برخی از فقها می فرمایند اگر در منطقه شرقی ماه دیده شود نسبت به مناطق غربی که پس از آن افتاب غروب می کند حکم عید جاری است اما اگر در مناطق غربی دیده شود نسبت به شهرهای شرقی محل رؤیت ماه که اختلاف افق داشته باشند اثری ندارد.
اشاره: ماه مبارک رمضان، به روزهای پایانی خود نزدیک میشود ، ماهی که بنابر روایات ، اولش رحمت است و وسطش آمرزش گناهان و آخرش آزادی از آتش جهنم؛ یعنی ما با رحمت الهی به میهمانی دعوت میشویم و آمرزیده میشویم و در پایان میهمانی به عنوان جایزه و هدیه یادگار میهمانی، از آتش جهنم آزاد میشویم.
پایان مهمانی خدا عید فطر است ، عید توفیق بر طاعت و اطاعت، عید توبه و تهذیب نفس، عید ذکر و یاد محرومان و گرسنگان
عید یعنی چه؟ و فلسفه اعیاد اسلامی چیست؟
عید از ماده و ریشه «عود» به معنای بازگشت و رجوع است یعنی رجوع به اصل و حقیقت و فطرت پاک خدایی خود. عید روز توجه به خویشتن خویش و خود اصیل انسانی و دل کندن و گسستن از خود دروغین و غیر اصیل است که با مکر و فریب خود را اصیل و حقیقی جلوه داده و لباس صاحبخانه را به دروغ بر تن کرده است. در روز عید انسان با حقیقت خود آشتی می کند و پس از مدت ها فاصله و دوری و جدایی از حقیقت خود آن را دوباره می یابد؛ موانع توجه به فطرت و حقیقتش را کنار می زند و به گوهر درخشان و ارزنده درونش متوجه می گردد. بنابراین هر روز و زمان و ساعتی که انسان بر امیال و خواهش های ناروای نفس چیره گردد و دامنش به گناه آلوده نگردد و مطیع خواست خداوند و بنده راستین او گردد، عید است گرچه عید معروف و رسمی نباشد. امیر مؤمنان در حکمت 428 نهج البلاغه می فرماید: «کل یوم لا یعصی الله فیه فهو عید؛ هر روزی که بدون گناه سپری گردد روز عید است». اعیاد اسلامی یادآور وقایع بزرگ و سرنوشت سازی است که اثر خود را در همه زوایای مادی و معنوی مسلمانان آشکار می سازد و عظمت و عزت مسلمانان را در اثر تمسک به قرآن و معارف اسلامی و احکام الهی را به آنها متذکر می گردد. عید فطر عید بازگشت به خدا و جشن اطاعت و تسلیم در برابر الهی و عمل به فریضه روزه است. عید قربان، جشن تعبد و سرسپردگی به فرامین الهی و انجام فریضه بزرگ و دشوار حج است که انسان حج گزار به شکرانه اجابت دعوت حق مبنی بر انجام حج و توفیق انجام آن، خوشحال و مسرور است. روز جمعه نیز به تعبیر روایات روز عید و بزرگ و سرور روزهاست و روز عبادت و دعا و ذکر و یادآوری الطاف و احسان الهی است. روزهای بزرگی مثل سیزده رجب و بیست و هفتم رجب و نیمه شعبان و هر روزی که به مناسبتی بزرگ و یا میلاد امامی از اولیای الهی و اهل بیت(ع) اختصاص دارد هر کدام یادآور عظمت و بزرگی و شکوه و فضیلت است و به تعبیر قرآن کریم از ایام الله و روزهای بزرگ خداوند است. با بزرگداشت این اعیاد و این مناسبت ها به یاد می آوریم که دارای پشتوانه غنی و سرشاری از معنویت و معرفت و علم و فضیلت هستیم و چون درختانی استوار و پربار هستیم که ریشه در آب معرفت و کمال داریم، پس نباید خود را بی ارزش و یا کم ارزش قلمداد کنیم و خویش را به رایگان بفروشیم و به سرمایه های خدادادمان چوب حراج بزنیم. اعیاد اسلامی فرصتی برای ارزیابی وضع موجود و فاصله زیادی است که از گذشته پرافتخار و ارزنده خویش گرفته ایم و وقت مناسبی است که ریشه ضعف ها و سستی های خود را بیابیم و برای رفع آنها برنامه ریزی اساسی و درستی داشته باشیم. در ضمن وجود این اعیاد و مناسبت های خجسته و میمون نیاز انسان به شادی و شادابی را تأمین می کند و این بعد از نیازهای روحی و روانی انسان را برآورده می سازد.
آیا با دیدن هلال در یک نقطه برای همه جا عید می شود؟
اما این که با دیدن هلال در یک نقطه برای همه جا عید می شود محل اختلاف است. برخی از فقها می فرمایند اگر در منطقه شرقی ماه دیده شود نسبت به مناطق غربی که پس از آن افتاب غروب می کند حکم عید جاری است اما اگر در مناطق غربی دیده شود نسبت به شهرهای شرقی محل رؤیت ماه که اختلاف افق داشته باشند اثری ندارد زیرا معلوم می شود که ماه در آن مناطق تحت الشعاع خورشید و قابل رؤیت نبوده است و بنابراین حکم به عید نمی شود.
برخی دیگر از فقها می فرمایند با دیدن ماه در یک نقطه معلوم می شود که امشب، شب اول ماه رمضان یا شوال است بنابراین تمام نقاطی که شب مشترک دارند شامل حکم رؤیت هلال می شوند و برای آنها شب اول ماه محسوب می گردند و در سایر نقاط هم که روز است شب آینده آنها، شب اول ماه محسوب می گردد.
چرا گرفتن روزه در روز عاشورا و عید فطرحرام است ؟
پس از شهادت حضرت اباعبدالله(ع) بنی امیه و آل زیاد آن روز را که روز پیروزی خود میدیدند شاد باش گفته و مبارک دانسته و به میمنت آن روزه گرفتند. در راستای این بدعت روایات بسیاری نیز پیرامون فضیلت روزه آن روز جعل گردید. از این رو بیشتر اهل تسنن بدون آنکه انگیزه بنی امیه را داشته باشند تحت تأثیر آن روایات ساختگی روزه میگیرند. به نظر میرسد این حرکت شگردی تبلیغاتی برای تحت پوشش قرار دادن و انحراف اذهان از جنایت بزرگی باشد که مرتکب گردیدند. از این رو ائمه اطهار:
شیعیان خود را از چنین بدعتی آگاه کرده و حکم واقعی آن را بیان داشتهاند. روایات آن در اصول کافی ج 4 صفحات 145 – 147 ( باب صوم یوم عاشورا ) موجود است.
ناگفته نماند روزه در روز عاشورا مکروه است نه آن که حرام باشد. اما حرمت روزه در روز عید فطر چه بسا برای جلوگیری از افراط باشد. زیرا برخی به روزهگیری عادت میکنند و برگشت به زندگی عادی را برای خود تضعیف معنویت به شمار میآورند. در حالی که اسلام کار و تلاش را از عبادات میداند ودینداری آمیخته با حضور در جامعه را پرارزش دانسته است.
پی نوشت ها:
پایگاه حوزه
تبیان
خانواده مطهر
* مجید مرادی