فروشگاه‌ها به خانه شما آمده‌اند. این دیگر جمله چندان عجیبی نیست. هر کدام از ما حداقل یک بار محصولی را از طریق اینترنت خریده‌ایم اما بیایید نگاه دقیق‌تری به خرید و فروش و تجارت در دنیای مجازی بیندازیم.
تجارت الکترونیک (e-commerce)
به خرید و فروش از طریق یک شبکه الکترونیکی مثل اینترنت، تجارت الکترونیک e-commerce گفته می‌شود. به طور کلی تجارت الکترونیک فقط شامل خرید و فروش نیست بلکه شامل فعالیت‌های تبلیغاتی، بازاریابی، ارائه انواع خدمات و سرویس‌ها، تحویل محصول و..هم می‌شود. در واقع تمام فعالیت‌هایی که در دنیای واقعی برای رساندن یک محصول یا ارائه یک سرویس به مشتری انجام می‌شود، می‌تواند از طریق وب در دسترس فروشنده و خریدار قرار بگیرد. مثلا می‌توانید یک فروشگاه اینترنتی لباس را تصور کنید که عکس و مشخصات شما را می‌گیرد و شما را با لباس‌های گوناگون نشان می‌دهد تا بتوانید به راحتی تصمیم بگیرید که کدام لباس مناسب شماست و کدام ترکیب رنگ از لباس‌ها را دوست دارید. بله، یک اتاق پروی اینترنتی. دیگر نیاز نیست برای خریدن لباس وقت زیادی صرف کنید یا ترافیک و هوای آلوده شهر را تحمل کنید. حتی ممکن است با خرید کردن از یک فروشگاه لباس اینترنتی، پول کمتری هم برای اقلام خریدتان بپردازید؛کسی که یک فروشگاه اینترنتی را اداره می‌کند، دیگر لازم نیست در دنیای واقعی یک فروشگاه واقعی داشته باشد و می‌تواند هزینه‌های مربوط به اجاره کردن فروشگاه را هنگام فروش محصولاتش در نظر نگیرد.
یک نگاه آماری به خرید و فروش اینترنتی
اما فروش اینترنتی چه سهمی از بازار فروش کالا داشته است؟ آمارها نشان می‌دهند در سال 2010 در ایالات متحده 5/14 میلیارد دلار کالا به صورت اینترنتی فروخته شده است. این مقدار هشت درصد از میزان کل فروش کالا در سال 2010 است. از این میزان 26 میلیارد دلار مربوط به فروش لباس بوده که برابر 13درصد بازار فروش لباس در این کشور است. محققان تخمین می‌زنند در سال 2015 میزان فروش آنلاین در ایالات متحده 279 میلیارد دلار خواهد بود.
افتتاح جهان مجازی
در سال 1990 شخصی به نام «تیم برنرز لی» اولین مرورگر اینترنت را به نام WorldWideWeb (که بعدها نامش به Nexus تغییر داده شد) طراحی کرد و برای اولین بار یک تکنولوژی انتقال داده را که پیش از آن یک پروژه آکادمیک بود، وارد زندگی انسان کرد. به کمک این مرورگر و شبکه‌ای به نام اینترنت در هر کجا که بودید، می‌توانستید به چیزی به نام اطلاعات دسترسی داشته باشید. تا سال 1995 استفاده تجاری از این سیستم ممنوع بود اما در آن سال همزمان با آزاد شدن استفاده تجاری از اینترنت، سایت آمازون راه‌اندازی و به یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی تبدیل شد.
خرید آنلاین
گسترش خطوط اینترنت پرسرعت و ورود این تکنولوژی به زندگی روزانه افراد باعث شد چیزی به نام «خرید آنلاین» که یکی از شاخه‌های تجارت الکترونیک است، متولد و به جزئی از سبک زندگی مدرن تبدیل شود. حالا می‌توانید صبح که از خواب بیدار می‌شوید، وارد سایت یک رستوران آنلاین شوید، غذا سفارش دهید، به یک سایت خرید لباس بروید و لباس بخرید، برای مسافرت آخر هفته بلیت رزرو کنید، صورتحساب‌هایتان را بپردازید و هر وقت خسته شدید، به تماشای یک تلویزیون اینترنتی بنشینید. شاید شما هم یک فروشگاه اینترنتی داشته باشید و از همان خانه خودتان به مشتریانتان سرویس بدهید.
در اوایل راه‌اندازی فروشگاه‌های آنلاین این سوال مطرح بود که آیا شهروندانی که ممکن است به طور طبیعی از خرید کردن لذت ببرند، شاید روزی خرید اینترنتی را جایگزین خرید کردن از یک فروشگاه واقعی کنند؟ تحقیقاتی که در سال‌های ابتدایی انجام گرفت، نشان می‌داد درصد بالایی از افرادی که از فروشگاه‌های آنلاین استفاده می‌کنند، دارای تحصیلات دانشگاهی هستند اما بعدها این نسبت متعادل‌تر شد و معلوم شد که هر چقدر این سرویس بیشتر در دسترس افراد باشد، افراد بیشتری به استفاده از آن خواهند پرداخت. به عبارت دیگر انسان هیچ‌وقت در برابر استفاده از تکنولوژی مقاومت نکرده و در این مورد هم مقاومتی نخواهد کرد. مثلا نتایج یک تحقیق که در سال 2001 منتشر شد، نشان می‌داد که در اوایل راه افتادن سرویس اینترنت، تعداد بسیار کمی از جمعیت زنان ایالات متحده از این سرویس استفاده می‌کردند اما در سال 2001، 8/52 درصد از جمعیت آنلاین ایالات متحده را زنان تشکیل می‌دادند. با توجه به اینکه زنان مسوولیت بسیاری از خریدهای خانه را برعهده دارند، این آمار نشان می‌داد ارائه سرویس و کالا از طریق اینترنت می‌تواند بسیار موفقیت‌آمیز باشد.
ویژگی‌های مثبت و منفی خرید آنلاین
حالا بیایید کمی در مورد نقاط قوت این روش خرید کردن حرف بزنیم. مهم‌ترین نکته در مورد این روش خرید، راحتی آن است. بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی در 24 ساعت شبانه‌روز و در هفت روز هفته می‌توانند خدمات ارائه کنند. کاربران اغلب هم در دفاتر کارشان و هم در خانه‌هایشان به اینترنت دسترسی دارند. بنابراین همیشه امکان خرید کردن از یک فروشگاه مجازی وجود دارد. همچنین برای سفارش یک کالا لازم نیست کاربر خانه یا محل کارش را ترک کند. نکته دوم دسترسی به اطلاعات و دیدگاهی است که دیگران در مورد یک کالای خاص به اشتراک می‌گذارند. سایتی مانند آمازون به کاربرانش اجازه می‌دهد تا نظر خودشان را در مورد کالایی که ارائه کرده بنویسند. بنابراین وقتی شما می‌خواهید چیزی را بخرید، می‌توانید نظر دیگران را در مورد آن کالا بخوانید و ببینید که آیا آن کالا به درد شما می‌خورد یا نه. سومین نقطه قوت این روش خرید، داشتن دایره انتخاب وسیع و امکان مقایسه قیمت‌هاست. شما می‌توانید قیمت‌های فروشگاه‌های مختلف را با هم مقایسه کنید و بهترین قیمت را انتخاب کنید.
اما در مورد نقاط ضعف این روش خرید چه چیزی می‌توان گفت؟ نقطه ضعف عمده این روش خرید کردن مساله امنیت است؛ مساله‌ای که می‌تواند باعث نگرانی خریدار و فروشنده شود. هنگام خرید آنلاین اغلب پول کالا از طریق یک کارت اعتباری پرداخت می‌شود. فروشنده‌ها نگران این هستند که مبادا خریدار از یک کارت اعتباری دزدی استفاده کند و خریدار هم نگران اطلاعات شخصی خودش است. اسم و آدرس و شماره کارت اعتباری چیزهایی هستند که یک دزد اینترنتی در کمین آنهاست. همچنین هکرهای اینترنتی ممکن است به سایت یک فروشگاه اینترنتی حمله کنند و با دزدیدن اطلاعات سایت، از این اطلاعات سوءاستفاده کنند. حتی ممکن است خریدار در حین جست‌وجوی کالای موردنظرش به یک سایت تقلبی هدایت شود و خودش با دست خودش اطلاعات ارزشمندش را در اختیار دزد اینترنتی قرار بدهد. البته کسانی هم که در زمینه تجارت الکترونیک فعالیت می‌کنند، بیکار نیستند و همیشه با این مشکلات مقابله می‌کنند. به وجود آمدن روش‌های مختلف رمزگذاری اطلاعات و ارائه و استفاده از ویروس اسکن‌ها از این روش‌ها هستند. به خریداران اینترنتی هم توصیه می‌شود قبل از اینکه اقدام به خرید کردن از یک فروشگاه مجازی بکنند، ابتدا از هویت فروشگاه اطمینان حاصل کنند و از پسورد‌های قوی و غیرقابل حدس استفاده کنند.
مساله دیگر مربوط به حریم خصوصی خریدار است. بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی برای اینکه به خریدار سرویس ارائه کنند، نیاز دارند خریدار اطلاعاتی مثل آدرس و آدرس ای‌میلش را در اختیار آنها قرار بدهد. ممکن است آن فروشگاه از این اطلاعات استفاده کند و تبلیغات خودش را بدون رضایت خریدار برای او بفرستد. اسپم‌های آزاردهنده را که می‌شناسید؟ البته فروشگاه‌هایی که به خریدار احترام می‌گذارند، تضمین می‌کنند بدون موافقت مشتری چنین کاری نکنند. پس هرگاه ای‌میلتان را در اختیار یکی از این فروشگاه‌ها می‌گذارید، مراقب باشید آن فروشگاه این ضمانت را کند که اطلاعاتی که شما وارد می‌کنید، به شکل محرمانه حفظ خواهد شد.
