خوش آمدید

کابینت ها محلی برای نگه داشتن ظروفی است که ما از آن ها برای خوردن غذا و یا کارهای دیگر استفاده می کنیم از همین رو باید محل هایی بسیار تمیز باشند تا از بیمار شدن ما جلوگیری شود. تمیز کردن کابینت ها نکات خاصی دارد که در ادامه به برخی از مهمترین آن ها اشاره می کنیم.

** اولین نکته زمان تمیز کردن کابینت ها است که بسیاری از حرفه ای های اینکار توصیه می کنند هر ماه حداقل یک بار کابینت ها را تمیز کنید تا از رشد باکتری ها مختلف در آن ها جلوگیری شود.

** قبل از هر کاری یک فیله ی مناسب برای داخل کابینت ها با ابعاد قفسه انتخاب کنید این بهترین راه برای تمیز نگاه داشتن کابینت ها در طولانی مدت است. بهتر است این فیله ها از جنس پلاستیک یا پارچه باشد.

** بهتر است برای تمیز کردن درها و اجزای بیرونی کابینت از ابر استفاده شود تا به آنها صدمه ای وارد نشود. استفاده از ابر نمدار البته نکته ای است که بهتر است از آن بهره ببرید.

** اگر کابینت هایی از جنس ام دی اف دارید به هیچ عنوان برای شستن آن از حجم زیادی آب استفاده نکنید. اب می تواند کابینت های شما را نابود کرده و مجبور هستید تا دوباره یک دست جدید بخرید.

** داخل کابینت ها را قبل از انداختن فیله ها با یک دستمال نم دار گرد گیری کنید. این کار باعث می شود تا گرد و خاک هایی که همچنان باقی مانده اند پاک شده و دیگر گرد و خاکی در کابینت باقی نمی ماند.

** در تمیز کردن کابینت ها می توانید یک بار ظرف هایی که به مدت زیادی است از آن استفاده نکرده اید را بشویید در این مدت احتمالا خاک زیادی روی آن ها نشسته است وممکن است بیماری های مختلفی روی آن وجود داشته باشند.

هرچند وقت یکبار داخل اتو بخار را با سرکه تمیز کنید.
احتمالا متوجه شده اید که هرچند وقت یکبار هنگام صاف کردن چروک های لباس روی آن رد به جا می ماند. این مسئله به دلیل مواد معدنی یا ذرات داخل اتو یا چسبیده به صفحه آن است. در این صورت هر چند وقت یک بار آن را به روش زیر تمیز نمایید.

وسایل مورد نیاز:
آب
سرکه سفید
دستمال یا حوله

۱ داخل اتو بخار، مقدار مساوی آب و سرکه بریزید.
۲ اتو را روی یک پارچه یا حوله تمیز بگذارید به طوری که به صورت ایستاده باشد. مراقب باشید اتو روی پارچه نیفتد.
۳ اتو را روی بخار تنظیم کنید. بگذارید آب و سرکه کاملا بخار شود.
۴ مخزن اتو را با آب پر کنید.
۵ اتو را در حالت ایستاده روی حوله قرار دهید تا آب کاملا بخار شود.
۶ ۱۰ دقیقه صبر کنید سپس بدنه فلزی را با یک دستمال تمیز و مرطوب پاک کنید. مراقب دست خود باشید، اتو هنوز داغ است. بهتر است پارچه را هنگام تمیز کردن چند لایه تا کنید.
۷ در صورت درآمدن مخزن آب، آن را یک یا دو بار با آب بشویید. بگذارید در معرض هوا کاملا خشک شود.

14 رهنمود زیر ایجاب می کند تا آمادگی پذیرش هرگونه تغییر ضروری را داشته باشید، از آنها عبرت بگیرید و پیشرفت کنید:

 

1- ارزش

شیوه کارکرد شما پیوسته با بنیادی ترین ارزش ها و اعتقادات تان سازگار است. آنچه ارزش هایی را که به راستی به آنها باور دارید، بیان می کند، گفتار، کردار و گزینش هایتان به خصوص هنگام عصبانیت است.

2- عادت

دست کم 95 درصد از اعمال شما از سر عادت است. می توانید عادت هایی که کامیابی تان را تضمین می کنند، در خود پرورش دهید و تا زمانی که رفتار مورد نظر به طور خودکار و ناخودآگاه به وجود نیاید، تمرین و تکرار آگاهانه داشته باشید.

3- گزینش

زندگی شما برآیند انتخاب شما تا الان است. هر کسی و هر جایی که هستید، به دلیل گزینش ها و تصمیم هایی است که تا این لحظه گرفته اید. به هر کاری که رو می کحنید، بر پایه ارزش های غالب در آن زمان است. حتی دست نزدن به هیچ کاری نیز گونه ای گزینش شمرده می شود؛ چرا که همواره در انتخاب اندیشه های خود آزادید، مهار کامل حیات تان و تمام آنچه برایتان روی می دهد، در اختیار خودتان است و بس.

4- دگرگونی

تغییر، اجتناب ناپذیر است و چون با دانش و فناوری رو به پیشرفت هدایت می شود با سرعتی سنجش ناپذیر با گذشته در حال حرکت است. وظیفه تان این است که استاد تغییر باشید نه فدایی اش.

 

5- مسوولیت

هر جا و هر چه هستید، از آن روست که خودتان اینطور خواسته اید. مسوولیت کامل آنچه که هستید و آنچه خواهید داشت، برعهده خودتان است.

6- پاداش

دنیا در نظم و تعادل کامل به سر می برد. شما پیوسته پاداش کامل اعمالتان را می گیرید. همیشه از همان دست که می دهید، از همان دست می گیرید. هر گاه از عالم بیشتر دریافت می کنید، به این علت است که بیشتر می بخشید.

7- آمادگی

شانس، به هم پیوستن موفقیت آمادگی است و عملکرد مطلوب، در نتیجه آمادگی کامل به وجود می آید. خوشبخت ترین افراد، آنهایی هستند که در مقایسه با افراد ناکام، وقت بیشتری را به کسب آمادگی جهت انجام کار سپری می کنند.

8- حد توان

هیچ گاه برای انجام تمام کارها وقت کافی موجود نیست، اما همیشه برای اجرای کارهای مهم فرصت کافی وجود دارد. هر چه بیشتر به کار بپردازید، کارایی تان بیشتر می شود اما در صورتی که بخواهید بیشتر از میزان توانتان کارهای گوناگون را برعهده بگیرید، پیامدش این است که متوجه می شوید توانتان برای انجام کارها محدود است.

9- نرمش پذیری

در تعیین آرمان هایتان قاطع باشید اما در مورد شیوه دستیابی به آنها، انعطاف پذیر باشید. در دوره تحولات سریع، رقابت شدید و کهنده شدنِ دمادم همه چیز، نرمش پذیری از شرایط عمده کامیابی به شمار می رود.

 

10- صداقت

خوشبختی وقتی به سراغتان می آید که هماهنگ با والاترین ارزش ها و ژرف ترین باورهای خود زندگی کنید. همواره با آن بهترینِ بهترها که در درونتان است، صداقت داشته باشید.

11- احساس

شما در زمان اندیشیدن، دریافتن و مصمم شدن، صددرصد احساسی عمل می کنید. با حستان مصمم می شوید و با خردتان توجیه می کنید. از آنجایی که مهار افکارتان در دست خودتان است، خوشبختی شما هم به میزان اراده تا در مهار اندیشه هایتان بستگی دارد.

12- جایگزینی

ذهن خودآگاه تان به طور همزمان قادر است یک اندیشه را در خود جای دهد، اعم از مثبت یا منفی. شما می توانید با جایگزینی پندارهای مثبت، به جای افکار منفی به خوشبختی برسید. ذهن همچون باقی است که در آن گل یا علف هرز می روید.

13- تکرار

تکرار، بهای کسب مهارت است. چیزی را که پیاپی و مرتب تکرار می کنید، به شکل عادت جدید ذهنی و عملی درمی آید.

14- تلاش غیرمستقیم

در ارتباط با دیگران، اعمال غیرمستقیم بیشتر باعث کامیابی می شود. برای داشتن یک دوست خوب، باید یار موافقی باشید. چنانچه مایلید بر دیگران اثر بگذارید، باید شما نیز تحت تاثیر آنها باشید. برای ایجاد و حفظ روابط دوستانه، اول باید خودتان فردی محبوب باشید.

تأثیر و تأثر مصنوعات بشری نسبت به یکدیگر امری است که بسیاری از پژوهشگران عرصه‌ی فرهنگ و علوم اجتماعی و به ویژه روان‌شناسان بر آن صحه می‌گذراند. محیط اطراف و فضایی که از سوی انسان ایجاد می‌شود تأثیر فراوانی بر شخصیت، تیپ، رفتار و تربیت انسان و به ویژه رده‌های سنی پایین‌تر دارد و باعث تحریک حساسیت مردم و به ویژه فعالان در بخش فرهنگ نسبت به محیط اطراف می‌شود.

در این بین، بسیاری از سمبل‌ها و نشانه‌ها وجود دارند که خواسته یا ناخواسته تأثیر‌ فراوانی بر سلامت روح و روان افراد دارند؛ نمادهایی که در هنر و معماری جلوه‌ی بیشتری دارند و ملموس‌تر هستند. اهمیت موضوع وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم این نشانه‌ها هر کدام با نیت و قصد مشخصی ایجاد شده است، فارغ از اینکه سمبل، نشانه و پرچمِ یک جریان فکری، فرهنگی، دینی یا هر چیز دیگری هستند که تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر افراد دارند و البته نقش تربیتی را در زندگی کودکان بازی می‌کنند. علاوه بر این سمبل‌ها، مسائل دیگری از جمله نوع فضا و طرز معماری منازل و اماکن عمومی، باعث تأثیرگذاری بر نوع روابط، میزان ارتباطات و نحوه‌ی برخوردها شده است. این نوع مناسبات خود مسائل تربیتی خاصی را در پی خواهند داشت و بر همین اساس، در مقاله‌ی حاضر به بررسی ابعاد متعدد تأثیرگذاری معماری بر تربیت کودکان خواهیم پرداخت.

مفهوم معماری

وجه مشترک هنر و مصنوعات بشری این است که علاوه بر اینکه دارای ظاهر و شکل خاصی هستند، دارای روح نیز هستند. هنر معماری هم از این قاعده مستثنا نیست. این هنر، علاوه بر کالبد ظاهری، دارای جنبه‌ی اصیل معنوی و حقیقی است و این جنبه‌ی اصیل و حقیقی آن، بر جنبه‌ی مادی آن تفوق دارد؛ هرچند که ظاهراً این‌ گونه به نظر نمی‌رسد. اما نکته‌ی مهم‌ این است که هنر معماری در نزد ایرانیان دارای معنی متعالی و ماوراءالطبیعه نیز بوده است و همواره ایرانیان بر این معانی عمیق تأکید داشته‌اند. در تعریف معمار، علامه دهخدا آورده است که مباشر بنایی و دانا به علم بنایی که به استادبنا دستورالعمل می‌دهد... آنکه عمارت کند و موجب رشد و تعالی گردد (دهخدا، ج 14، 21184).

از آنجا که در این تعریف به مسئله‌ی تعالی اشاره شده است، این تعالی به جنبه‌های معنوی هم به موازات جنبه‌های مادی اشاره دارد. در ادبیات ایرانی، گاه معمار در معانی انصاف و عدل به کار برده شده است.

«مصطفی آمده به معماری، که دلم را خراب دیدستند.» (خاقانی)

از این هم می‌توان فراتر گام نهاد، به گونه‌ای که گاه معماری به معنی بافرهنگ به کار برده می‌شود. در معانی نازل‌تر، معماری به معنای ساخت‌وساز است. به طور کلی، جملگی معانی معنوی عمران در ساختن مستتر است. شایان توجه است که ابن‌خلدون فرهنگ را هم‌معنی با عمران می‌داند. به عبارت دیگر، عمران همان فرهنگ است. ابن‌خلدون عمران را به دو بخش تقسیم می‌کند: عمران بدوی (مربوط به قبایل) و عمران مدنی (عمران مردم شهر). در تفکر و فرهنگ ایرانی از یک سو این اعتقاد وجود دارد که معماری هنر شکل دادن فضا بر حسب نیازمندی‌ها و نگاه و تلقی تاریخی آدمی نسبت به عالم و آدم و مبدأ عالم و آدم است و با نوع فرهنگ دینی و دنیوی انسان ربط پیدا می‌کند (مددپور، 1377، ص 9).

تحولاتی که در معنا و مفهوم معماری رخ داده تابعی از سیر تحولات فکری تمدن معاصر است که با علم تجربه‌گرا و تفکر راسیونالیستی مدرن رایج، جنبه و وجه‌ معنوی و روحانی حیات انسان و اصولاً وجه معنوی عالم وجود را انکار می‌کند.

در مقوله‌ی مدرنیته هم مدرنیسم به گونه‌ای با شعار پیشرفت و توسعه، چنان خویش را به جامعه‌ی بشری تحمیل می‌کند که جوامع و به خصوص جوامع عقب‌مانده (از نظر صنعت) که هویت و اعتبار خویش را در همسان شدن (ظاهری) با غرب جست‌وجو می‌کنند، سعی در تکرار و تقلید الگوهای معماری بیگانه دارند؛ الگوهایی که به ناچار شیوه‌ی زیست آن‌ها را نیز دگرگون خواهد کرد.

معماری مدرن (معاصر) آن‌چنان در چنبره‌ی مادیات گرفتار آمده است که آنچه در اوایل قرن بیستم به عنوان حادترین و پرشورترین مسئله در بین معمارها و شهرسازها مطرح می‌شود، ربط دادن شکل و کارکرد یا ارجحیت دادن یکی نسبت به دیگری است (فلامکی، 1355)؛ گویا که هیچ موضوع دیگری مطرح نیست. اگرچه ظاهر مکتب مدرنیسم در معماری مرده است و مردن او نیز با منفجر نمودن ساختمانی بلند (در سال 1972) جشن گرفته شد، لکن باید توجه داشت که جهان‌بینی پایه‌ی مکتب بعد از آن نیز همان جهان‌بینی است و به این ترتیب، این‌ها همه در طول یکدیگر مطرح هستند.

مفهوم تربیت

غالباً در تعریف تربیت به ریشه‌ی آن، یعنی «رب» توجه می‌شود و در این تعریف است که تربیت دگرگون کردن کم‌کم یا گام‌به‌گام و مستمر هر چیزی است تا به مرحله‌ای که (با توجه به ظرفیت) سزاوار آن است برسد و به عبارت دیگر، تربیت به کمال رساندن هر چیزی با توجه به استعدادهای موجود در آن است.

«و اللهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لاَتَعْلَمُونَ شَیْئًا وَجَعَلَ لَکُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» (نحل، 78)

«پروردگار متعال شما را از رحم مادرانتان بیرون آورد، در حالی که هیچ چیز نمی‌دانستید و برای شما گوش و چشم و دل قرار داد، شاید سپاسگزاری کنید.»

بر اساس تفاسیر ارائه‌شده از آیه‌ی فوق، می‌توان این نکته را درک کرد که انسان از بدو تولد مستعد آموزش و تربیت بوده و وسایل ادراک وی از اطراف و محیطش شامل چشم و گوش و دل است و از این طریق، علم و اندیشه را کسب می‌کند.

دلشاد تهرانی تربیت را این ‌گونه تعریف می‌کند: تربیت عبارت است از رفع موانع و ایجاد مقتضیات براى آنکه استعدادهاى انسان در جهت کمال مطلق شکوفا شود.

تعلیم و تربیت عبارت است از فراهم آوردن زمینه‌ها و عوامل به فعلیت رساندن یا شکوفا ساختن شخص در جهت رشد و تکامل اختیاری او به سوی هدف‌های مطلوب و بر اساس برنامه‌ای سنجیده‌شده (فلسفه‌ی تعلیم و تربیت، ص 341 تا 366).

شهید مطهری تعریف جامع‌تری نسبت به مسئله‌ی تربیت دارد. ایشان تربیت را به مثابه‌ی پرورش دادن نیروهای فکری یادگیرنده در فضایی مستقل می‌داند که منجر به زنده شدن قوه‌ی ابتکارش می‌شود. ایشان همچنین در این ‌باره می‌گویند: تربیت، پرورش دادن و به فعلیت درآوردن استعدادهای درونى است که بالقوه در یک شىء موجود است. از این ‌رو، کاربرد واژه‌ی تربیت فقط در مورد جانداران صحیح است، زیرا غیرجانداران را نمی‌توان به مفهوم واقعى پرورش داد، آن طور که یک گیاه، حیوان یا انسان را پرورش می‌دهند.

از همین جا معلوم می‌شود که تربیت باید تابع و پیرو فطرت، طبیعت و سرشت شىء باشد. اگر بنا باشد یک شىء شکوفا شود، باید کوشید تا همان استعدادهایى که در آن هست بروز کند. بنابراین تربیت در انسان به معنای پرورش دادن استعدادهاى اوست و این استعدادها در انسان عبارت‌اند از: استعداد عقلى (علمى و حقیقت‌جویى)، استعداد اخلاقى (وجدان اخلاقى)، بُعد دینى (حس تقدیس و پرستش)، بُعد هنرى و ذوقى یا بُعد زیبایی و استعداد خلاقیت، ابتکار و ابداع (استاد مطهری، 22 تا 30).

تربیت معمولاً در دو معنای خاص و عام به کار برده می‌شود:

معنای عام تربیت: عملی عالمانه یا غیرعالمانه‌ای که از انسان سر می‌زند و عموماً دارای جهت و نقش خاصی است. در این معنا از تربیت، عموماً تربیت متأثر از عواملی مانند محیط وراثت و اراده‌ی انسان است. البته درست است که عموم رفتار انسان بر پایه‌ی اختیار صورت می‌گیرد، ولی گاه این اختیار با اراده‌ی آگاهانه‌ی انسان همراه نیست و تحت تأثیر عواملی مانند وراثت و محیط اطراف قرار می‌گیرد. در این نوشتار بیشتر به جنبه‌هایی از تربیت پرداخته می‌شود که کودک از دوران طفولیت خود ناخواسته با آن مواجه می‌شود و اراده‎ی آگاهانه‌ی او در این مسئله دخیل نیست. بنابراین هر عملی که انسان انجام می‌دهد یا از فرد دیگری سر می‌زند و همچنین هر یک از پدیده‌های اجتماعی که در روح انسان و قوام زندگی مادی و غیرمادی او اثر می‌گذارد، چه اینکه مربوط به دوران جنینی وی باشد و چه اینکه مربوط به اصلاب پدرانش باشد، همه در تربیت او نقش دارند؛ خواه این نقش ناچیز خواه قابل توجه باشد، همه‌ی این امور از آثار تربیت به معنی عام آن شمرده می‌شوند. به این ترتیب، تربیت در معنی عام خود هر چیزی را که در ساختمان اخلاقی انسان تأثیر دارد، چه از خود او سر بزند و چه از غیر او صادر شود، در بر می‌گیرد.

معنای خاص تربیت: در این معنا بیشتر جنبه‌های ارادی و آگاهانه‌ی تربیت، که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود، مورد توجه است. در اینجا منحصراً باید به کوشش‌های صورت‌گرفته به منظور انتقال مفاهیم و مؤلفه‌های تربیتی و فرهنگی و پرورش قوا و استعداد کودکان توجه شود که این معنا کمتر در نوشتار حاضر مورد توجه قرار گرفته است.

تأثیرات مادی و معنوی معماری بر تربیت

تأثیرات محیط بر انسان از جمله مسائل مهمی است که در ادبیات دینی هم مورد توجه قرار گرفته است؛ چنان که امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نهج‌البلاغه درباره‌ی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: بر در خانه‌اش پرده‌ای آویزان بود که در آن صورتی نقش بسته بود. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند که این را از من دور سازید، چرا که من به آن چشم می‌اندازم، دنیا و آرایش‌های آن را به یاد می‌آورم (نهج‌البلاغه، ص 159).

شهرسازی و معماری، به جهت اصولی که در طراحی و ساختشان مؤثر است، خود نیز نمایانگر همان اصول هستند و بالطبع نه تنها آن‌ها را در زندگی صاحبان و سازندگان خویش تسری می‌دهند، بلکه فراتر از آن، بر زندگی سایر آحاد جامعه (چه آن‌هایی که خواستار زیستن در چنین فضایی هستند و چه آنان که صاحبان آن عمارت را به عنوان الگوی خویش می‌پذیرند) نیز مؤثر خواهند بود. به بیان دیگر، با توجه به آنچه دستگاه‌های تبلیغاتی، ترویج و تبلیغ و معرفی می‌کنند و با تأیید ضمنی آنچه ساخته می‌شود و همچنین با تعریف و تمجیدهای غیرمتخصصانه از آن‌ها، به همراه ایرادگیری‌ها و تخطئه‌ی آنچه می‌تواند به گونه‌ای فرهنگ ایرانی را به منصه‌ی ظهور رساند، آن‌ها در واقع ارزش‌ها و در نتیجه، روش زیستی را که منبعث از جهان‌بینی مبنایی این معماری است ترویج و تبلیغ می‌کنند. تأثیر این روش زیست و مبانی فلسفی آن و معماری و فضایی که ظرف آن است بر ارزش‌های فرهنگی که اساس دگرگونی فرهنگ اصیل و معنوی جامعه است، امری محرز و انکارناپذیر به نظر می‌رسد.

برای نمونه، می‌توان از تقابل مردم و متخصصان و مجامع علمی در برابر پدیده‌های نوظهور و عواقب آن مثل آپارتمان‌نشینی، اِشراف منازل و عمارات بر یکدیگر، رنگ‌ها، فرم‌ها، اجزا، اَشکال، مصالح، ارتباطات، فضاهای زشت و نامناسب، استحاله‌ی هنر معماری و شهرسازی ایرانی، بی‌توجهی به انسان، تمرکز بر جنبه‌ی مادی حیات و بسیاری از این مسائل سخن گفت و شاهد بود که چگونه این تقابل‌ها و اعتراضات به نوعی تسلیم و حتی همراهی تبدیل شده است (نقی‌زاده، ص 6).

کودکان امروز و دیروز

خواسته یا ناخواسته ذهن کودکان، مانند لوح نانوشته‌ای، آمادگی پذیرش تربیت‌ها و نوشته‌های جدید را دارد و بخشی از این آموزه‌ها هم از طریق رابطه‌ی ادراکی بین انسان و محیط به وجود می‌آید. محیط، معانی و مفاهیمی را به ذهن انسان القا می‌کند و در نتیجه، ارزش‌هایی را یادآور می‌شود. مقایسه‌ای بین نقش شهرهای تاریخی و معاصر ایرانی در القای ارزش‌های فرهنگی به وضوح بحث کمک خواهد کرد. آنچه کودکان دیروز در معماری شهرها شاهد آن بودند شهری بود با کالبدی متوازن و متعادل با مقیاس انسانی و از همه مهم‌تر، معنویتی را به آن‌ها القا می‌کرد که ریشه در فرهنگ و تمدن دیرینه‌ی ایرانی و اسلامی داشت.

کالبد شهر در گذشته‌، نجیب، آرام، متوازن و هماهنگ بود که در سایه و جوار عمارت معنوی مساجد، زیارتگاه‌ها، حسینیه‌ها و حتی دارالاماره‌ها که به نحوی خویش را ظل‌الله می‌نامید غنوده بود. بر خلاف استفاده از مصالح معدود، تنوع اشکال و تناسب باعث می‌شد تا بنا عاری از یک‌نواختی باشد و انسان در برخوردی ناگزیر از سلام و احوال‌پرسی باشد و احساس یگانگی با جامعه و خانواده و عدم احساس غربت کند (تقی‌زاده، همان، ص 9). شهرها آمیخته با مضامین و نشانه‌هایی از جمله آیات و روایاتی بودند که همواره کودکان با آن‌ها مواجه می‌شدند. افراط و تبذیر بسیار اندک و خانه حریمی مقدس بود که با ک

فش در آن پا نمی‌نهادند.در نقطه‌ی مقابل، کودکان امروزی شاهد مجموعه‌ای از بی‌نظمی‌ و ناهمگونی در معماری و بافت‌ شهری، زشتی و از همه بدتر سیطره‌ی مادیّت و کمیّت بر زندگی انسانی هستند. کودک امروزی به دلیل معماری خاص شهری و در کنار آن تربیت‌های خاص، کمترین میزان تعامل و برخورد را با اطرافیان دارد و متأثر از بی‌نظمی معماری شهری و فشارهای روانی حاصل از آن، دچار مشکلات عدیده‌ای است.

سوغات معماری نوین برای کودکان

بسیاری از نکات تربیتی به صورت ناخواسته از لابه‌لای وضعیت معماری فعلی در ذهن و روح کودکان نفوذ می‌کند و باعث شکل‌گیری ابعاد مختلفی از شخصیت آنان می‌شود که به برخی از این موارد در زیر اشاره می‌شود.

تفوق وجه مادی شخصیت بر وجه معنوی

آنچه هم‌اکنون در معماری‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد مسئله‌ی تکنیک و فناوری است و کمتر، توجهی به مبانی نظری می‌شود. آنچه بیشتر در مباحث معماری مورد توجه است و در واقع ملاک اصلی طراحی‌ها و ساخت‌وسازها قرار گرفته است، سلایق شخصی و انگیزه‌های مادی صاحبان سازه‌هاست. البته در این بین، بسیاری از خواسته‌ها و عادات و غرایض بیگانه، که غالباً دارای روح مادی‌گری‌ است، در ذهن و جان کودکان نفوذ می‌کند و اینکه معنویت و توجه به روح معنوی در معماری نباید فدای استفاده از فناوری شود، مسئله‌ای است که از آن غفلت شده است؛ در حالی ‌که این دو، یعنی فناوری نوین و توجه به روح معماری ایرانی و اسلامی و بهره‌گیری از نمادهای اسلامی، قابل جمع هستند.

ترویج منیّت

معماری اصیل ایرانی دارای یک نوع هارمونی و انسجام ساختاری بود که باعث نزدیکی و قرابت ناخودآگاه افراد جامعه می‌شد؛ به گونه‌ای که از نظر فکری، کودکان از همان ابتدا خود را جدا از دیگران نمی‌دانستند. در واقع روحیه‌ی جمعی به جای منیّت در بین کودکان ترویج می‌شد و احساس دوری و فاصله کمتر بود، در حالی که معماری کنونی باعث ایجاد نوعی ناهماهنگی شده است.

روحیه‌ی تنبلی و عدم‌ تحرک

معماری نوین به گونه‌ای است که علاوه بر کوچک‌سازی فضای درون خانه، افراد کمترین زحمت را برای رفع حوائج خود متحمل می‌شوند و دیگر کودکان مجبور نیستند برای غذا خوردن، رفع حاجت یا هر مسئله‌ی دیگری مسیر زیادی را بپیمایند. بنابراین روحیه‌ی تنبلی کم‌کم در بقیه‌ی امور هم بر آن‌ها حاکم می‌شود.

ترویج بی‌هویتی

معماری نوین غالباً ریشه در فرهنگ و هویت غربی دارد و نفوذ و سلطه‌ی این نوع معماری به مرور هویت اصیل جامعه را دچار استحاله می‌کند. در واقع هر معماری متأثر از فرهنگی است که خاستگاه آن است و متناسب با آن فرهنگ شکل گرفته است. کودکان ما هم‌اکنون در معماری شهرشان، به جای مواجه شدن با نشانه‌ها و شکل معماریِ فرهنگیِ اصیل خود، در معرض آماج نشانه‌ها، سمبل‌ها و اصول فرهنگی بیگانه قرار می‌گیرند و بیم بی‌هویت شدن نسل جدید روزبه‌روز بیشتر می‌شود.

ترویج روحیه‌ی خشونت و پرخاشگری

عدم توجه به عناصر معنوی و تشتت در معماری و وجود سمبل‌هایی از خشونت، باعث ایجاد روحیه‌ی پرخاشگری و خشونت در کودکان خواهد شد و دیگر نشانه‌هایی از معماری اصیل ایرانی که دارای کالبدی نجیب، آرام و متین باشد کمتر مشاهده می‌شود و فشارهای روانی حاصل از این معماری‌های خشن و ناهمگون باعث ترویج روحیه‌ی خشونت‌گرایی خواهد شد.

نتیجه‌گیری

باید دانست که غالباً معماری بیش از آنکه انتقال‌دهنده‌ی شکل باشد انتقال‌دهنده‌ی معناست و معماری‌ها به شدت متأثر از فرهنگ خاستگاهشان هستند و لذا فرهنگ، روابط اجتماعی و انسانی را که بدان تعلق داشته‌اند به سایر جاهایی که در آن نفوذ کرده‌اند منتقل می‌کنند و در این بین، کودکان بخش عمده‌ای از تربیت عمومی خود را ناخواسته از لابه‌لای این سازه‌ها به دست می‌آورند.

تذکر این نکته لازم است که دلبستگی به فرهنگ و هنر یک سرزمین به معنای تکرار اَشکال گذشته نیست و در طراحی و هنر، نگاه پویا و خلاق از ضروریات اولیه به شمار می‌آید؛ یعنی در واقع معماری دارای دو رکن علم و فرهنگ است که نباید از هیچ ‌کدام غافل ماند. متأسفانه اکنون بخش فرهنگی و تربیتی معماری فدای بهره‌وری از تکنولوژی روز شده است و شیوه‌ی زندگی و تربیت نسل جوان و کودک ما به شدت تحت تأثیر معماری و سبک زندگی غربی قرار گرفته است و این نیاز احساس می‌شود که با زدودن روح مادی و پوزیتیویستی از هنر معماری اصیل ایرانی، به تولید دوباره‌ی معماری اسلامی‌ـ‌ایرانی، البته متناسب با جمعیت و بر اساس علوم و فنون پیشرفته‌ی روز دنیا، پرداخته شود تا بتوان زمینه‌ی امنیت تربیتی کودکان را فراهم کرد و بر اساس فرهنگ و هویت ایرانی، استعدادهای درونی‌شان به رشد و بالندگی برسد.

پی‌نوشت‌ها:

محمد مددپور، ماهیت تکنولوژی و هنر تکنولوژیک، سوره‌ی مهر، 1384.

قرآن کریم.

محمد مددپور، حکمت معنوی و ساحت هنر، دفتر مطالعات دینی هنر، تهران، 1377.

شهید مطهری، علل گرایش به مادی‌گرایی، تهران، صدرا، 1357.

محمد نقی‌زاده، نقش سیما و کالبد شهر بر تحقق وحدت جامعه‌ی اسلامی، مجله‌ی پژوهش، پیش‌شماره‌ی 2، 1377.

محمد نقی‌زاده، نقش معماری بر ارزش‌های فرهنگی، مجله‌ی پژوهش، شماره‌ی 1.

مصطفى دلشاد تهرانى، سیرى در تربیت اسلامى، چاپ سوم، مؤسسه‌ی نشر و تحقیقات ذکر، 1377، ص 24.

دهخدا.

فلسفه‌ی تعلیم و تربیت، دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، ج 1.

نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 11، ص 159.

امید عبدالهی/ کارشناس مسایل فرهنگی

درست وقتی که فکر می‌کنید در تربیت فرزند‌تان سنگ‌تمام گذاشته‌اید، فرزندتان با یک رفتار عجیب و غریب در جمع، شما را متعجب و ناراحت می‌کند. در این لحظه همچنان که از رفتار فرزندتان شرمنده‌اید، با خودتان فکر می‌کنید کجای کار را اشتباه کرده‌اید که اینطور شد. شاید آموزشتان را یا خیلی زود شروع کرده باشید و شاید هم دیر. بهتر است بدانید آموزش هر نوع رفتاری سن و سال خاصی را می‌طلبد. با هم برخی از رفتارهای مناسب هر سن را مرور می‌کنیم. 

یک تا 2 سـال

وقتی کودک‌تان به حدود 18 ماهگی می‌رسد با برخی معاشرت‌ها و تاییدهای اجتماعی آشنا می‌شود. این، درست زمانی است که می‌توانید به کودک بیاموزید به احساسات دیگران توجه نشان دهد.

 پیشنهادهای ما

 سلام و خداحافظی کردن را بیاموزید:

حتما نباید کوچولویتان زبان باز کرده باشد تا به او سلام و خداحافظی را یاد دهید. شما می‌توانید به او بیاموزید که قبل از صحبت کردن با دست سلام و خداحافظی کند. این اولین قدم در آموزش معاشرت با دیگران است.  کار جالب دیگری که می‌توانید انجام دهید این است که هر صبح را با گفتن «صبح به خیر» شروع کنید. 

 در حال خوردن راه نروید

اگر می‌خواهید کودک‌تان کل خانه را با میوه‌ای که در دست دارد نوچ نکند، باید به او یاد دهید فقط در حالی که روی صندلی‌اش نشسته، می‌تواند بخورد. یادتان باشد برای چنین آموزشی خود شما هم باید همین کار را انجام دهيد. درست است که بچه‌ها در این سن نمی‌توانند زیاد بنشینند اما 10 تا 15 دقیقه نشستن روي صندلی به آنها درس صبر می‌دهد. اگر دیدید فرزندتان غذایش را به این طرف و آن‌طرف پرتاب می‌کند، به او یادآوری کنید این مسئله تبعاتی به همراه دارد. می‌توانید بگویید «اگر این کار رو تکرار کنی، از خوراکی خوشمزه‌ای که عصر می‌خواستم بهت بدم، خبری نیست.»

 قدرت کلمات را فراموش نکنید

بدون شک کودک شما در این سن معنای عبارت‌هایی مانند «خواهش می‌کنم» و «متشکرم» را درست نمی‌داند اما شما باید از همین حالا این عادت‌ها را در او ایجاد کنید. یکی از کارهای هیجان‌انگیزی که می‌توانید انجام دهید این است که مثلا برای «خواهش می‌کنم» دست‌هایتان را روی قلب‌تان به صورت دایره‌وار بکشید و برای «متشکرم» دست‌هایتان را روی لب‌هایتان بگذارید و به سمت فردی که می‌خواهید از او تشکر کنید دراز کنید.

3 تا 4 سـال

در این سن می‌توانید دوره ابتدایی مهارت‌های مودبانه را برای کوچولویتان شروع کنید. آنها در این سن می‌خواهند ادای بزرگ‌ترها را درآورند بنابراین برای تعلیم اینگونه رفتارها پذیرش بیشتری دارند.

 پیشنهادهای ما

  اصول اولیه را یاد دهید

تقریبا تا 3 سالگی کوچولوی شما می‌تواند با قاشق و چنگال غذا بخورد. خب، همین جا کار اصلی شما شروع می‌شود. می‌توانید برخی اصول را از همین حالا ملکه ذهن او کنید،‌ مثلا اینکه «از دستمال استفاده کن نه از آستینت»، «با دهان پر صحبت نکن»، «درست بنشین.» یادتان باشد همه این رفتارها را يكدفعه از او نخواهید و هر بار روی یکی، دو رفتار تمرکز کنید تا به آنها عادت کند.

  جمله‌ها را بیشتر کنید!

این سن طلایی را از دست ندهید و سعی کنید از جملات بیشتری استفاده کنید، مثلا اینکه «میشه یه خواهشی کنم!» همچنین می‌توانید انواع عذرخواهی و تشکر را به او یاد دهید. وقتی او را به تولد می‌برید به او بیاموزید از بچه‌هایی که با او همبازی شدند، تشکر كرده و از میزبان برای تهیه غذاهای خوشمزه قدردانی کند. 

  مهربانی یادتان نرود

وقتی صحبت از مهربانی می‌شود تنها به این معنا نیست که از کلمات محبت‌آمیز استفاده کنید. کودک شما باید یاد بگیرد در برخورد با دیگران چه کار کند. با او صحبت کنید تا کم‌کم یاد بگيريد از چه کلماتی باید استفاده کند. 

5 تا 6 سـال

حالا که بچه‌ها برخی از رفتارهای مودبانه را یاد گرفتند، می‌خواهند مدام آنها را به رخ بکشند اما زود حوصله‌شان سر می‌رود و وقتی طاقت‌شان طاق می‌شود، بی‌خیال می‌شوند.

 پیشنهادهای ما

 به زبان بچگانه حرف نزنید

هیچگاه جایگاه و سن‌تان را فراموش نکنید و زمانی که می‌خواهید با آنها حرف بزنید یا جواب پرسش‌شان را بدهید براساس سن‌تان رفتار کنید. 

 نوبت را رعایت کنید

درست است که  بچه‌های 6-5 ساله تاحدودی یاد گرفته‌اند صبر کنند تا نوبت صحبت کردنشان برسد اما خب به اقتضای بچه بودن گاهی یادشان می‌رود. برای این مواقع می‌توانید از کلمات رمز یا نشانه‌هایی برای یادآوری استفاده کنید. وقتی با صبوری تحمل کرد و حرف نزد خیلی سریع به او توجه کنید. یادتان باشد کودکان در این سن بیشتر از 5 دقیقه نمی‌توانند صبر کنند.

 تمرین یادتان نرود

علاوه بر اینکه ممکن است شما فرزندتان را با بقیه مقایسه کنید، خود بچه‌ها هم در این سن خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند بنابراین می‌توانید از این راه رفتارهای مودبانه بیشتری را با او تمرین کنید.

8-7  سـال

حالا بچه‌ها بزرگ‌تر شده‌اند و ظرفیت‌شان بالا رفته است، بنابراین می‌توانید سطح توقعات‌تان را بالا ببرید

 پیشنهادهای ما

 بگذارید تلفن را جواب دهد: از آنجا که این روزها بیشتر از موبایل استفاده می‌شود شاید بچه‌ها کمتر با آداب تلفن صحبت کردن آشنا باشند. باید به او یاد دهید وقتی تلفن را برمی‌دارد، سلام کند و اگر شما نمی‌توانستید جواب دهید به او یاد دهید، بگوید: «ببخشید به مادرم بگم کی زنگ زده بود؟» یا «ببخشید می‌تونین پیغام بذارین؟»

از بازی غافل نشوید

 کارت جایزه

فهرستی از رفتارهای خوب را در یک جدول تهیه کنید؛ انداختن دستمال سفره روی پا، استفاده از قاشق و چنگال، با دهان بسته غذا خوردن، با دهان پر صحبت نکردن. وقتی کودک یکی از این رفتارها را هنگام خوردن غذا انجام داد به او یک کارت بدهید. هر چه تعداد این کارت‌ها بیشتر شد، جایزه می‌گیرد.

 تعطیلی یادتان نرود

به کودک قول دهید اگر برای چند روز پشت‌سر هم رفتار مناسبی انجام داد یک روز را تعطیل اعلام می‌کنید. او می‌تواند روی میز لم دهد یا با دهان پر صحبت کند یا حتی با دستش غذا بخورد. به این ترتیب او می‌فهمد که داشتن ادب چقدر مهم است. 

 مهمانی خیالی

یک بار میز را برای یک شام خیالی با وسایل پلاستیکی اسباب‌بازی بچینید. چراغ‌ها را خاموش کنید و روی میز شمع بگذارید و یک مهمانی خیالی ترتیب دهید. بچه‌ها از این کار خوش‌شان می‌آید. 

 تشکر کردن را تمرین کنید

بچه‌ها همیشه کادوهایی برای تولد یا عیدی از والدین و دوستان می‌گیرند. هدیه هرچه باشد نباید اگر و اما داشته باشد. به او یاد دهید همان لحظه تشکر کند و آن را به روز یا هفته بعد موکول نکنید؛ هرچه زودتر بهتر. به فرزندتان کمک کنید یک پیغام تشکر بنویسد و آن را با نقاشی تزئین کند. وسایل خانه را بردارید و کادو کنید و به فرزندتان بگویید که آنها را باز کند و درباره آنها هر چیزی که به ذهنش می‌رسد، بگوید. چیزی مثل اینکه «مرسی برای این بسته دستمال کاغذی. این رنگ مورد علاقه من است.»