خوش آمدید

اهمیت اربعین از کجاست؟ صرف این که چهل روز از شهادت شهید می گذرد، چه خصوصیتی دارد؟ اربعین خصوصیتش به خاطر این است که در اربعین حسینی، یاد شهادت حسین زنده شد و این مسئله بسیار مهمی است. شما فرض کنید اگر این شهادت عظیم در تاریخ اتفاق می افتاد، یعنی حسین بن علی و بقیه شهیدان در کربلا شهید می‌شدند، اما بنی امیه موفق می شد همان طور که خود حسین و یاران عزیزش را از صفحه روزگار برافکند و جسم پاکشان را در زیر خاک پنهان کرد، یاد آنها را هم از خاطره نسل بشر در آن روز و روزهای بعد محو کند، آیا در این صورت این شهادت فایده‌ای برای عالم اسلام داشت؟ یا اگر در آن روزگار اثری داشت، آیا این خاطره در تاریخ، برای نسل های بعد، برای گرفتاری ها و سیاهی ها و تاریکی ها و یزیدی های دوران آینده تاریخ هم اثری روشنگر و افشا کننده داشت؟ اگر حسین شهید می شد، اما مردم آن روز و مردم نسل های بعد نمی فهمیدند که حسین شهید شده، آیا این خاطره می توانست اثر و نقشی در رشد و سازندگی و هدایت و برانگیزانندگی ملت ها و اجتماعات و تاریخ بگذارد؟

تلاش امویان برای تحمیق مردم

امویان برای استحکام پایه های حکومت بی پایه خود از هیچ کوششی فروگذار نکردند. لذا نه تنها از خوی تعصب و غارتگری زمان جاهلیت حداکثر بهره را بردند، بلکه برای حفظ این خصلتِ ناپسند، مردم را در جهل نگه می داشتند تا در پناه ناآگاهی جامعه جاهلی، نان خود را به تنور گرم خلافت بچسبانند و از آب گل آلود بی خبری مردم ماهی حاکمیت خود را صید کنند. از این رو ترویج فرهنگ، آموزش همگانی، تبلیغِ درست، فراگرفتن سواد، خواندن و نوشتن و… را ممنوع کردند. در همین راستا اگر یکی از مخالفین سیاسی آنها وارد شام می شد، سعی می کردند نگذارند با مردم رابطه فرهنگی برقرار کند.

مثلاً هشام بن عبدالملک، دهمین خلیفه ننگین اموی وقتی از امام باقر(ع) یاد می کرد(بر اساس بخشی از برنامه ها و ترفندهای سیاسی) می گفت: او باقرالعلوم، وصی الاوصیا و وارث الانبیاست. ولی هنگامی که آن حضرت را از مدینه به شام آوردند و مردم شام امام باقر(ع) را از نزدیک دیدند و برای استفاضه از فیض او هجوم آوردند، فوراً دستور داد آن حضرت را به مدینه برگردانند تا مبادا مردم با فرهنگ اهل بیت(ع) و علوم اسلامی آشنا شوند؛ زیرا غارت گران وقتی می توانند بر گرده جامعه سوار باشند که مردم در جهل، بی خبری و ناآگاهی به سرببرند.

اگر مردم رشد علمی و فرهنگی پیدا نکنند و در میدان عمل و صحنه پیکار جدیت و فداکاری نداشته باشند، رهبر جامعه حتی اگر علی بن ابی طالب یا حسین بن علی(ع) باشد، باز هم امویان هر عصری، سلطه پیدا می کنند. منتهی هر روز با نیرنگی خاص به صحنه می آیند.

در مقابل، نبی اکرم(ص) فرمودند: علم آموزی همانند تنفس کردن و آب نوشیدن بر هر انسان لازم است. یعنی همان طور که هیچ کس نمی‌تواند بگوید: نفس نمی کشم تا بمیرم، آب نمی نوشم تا بمیرم و…، بلکه ضرورت دارد که نفس بکشد و آب بنوشد تا نمیرد، به همین صورت ضرورت دارد جلسات علمی داشته باشد، کتابهای علمی بخواند، سخنان علمی گوش بدهد تا عالم گردد وبدین وسیله روحش را زنده نگه دارد: «طلب العلْم فَریضةٌ علی کلِّ مُسلمٍ ومُسلمةٍ»۱٫
بنابراین، اهل تحلیل سیاسی شدن، عالم و آگاه نسبت به مسائل روز گشتن، فریب نخوردن، فریب ندادن، جاهل نماندن، سوءاستفاده از جهل مردم نکردن و… از امور لازم و واجبی است که مورد سفارش و تأکید اکید اسلام قرار گرفته و اهتمام مسلمانان به آن لازم است. البته بعضی از این امور واجب عینی است و برخی واجب کفایی.

ابى الصباح گويد: من شنيدم(مردم) سخنى را از رسول خدا(ص) و امير المؤمنين(ع) و ابن مسعود نقل مي كنند، پس به نزد امام صادق(ع) رفتم و آن را بر آن حضرت عرضه كردم، فرمود: (آرى) اين سخن رسول خدا(ص) است و آن را مى‏ شناسم، (و آن اين بود كه) فرمود: رسول خدا(ص) فرموده:

شخص بدبخت در شكم مادرش بدبخت است، و سعادتمند كسى است كه به ديگران پند گيرد، و زيرك‏ترين اشخاص مرد با تقوى و پرهيزكار است، و احمق‏ترين احمقان شخص بزهكار و فاجر است. و بدترين نقل ها نقل كردن دروغ است، و بدترين كارها بدعت ها است، و كورترين كوري ها كورى دل است، و بدترين پشيماني ها پشيمانى روز قيامت است، و بزرگترين خطاها در پيشگاه خدا زبان دروغگو است، و بدترين كسب ها كسب ربوى (و بدست آوردن مال از ربا) است و بدترين خوراك ها خوردن مال يتيم است. 

بهترين زيورها زيور مرد است به رفتن راه درست با داشتن ايمان، و (نيز به راه درست رفتن) بهترين چيزى است كه در اختيار او است (كه او را از بردگى شهوت بيرون آرد) و موجب قوام و صلاح سرانجام كارهاى او است و هر كه (در كار خود) پيرو شهوت‏ طلبى باشد خداوند دروغ اش را بشنوند و هر كه به كار دنيا سرگرم شود بدان درماند (و مطلوب خود را از آن دريافت نكند) و هر كه بلا (و فوائد و منافع و پاداش آن را) بداند بر آن شكيبائى ورزد، و هر كه آن را (و منافع و پاداشش را) نداند از آن بترسد و تن بدان ندهد، شك و ترديد (در اصول دين) كفر است، و هر كه گردن فرازى و تكبر كند خدايش پست كند، و هر كه فرمانبردارى شيطان كند نافرمانى خدا را كرده و هر كه نافرمانى ‏خدا كند خدايش او را عذاب كند، و هر كه سپاسگزارى كند خدا بر او بيفزايد، و هر كه بر بلاى سخت شكيبا باشد خدايش كمك كند، و هر كه بر خدا توكل كند خدايش او را بس باشد.

خداى را به خاطر خوشنودى و رضايت يكى از خلقش به خشم نياوريد، و به هيچ يك از خلق خدا (بوسيله نافرمانى خدا) تقرب نجوئيد كه از خدا دور شويد، زيرا ميان خداى عز و جل و هيچ يك از خلق او خصوصيتى وجود ندارد كه بدان وسيله خيرى بدو رساند و يا شرى را از او دفع كند جز بوسيله اطاعت كردن او و پيروى از آنچه موجب خوشنودى او است، و براستى كه اطاعت خدا وسيله رسيدن و كامياب شدن به هر خيرى است كه جستجو شود، و سبب نجات و رهائى از هر شرى است كه از آن پرهيز گردد. 

و به راستى كه خداى عز و جل نگاه دارد هر كه را كه از او فرمانبردارى كند، و نگاهدارى نكند از كسى كه نافرمانيش كند، و كسى كه از خداى عز و جل بگريزد گريزگاهى ندارد، و همانا فرمان خدا نازل شود و گر چه آفريدگانش خوش نداشته باشند، و هر آنچه آمدنى است نزديك است (مانند مرگ و برزخ و قيامت (آنچه خدا خواهد باشد و آنچه را نخواهد نباشد پس كمك كنيد به نيكى و پرهيزكارى و به بدكارى و تجاوز كمك ندهيد و از خدا بترسيد كه خداوند سخت كيفر است.

پی نوشت:

( الروضة من الكافي / ترجمه رسولى محلاتى، ج‏۱، ص117و118.)

منبع:جام