خوش آمدید

ميوه‌هاي مناطق گرمسيري در هر جايي كه گرم باشد، رشد خواهند كرد. البته وي معتقد است آن زمان هم انسان به مقداري آب نياز خواهد داشت، اما اين مقدار، زياد قابل توجه نخواهد بود و تنها به ميزاني است كه با بارش مختصر باران، احتياج به آب برآورده مي‌شود.

اين دانشمند معتقد است، حيات ناشي از خاك‌هاي شني، رويش باغ‌هاي سرسبز و شاداب را براي ما به ارمغان خواهد ‌آورد. راز اين سرسبزي در آينده خشك زمين، «هيدروژل» يا «سوپرجاذب آب» است كه داراي قدرت جذب بسيار قوي با جذب سريع آب به ميزان صد برابر وزن خود هستند.

امروزه هيدروژل‌‌ها، كاربردهاي متنوعي دارند؛ از مراحل غذاسازي گرفته تا پاك كردن لكه‌هاي روغني و نفتي و همچنين قابليت‌ جذب و نگهداري متمايز زياد آب و محلول‌هاي آبي. به طور كلي هيدروژل‌‌ها ماده‌اي خشك و شكرمانند با توانايي جذب آب به ميزان چند برابر وزن خود هستند. اين پليمرها خنثي و بي‌اثرند كه مي‌توان از آنها در صنعت و كشاورزي استفاده كرد، اما زماني توجه دانشمندان به اين پليمر جلب شد كه اولين بار از آنها براي ساخت پوشك‌هاي يك بار مصرف نوزادان استفاده شد، اما تفاوت هيدروژل‌‌هايي كه در پوشك بچه به كار مي‌رود، با هيدروژل‌‌هاي كشاورزي اين است كه هيدروژل‌‌هاي كشاورزي تنها كارشان جذب آب نيست؛ بلكه قادرند آب جذب‌ شده را دوباره به حركت درآورند و در اختيار ريشه گياهان قرار دهند. دقيقا مانند زمان تاثير دارو در بدن كه بتدريج صورت مي‌گيرد.

وجود همين استمرار و تداوم جذب رطوبت، چيزي است كه زمين‌هاي خشك و آسيب‌پذير مانند بيابان‌ها به آن نياز دارند تا دوباره حاصلخيز شوند. نقشي كه آب در اين زمين‌ها بازي مي‌كند، نوعي فرآيند معدني است كه باعث آزادسازي مواد مغذي موجود در خاك به اندازه‌اي مي‌شود كه حيات بتواند جان دوباره‌اي بگيرد، اما آب به تنهايي نمي‌تواند باعث شكوفايي خاك شود.

ويليام وان‌كاتم، پروفسور افتخاري مركز گياه‌شناسي دانشگاه خپت بلژيك روي پروژه‌هاي كويرزايي به ابداعي جالب توجه دست زده است. او نوعي حالت‌دهنده خاك موسوم به «تراكوتم» را ابداع كرده است؛ به اين صورت كه لايه‌اي 20 تا 30 سانتي‌متري از خاك‌هاي حاصلخيز شده و اشباع از هيدروژن به همراه عوامل طبيعي و آلي، كار تغذيه و غذا رساني به باكتري‌هاي طبيعي موجود در خاك را انجام مي‌دهد.

آزمايش‌هاي اين‌ پژوهشگر و تيم همكارانش روي خاك‌هايش در تمام قاره‌ها به‌جز قطب جنوب به ثمر نشسته است. در جاهايي كه تراكوتم مستقر شده است، اكنون زمين‌ها بارور و حاصلخيز شده‌اند و حياتشان نسبت به قبل تغيير يافته است.

يونيسف در سال 2005 از اين‌ محقق بلژيكي دعوت كرد تا بر برنامه احداث باغ‌هاي خانوادگي كه در اردوگاه پناهندگان ساهاوري كه در الجزاير مستقر است، نظارت و سرپرستي كند. از سال 1975 هزاران آفريقايي در اين اردوگاه و در زير چادرها و آلونك‌هاي كوچك زندگي كرده‌اند درحالي‌كه به برنامه‌هاي جهاني غذا براي تامين مايحتاج خود به صورت مواد غذايي خشك و كنسروي وابسته بوده‌اند. اين كمبود غذا باعث شده تا آنها نسبت به انواع بيماري‌ها آسيب‌پذير شوند، اما امروزه با استقرار 2000 واحد باغ‌هاي كوچك امكان دسترسي آنها به غذاهاي بهداشتي و سالم مهيا خواهد شد، ولي سوالي كه در اين ميان به وجود مي‌آيد، اين است كه اگر اين فناوري تا اين حد معجزه‌آساست، چرا قبلا توسعه پيدا نكرده است؟

شواهد نشان مي‌دهند پوشك‌هاي يكبار مصرف نوزادان به عنوان بهترين جاذب رطوبت تا دهه 40 بهترين گزينه بوده است و تا همين اواخر هيدروژل‌‌‌ها به عنوان مواد سمي شناخته شده بودند و كسي باور نداشت كه اين مواد روزي بتوانند شرايط امن و بي‌خطري را براي مصرف‌كنندگان ايجاد كنند. با اين حال شك و بدبيني وان‌كاتم نسبت به كاربرد مصرفي هيدروژل‌‌‌ها از بين نرفته بود تا اين‌كه روزي يك مهندس بخش تحقيقات شركت توليد پوشك آلماني به آزمايشگاه وي آمد.

او برخلاف وان‌كاتم معتقد بود؛ استفاده اين مواد كاملا بي‌خطر است. او براي اثبات اين موضوع در مقابل چشمان متعجب وي يك قاشق هيدروژل را خورد، اما وان‌كاتم به وي گفت بهتر است چند ماه بعد بيايد تا ببيند او زنده مانده است يا نه. زماني كه مهندس زنده بازگشت وان‌كاتم نيز كاملا متقاعد شده بود.

واقعيت اين است كه نيمي از مردم دنيا به طور روزمره بذرها و دانه‌هايي را دور مي‌اندازند كه نيمي ديگر از مردم دنيا به آن نياز دارند، به همين دليل وان‌كاتم سازماني غيرانتفاعي موسوم به «دانه‌هايي براي غذا» را راه‌اندازي كرد تا از اين طريق مردم در اقصي‌نقاط دنيا دانه‌هاي بلااستفاده خود را براي وي پست كنند به نحوي كه دفتر وي پر شده از دانه‌هايي كه مردم براي او ارسال كردند.

دانشمندان مشغول جستجو و كشف كاربردها و مصارف مختلف هيدروژل‌‌‌ها هستند و بر اين باورند كه خاك‌هاي تقويت‌ شده مي‌توانند به عنوان ابزاري راهگشا براي آينده كشاورزي و حتي زراعت در فضا مورد استفاده قرار گيرند. دستورالعمل اين تكنيك نوين زراعي بسيار ساده است؛ چند قطره آب به همراه مقداري شن و سنگريزه كافي است تا نوعي داربست و بستر مناسب براي ريشه‌ها در خاك فراهم شود.

به گفته اين دانشمند همين مصالح ابتدايي كافي است تا شما از خاكي غني برخوردار شويد. البته چشم‌انداز اين محقق، استقرار اين فناوري به درون مرزهاي فضايي است. او معتقد است فضا مكاني مناسب براي دستيابي به اهداف و كارهاي شگفت‌انگيز انسان‌هاست.

امروزه هيدروژل‌‌ها كه به آنها «سوپرجاذب كشاورزي» هم مي‌گويند، توانسته‌اند جاي خود را در صنعت كشاورزي باز و كمك‌هاي فراواني به اين صنعت كنند. از مصارف هيدروژل‌‌ها مي‌توان به بهينه‌سازي مصرف آب، تهويه بهينه خاك، جذب حداقل رطوبت موجود در خاك، كاهش ميزان پژمردگي، افزايش تاثير كودها و آفت‌كش‌ها، اصلاح خاك و جلوگيري از فرسايش آن اشاره كرد.

منبع: PopularScience