خوب کار کردن دستگاه گوارشی بدن ارتباط مستقیمی با نحوه غذا خوردن دارد . از این رو امام رضا (ع) می فرماید:هر کس غذای افزون از اندازه بخورد ،این غذا او را سودی نمی رساند ،و هر کس به اندازه بردارد ،این غذا او را تغذیه می کند و سود می رساند .آب نیز چنین است. روش پسندیده برای تو ،آن است که از هر یک از انواع غذا ،در فصل ویژه آن ،بهره بگیری.در حالی که هنوز مقداری میل داری ،از غذا دست بکش ،چرا که این کار ،به خواست خداوند ،برای بدن سلامت آورتر ،برای عقل ذکاوت بخش تر ،و برای خود انسان مایه سبکی افزون تر است.(1)
در توصیه های پزشکی ائمه (ع) نیز خوردن مرکبات قبل از غذا خوب و بعد از غذا برای تسهیل انجام عمل گوارش بسیار پسندیده دانسته شده است. امام رضا (ع) هم مصرف این میوه با ارزش را برای هضم و جذب غذا و کمک به رسوب زدایی از خون بدن و بهبود سوخت و ساز و پیشگیری از غلظت خون مفید شمرده اند. (2)
تغذیه صحیح همواره عامل مهمی برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای گوارشی است. امام رضا علیهالسلام در بیانی دیگر می فرماید : خوردن گوشت ناپخته ، در شکم ، کِرم ایجاد مىکند. و نیز می فرماید: تخممرغ بسیار خوردن و مداومت بر آن ، بیمارى سِپُرز مىآورد و ایجاد کننده بادهایى در سرِ معده است .(3)
امام رضا (ع) همچنین برای تقویت معده و گوارش می فرماید : زیاد کندر بخورید و آن را در دهان نگه دارید و خوب بجوید. جویدن آن براى من ، دوست داشتنى تر است . کندر بلغم را از معده مى شوید و معده را پاک سازى مى کند و عقل را قوى مى گرداند و غذا را گوارا مى سازد.
گوارش می تواند تأثیری مستقیم بر پوست داشته باشد. علی بن محمد بن اشیم گفت: به محضر امام رضا(ع) از مشکل گوارش غذا شکایت کردم، حضرت فرمود: زرده تخم مرغ بخور. گفت: همین کار را کردم و از آن سود بردم.
محمد بن ابراهیم جعفى می گوید: مردى از شکمْدردى که چیزى نمانده بود باعث مرگش شود ، به نزد على بن موسى الرضا علیهالسلام نالید و از ایشان خواست براى او در پیشگاه خداوند عز و جل دعا کند ؛ چرا که دارو و درمانهاى فراوانى که به وى دادهاند ، او را به ستوه آورده است و نه فقط او را سودى نرسانده ، بلکه بر شدّت درد او نیز افزوده است . امام ـ که درود خدا بر او باد ـ لبخند زد و فرمود : «نیکبخت مردا! دعاى ما به درگاه خداوند ، جاى خود دارد و من از خداوند مىخواهم به مدد و نیروى خود ، درد تو را بکاهد ، امّا چون درد بر تو غلبه کرد و از آن به خود پیچیدى ، گردویى بردار و بر آتش بگیر تا هنگامى که بدانى آنچه در درون آن هست ، کباب شده و آتش ، رنگ پوست آن را نیز دیگرگون کرده باشد . در این هنگام ، آن را بخور که در دم ، درد را آرام مىکند» .
او مىگوید : به خداوند سوگند ، تنها یک بار این کار را انجام دادم و به اذن خداوند ، آن شکمْدردِ من ، آرام شد .
کارشناسان معتقدند کسانی که هنگام غذا خوردن آب می نوشند ، دستگاه هاضمه را از ابتدا ، از کار باز می دارند. این افراد به عارضه ضعف دستگاه گوارشی مبتلا خواهند شد؛ زیرا نوشیدن آب در اول غذا، معده را از هم باز می کند و عارضه گشادی معده می آورد. لذا برای اجتناب از بیماری گوارشی نباید وسط غذا آب نوشید.در تعالیم اسلامی از جمله در نامۀ معروف حضرت امام رضا (ع) به مأمون آمده است: « آنانکه نمی خواهند از درد معده در رنج و عذاب باشند میان غذا آب ننوشند. نوشیدن آب در میان غذا بدن را رطوبی مزاج و معده را ضعیف می کند و سوء هاضمه می آورد».(4)
پانوشتها:
1. طب الامام الرضا ،صفحه 14
2. محاسن برقی/ ص 555-556/ بحار الانوار ج 63/ ص 191
3. بحارالانوار، ج 62، ص 321
4. خلخالی ، کاظم . ترجمۀ کتاب طب الرضا(ع) و طب الصادق(ع) نوشتۀ :علامه مرتضی عسگری انتشارات رئوف 1374
