خوش آمدید

بر همين اساس لازم است همه خانواده‌ها بدانند كه مهم‌ترين منبع غذايي يد را مواد غذايي دريايي مانند ماهي‌هاي آب شور، ميگو، صدف و جلبلك‌هاي دريايي تشكيل مي‌دهد، اما مصرف نمك يددار مهم‌ترين ‌موارد بهداشتي براي از بين بردن اختلالات ناشي از كمبود يد محسوب مي‌شود كه در اين بين نمك‌هاي تصفيه شده به دليل خلوص بالا، ميزان يد را بهتر و به مدت بيشتر حفظ مي‌كنند.

انسان يد را از مواد غذايي، حيواني و گياهي دريافت مي‌كند و آن را براحتي از راه دستگاه گوارش جذب و توسط غده تيروئيد مي‌گيرد و مازاد آن را از راه ادرار دفع مي‌كند.

يافته‌هاي پزشكي نشان مي‌دهد در مناطقي كه خاك و آب آن داراي يد كافي نيست، ميزان يد مواد غذايي براي صحت اعمال تيروئيد كفايت نمي‌كند.

پزشكان معتقدند نياز مطلوب روزانه به يد بين 100 تا 300 ميكروگرم است كه اگر مصرف يد روزانه به كمتر از 100 ميكروگرم برسد، ممكن است گواتر بروز كند و در صورتي كه به كمتر از 50 ميكروگرم برسد به بروز اختلات ديگر ناشي از كمبود يد منجر خواهد شد.مطالعات انجام شده در ايران نشان مي‌دهد، گواتر در اكثر استان‌هاي كشور وجود دارد، هر چند كم كاري تيروئيد بسيار محدود و فقط در بعضي از مناطق كوهستاني گزارش شده است.

در مناطق كوهستاني اختلال در رشد جنسي (قد و وزن )، عقب‌افتادگي رواني، كاهش ضريب هوشي، علائم نورولوژيك غيرطبيعي، كاهش شنوايي و اختلال در اعمال سايكوموتور گزارش شده است.

در اكثر موارد، تنها تظاهر كمبود يد بيماري گواتر است، بزرگ شدن غده تيروئيد به هر علت گواتر ناميده مي‌شود كه علت اصلي اين بيماري، كمبود يد در مواد غذايي است و بزرگ شدن تيروئيد، واكنش جبراني بدن براي استفاده بيشتر از يد وارد شده به بدن است.

در چند دهه اخير، افزودن يد به نمك طعام سبب پيشگيري و شايد ريشه كن كردن اين نوع گواتر در بسياري از كشورها از جمله كشور خودمان شده است.

متداول‌ترين روش پيشگيري از بروز اين بيماري، استفاده از نمك يددار است كه در همه سنين استفاده مي‌شود و به‌جاي نمك معمولي و به همان ميزان مورد استفاده قرار مي‌گيرد، هيچ منعي براي استفاده از آن در بارداري وجود ندارد و در بعضي مناطق دنيا به آب آشاميدني يا آرد نانوايي نيز يد اضافه مي‌شود.

استفاده از نمك يددار سبب پيشگيري از بروز گواتر و احتمالا توقف رشد بسياري از گواترهاي كوچك مي‌شود.

دكتر نسرين اميدوار، متخصص تغذيه و رژيم درماني مي‌گويد: مهم‌‌ترين علامتي كه ميان مردم به عنوان كمبود يد شهرت دارد، بزرگ شدن تدريجي غده تيروئيد و بروز بيماري‌ غم ‌باد يا گواتر است. علاوه بر آن بايد گفت اگر خانم‌هاي باردار در دوران بارداري به كمبود اين ماده معدني مبتلا باشند، خطر اين كه كودكشان دچار بيماري‌‌هايي مانند عقب‌افتادگي ذهني شود، وجود دارد.

به هر حال، به دليل اين كمبود در كشور ما پس از بررسي‌‌هاي مختلف، تصميم بر اين گرفته شد كه يد به يك ماده غذايي پرمصرف و راحت يعني نمك اضافه شود و در حال حاضر چند سال است كه نمك‌‌هاي كشور يددار شده‌اند.

اين برنامه، كمك‌ بسياري كرده است كه يد موجود در بدن وضعيت بهتري پيدا كند و البته بررسي‌هايي كه روي ميزان يد موجود در ادرار دانش‌آموزان كشور هر چند وقت يك بار انجام مي‌‌شود، اين موضوع را ثابت كرده است.

اما دانستن چند نكته در مورد نحوه استفاده و نگهداري از نمك يددار ضروري است. مثلا فراموش نكنيد كه مصرف زياد نمك خطر ابتلا به پرفشاري خون را افزايش مي‌‌دهد و اين كه نمك يددار به اين معني نيست كه ما مصرف آن را بالا ببريم بلكه رعايت تعادل قدم اول است، زيرا همچنان يكي از توصيه‌‌هاي سلامت در كشور مانند هر نقطه ديگر از دنيا، مصرف كم نمك است. از اين رو، سر سفره نمكدان نگذاريد و به همان نمكي كه در حين پخت به غذا اضافه شده، بسنده كنيد.

همچنين لازم است بدانيد كه در موقع پخت غذا هم هر چه ديرتر نمك اضافه شود بهتر است، چرا كه يد بيشتر حفظ مي‌شود و بر اثر حرارت از ميان نمي‌رود.

علاوه بر تمام نكات ياد شده، مواد غذايي‌‌اي هم وجود دارند كه مي‌‌توانند مانع جذب يد باشند، مانند خانواده كلم و برخي ريشه‌‌ها كه معمولا مصرف خام‌‌شان در مناطقي كه شيوع كمبود يد فراوان است يا توصيه نمي‌شود يا مصرف پخته شده‌شان پيشنهاد مي‌شود.

از مصرف نمك‌هاي تصفيه‌ نشده هم پرهيز كنيد. نمك‌‌هاي تصفيه ‌نشده سرشار از انواع آلودگي است و حتي مي‌تواند منجر به سرطان‌‌زايي در افراد شود.

ناخالصی‌های موجود در نمك‌های تصفیه نشده شامل سرب، جیوه، آرسنیك، كادمیوم، فلور و سایر املاح سنگینی است كه بر اندام‌های داخلی بدن تأثیرات مخربی دارند.

نمك استخراج شده از معدن یا دریا، ناخالصی‌های فراوانی دارد كه عمده‌ترین آنها، سولفات كلسیم یا همان گچ است كه به دلیل سفید بودن، قابل تشخیص از اصل نمك نیست.

مريم روزبهاني