در اين نوشتار دست به دامان بزرگى شده ايم كه به تعبير خودش شايد هيچ كس به اندازه ايشان، آيت اللّه شاه آبادى را نشناخته است. برخى از نكته هاى نابى كه در پى مى آيد، نقل قول هايى است كه حضرت امام خمينى(ره) در كتاب هايشان از مرحوم شاه آبادى بيان نموده اند.
بهت فرشتگان
«سه آيه آخر سوره مباركه حشر را تلاوت كنيد تا ملكه شما شود و اولين اثرى كه از آن مترتب مى شود، پس از مرگ و شب اول قبر است. وقتى كه ملكين از طرف پروردگار براى سؤال و جواب مى آيند، در جواب «مَن ربُّك؟»(1) بگوئى: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ * هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ * هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى يُسَبِّحُ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»(2)
وقتى اين طور پاسخ بگويى ملائكه الهى مبهوت و متحير مى شوند، چون اين معرفى حق است به زبان حق، نه معرفى حق به زبان خلق.»(3)
گوش كردن به تَغَنّيات(4)
اى عزيز، بكوش تا صاحب عزم و داراى اراده شوى،(5) كه خداى نخواسته اگر بى عزم از اين دنيا هجرت كنى، انسان صورى بى مغزى هستى كه در آن عالم به صورت انسان محشور نشوى. زيرا كه آن عالم، محل كشف باطن و ظهور سَريره است و جرأت بر معاصى، كم كم انسان را بى عزم مى كند و اين جوهر شريف(6) رااز انسان مى ربايد. استاد معظم ما مى فرمودند:
«بيشتر از هر چه، گوش كردن به تغنيات، سلب اراده و عزم از انسان مى كند.»(7)
سگ درگاه خدا
به قول شيخ بزرگوار ما: «شيطان، سگِ درگاه خداست. اگر كسى با خدا آشنا باشد، به او عوعو نكند و او را اذيت نكند.»
سگِ درِ خانه، آشنايان صاحب خانه را دنبال نكند. شيطان نمى گذارد كسى كه آشنايى با صاحب خانه ندارد، وارد خانه شود. پس اگر انسانى با صاحب خانه در ارتباط است، مى تواند از او بخواهد كه شرّ سگ خانه اش را از او كم كند و از صاحب خانه بخواهد كه صداى آن سگ را بخواباند.(8)
راهى براى اصلاح نفس
جناب عارف بزرگوار مى فرمودند كه:
«مواظبت به آيات شريفه آخر سوره حشر، از آيه شريفه: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ(9) تا آخر سوره مباركه، با تدبّر در معنى آن ها در تعقيب نمازها، خصوصاً در اواخر شب كه قلب فارغ البال است، خيلى مؤثر است در اصلاح نفس.»(10)
محبت دنيا، در وقت مردن
بدان كه «نفس» در هر حظّى كه از اين عالم مى برد، در «قلب» اثرى از آن واقع مى شود... و سبب تعلّق آن است به دنيا، و التذاذات هر چه بيشتر باشد، قلب از آن بيشتر تأثير پيدا مى كند و تعلق و حُبّش بيشتر مى گردد تا آن كه تمام وِجهه ى قلب، به دنيا و زخارف آن گردد، و اين منشأ مفاسد بسيارى است. تمام خطاهاى انسان و گرفتارى به معاصى و سيّئات، براى همين محبت و علاقه است، و از مفاسد بزرگ آن ،چنان چه حضرت شيخ عارف ما، روحى فداه مى فرمودند آن است كه:
«اگر محبت دنيا، صورت قلب انسان گردد و اُنس به او شديد شود، در وقت مردن كه براى او كشف شود كه حق تعالى او را از محبوبش جدا مى كند و ما بين او و مطلوباتش افتراق مى اندازد، با سخطناكى و بُغض به او از دنيا برود.»
و اين فرمايش كمر شكن، بايد انسان را خيلى بيدار كند كه قلب خود را خيلى نگاه دارد.(11)
حضور قلب
همه ارباب صنايع و حِرَف(12) و اهل لذّات و معاملات و عادات، اعمال خود را به حضور قلب انجام مى دهند، به جهت آن كه قلب داراى محبوب است و لذا متوجه به محبوب خواهد بود؛ فقط اهل عبادت، محروم از قلباند! با آن كه اُسّ اساس پرستش و ستايش بر حضور است و حقيقتاً تمام عاملين، اخطار مى كنند به اهل عبادت كه ما عملى نكرده ايم مگر به حضور قلب، آيا شما در تمام عمر عبادت كرده ايد به حضور قلب يا نه؟(13)
1. يعنى: خداى تو كيست؟
2. سوره حشر، آيه 24 - 22.
3. آيت اللّه نصراللّه شاهآبادى، برنامه راديويى سيماى فرزانگان، سال 1365.
4. آوازها و موسيقى هاى مُطرِب.
5. امام خمينى(ره) در كتاب آداب نماز مى فرمايند كه شيخ بزرگوار، شاه آبادى روحى فداه، از عزم و اراده به «مغز انسانيت» تعبير مىكردند.
6. عزم و اراده.
7. چهل حديث، امام خمينى(ره)، حديث 1، ص 8.
8. چهل حديث، امام خمينى (ره)، ص 52.
9. سوره حشر، آيه 18.
10. چهل حديث، امام خمينى، ص 207 و 208.
11. چهل حديث، امام خمينى(ره)، ص 123 و 124.
12. حرفهها.
13. شذرات المعارف، شذره چهارم، معرفه 146.
* حسن قدوسى زاده
