از برنامه هستهای صلح آمیز ایران حمایت میکردند، علامه فضل الله تاکید داشت: سیاست ساخت و در اختیار گرفتن تسلیحات هستهای سیاست غربی و صهیونیستی است نه سیاست عربی و اسلامی. وی می افزود: بازی بینالمللی با محور "هستهای " در جریان است و هدف از آن منحرف کردن افکار عمومی از زرادخانه بزرگ آمریکا و دیگر کشورهای هستهای و خطرات این زاردخانهها برای کل بشریت است و در کنار آن جهان از توجه به کلاهکها و بمبهای هستهای صهیونیستها که جهان را برای فراهم کردن چتر حمایتی سیاسی و امنیتی گسترده به کار گرفته است، نیز غافل شده است و در این شرایط همه چشمها متوجه برنامه هستهای صلحآمیز ایران است تا ایران را خطر قریبالوقوع ویرانگر برای صلح جهانی معرفی کنند در حالی که کارشناسان از صلحآمیز بودن فعالیت هستهای ایران سخن میگویند و ایران در چارچوب قوانین آژانس بینالمللی انرژی اتمی کار میکند. وی ملت ایران و عناصر بیدار امت را به حمایت از ایران فرامیخواند و میگفت که موفقیت محورهای استکباری در باجگیری از ایران به افزایش فشارها بر امت در تمامی زمینهها منجر خواهد شد.
تسلیحات هسته ای سیاست غرب است، نه کشورهای اسلامی: مرجع شیعیان در لبنان در خطبه دیگر خود تاکید داشت: جهان باید بداند که سیاست در اختیار داشتن تسلیحات هستهای سیاست غربی صهیونیستی است نه سیاست عربی اسلامی؛ اما کشورهای عربی و مسلمانان باید پیام قاطعی را به دشمن و کشورهای حامی آن ابلاغ کنند که اگر بخواهد به بازیهای تروریستی و جنگها و اشغالگریهای خود ادامه دهد، تسلیحات هستهای، هواپیماها و موشکهایی که از غرب گرفته هیچ کدام اسرائیل را در برابر نیروها و کشورهای حامی مقاومت محافظت نخواهد کرد.
حمایت از مقاومت: سید محمد حسین فضلالله در دیداری با "نوام چامسکی " زبانشناس و اندیشمند آمریکایی با اشاره به تجارب، امکانات و آمادگی میدانی نیروی مقاومت و طرحهای راهبردی آن اعلام کرد که نیروی مقاومت لبنان توانایی مقابله با رژیم صهیونیستی را دارد و دستکم میتواند آن را سردرگم کند و یا مشکلات زیادی برای آن بهوجود آورد. علامه فضلالله تصریح کرد توانمندی مقاومت به دشمن اجازه نخواهد داد که وارد یک ماجراجویی جدید علیه لبنان شود.
حمایت از آرمان فلسطین: مرجع شیعیان در لبنان با اشاره به اینکه آرمان فلسطین یک مسئولیت عربی و اسلامی است، خواستار آغاز مجدد مقاومت برای بیثبات کردن سرزمین اشغالی شد، فضل الله با تاکید بر اینکه هیچ کس حق ندارد درباره یک وجب از خاک فلسطین به عنوان سرزمین عربی- اسلامی سهلانگاری کند، هرگونه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی را حرام اعلام کرد. فضل الله تاکید می کند که اگر رژیمهای عربی به این باور رسیده بودند که رژیم جنگطلب صهیونیستی جز زبان مقاومت را نمیفهمد اکنون فلسطین در آغوش فلسطینیان بود.
مرجع عالی شیعیان در لبنان درباره اقدامات رژیم صهیونیستی در یهودیسازی کامل قدس اشغالی هشدار داد و گفت: اگر حمایتهای بینالمللی بهویژه حمایت آمریکا نبود هرگز این تجاوزات رژیم صهیونیستی و هتک حرمت مسجدالأقصی رخ نمیداد. مرجع شیعیان در لبنان حق بازگشت آوارگان فلسطینی را حق انسانی و تاریخی آنها دانست و هر گونه عقبنشینی در این مورد را تحریم کرد. -وی روز جهانی قدس را سمبل مسئله فلسطین دانست و گفت: هیچ کس حق ندارد از یک وجب از خاک فلسطین چشمپوشی کند
مبارزه با استعمار گرایی آمریکا و غرب: مرجع عالی شیعیان در لبنان تاکید کرد که آمریکاییها و صهیونیستها قصد دارند با تهدید و ارعاب در خاورمیانه مانع تصمیمگیریهای سرنوشتساز در منطقه شوند و روی این موضوع حساب باز کردهاند. علامه فضلالله افزود: باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و دولت آن عرصه را برای دشمن اسرائیلی باز کرد تا خلأ سیاسی موجود در منطقه را از طریق تهدیدها، نمایشهای نظامی و امنیتی مستمر پر کند. وی در ادامه از دخالت سفرای آمریکا در امور داخلی کشورهای عربی و اسلامی انتقاد کرد و گفت: دولت اوباما از راههای مختلف تلاش دارد تا هرج و مرج ایجاد کند.
مقابله با فتنه های مذهبی: علامه فضلالله در مورد فتنههای مذهبی به عنوان اهداف دشمن می گفت: استکبار برای تکمیل طرح خود در جهت سلطه بر پایگاههای استراتژیکی امت از طریق جنگهای رسانهای و روانی، وحدت اسلامی را نشانه رفته است که هدف از آن برانگیختن گروهی از امت علیه گروه دیگر است. علامه فضلالله همچنین هشدار داد که دشمن صهیونیستی که در جنگ مستقیم با مقاومت شکست خورده، به تحقق اهداف تخریبی خود از طریق فرصتهائی که برخیها با ایجاد فتنههای مذهبی به وجود میآورند، حساب باز کرده است. علامه فضلالله تأکید کرد خطر بالاتری نسبت به جنجالهای آمریکا و اسرائیل و حتی برخی کشورهای عربی در خصوص سلاح مقاومت وجود دارد که همان تلاشهای زیاد برای ایجاد دوباره فتنههای مذهبی در جهان اسلام است.
تاکید بر وحدت اسلامی: علامه فضلالله بر اتحاد صفوف محافل عربی و اسلامی و حمایت از وحدت اسلامی تأکید کرد و گفت که استکبار جهانی وحدت امت را نشانه رفته است و به همین دلیل ایجاد فتنههای مذهبی و یا اعطای رنگ مذهبی به مسائل سیاسی را ادامه میدهد. علامه سید محمد حسین فضلالله گفت که بازی آمریکا در منطقه همچنان بازی مکر و فریب است زیرا آمریکا که در عراق، افغانستان و پاکستان شکست خورده است سعی دارد بحرانهای خود را به بیش از یک مکان در منطقه صادر کند و با پوشش شعار دموکراسی و صلح، هرج و مرج و خشونت را ترویج دهد. وی کشورهای اسلامی منطقه را به درک گسترده طرح آمریکا فراخواند و افزود: همه باید وحدت اسلامی را در رأس اولویت و فعالیتهای سیاسی و غیرسیاسی خود قرار دهند تا دشمن در اجرای طرح نابودی امت از داخل ناکام بماند.