خوش آمدید

علم پيشرفت کرده است و ما شاهد اين هستيم که روز به روز گجت‌ها و ابزارهاي ديجيتالي جديدي در زندگي امروز به کار گرفته مي‌شوند و در مقايسه با سال‌هاي گذشته تمامي کارها بسيار سريع‌تر و آسان‌تر قابل انجام است. در حال حاضر شرايط به گونه‌اي تغيير پيدا کرده است که شما مي‌توانيد در حالي که در منزل خود نشسته‌ايد بسياري از کارها را در مکان‌هاي مختلف بدون نياز به حضور فيزيکي انجام دهيد به عنوان مثال حتما خودتان هم احساس کرده‌ايد که از رفت و آمدهايي که به بانک يا ادارات مختلف داشته‌ايد بسيار کاسته شده است و اکنون با کمک سرويس‌هاي اينترنتي که در اختيارتان قرار مي‌گيرد، زندگي بسيار ساده‌تر از گذشته شده است. با اطمينان مي‌توان گفت که اينترنت بسياري از کاربران حرفه‌اي خود را تنبل کرده است و شرايطي را براي آنان به وجود آورده است که حتي حاضر به حضور فيزيکي در فروشگاه‌ها براي خريد لباس يا کفش هم نيستند و سعي بر اين دارند که تا حد امکان تمامي کارهاي خود را از طريق جهان مجازي و سرويس‌ها و امکاناتي که اينترنت در اختيارشان قرار مي‌دهد، انجام دهند. گذشته از اين موارد اينترنت و جهان آي‌تي علاوه بر اين که به صنايع مختلف کمک کرده و کارهاي آنان را آسان کرده‌اند، صنايع جديدي را هم به وجود آورده‌اند. به عنوان مثال يکي از صنايعي که در سال‌هاي اخير به آن توجه ويژه‌اي در جهان شده است، صنعت گردشگري مجازي بوده است. يک لحظه تصور کنيد که در منزل خود نشسته‌ايد و قادر هستيد که از دريچه رايانه و اينترنت به هر نقطه از جهان که دوست داريد سفر کرده و علاوه بر اين که توضيحات کاملي در مورد آن خواهيد ديد، به صورتي مجازي در آن به گشت و گذار هم بپردازيد. خوبي بزرگي که اين روش دارد اين است که لازم نيست که شما هزينه‌اي را براي اين شيوه از گشت و گذار بپردازيد و تنها با هزينه‌اي که براي اتصال به اينترنت پرداخت مي‌کنيد، مي‌توانيد در يک سفر مجازي خوش بگذرانيد. شايد براي شما هم جالب باشد که بدانيد در حال حاضر بيشتر کشورها داراي صنعتي به نام توريسم الکترونيک هستند و با استفاده از آن تمامي نقاط ديدني موجود در کشور خود را در جهان مجازي به کاربران معرفي کرده و حتي نمايي نزديک از آن‌ها را به نمايش خواهند گذاشت. به اين ترتيب شما قبل از اين که به صورت واقعي به يک مکان سفر کنيد مي‌توانيد اطلاعات کامل و جامعي در مورد آن داشته و در اين مورد تصميم بگيريد که آيا علاقه‌مند به بازديد واقعي از آن مکان هستيد يا نه. اگر جزو آن دسته از افراد هستيد که به سفر و گشت و گذار علاقه داريد ولي وقت کافي براي مسافرت نداشته يا به دليل بالا بودن هزينه‌ها نمي‌توانيد به هر جا که دوست داريد سفر کنيد بد نيست که با توريسم الکترونيک، آشنايي بيشتري پيدا کنيد. موضوع ويژه اين هفته بايت را دنبال کنيد زيرا در اين شماره به سراغ اين صنعت نوين رفته و آن را به شما معرفي خواهيم کرد.

تمامي افرادي که در اين صنعت فعاليت مي‌کنند، معتقد هستند که گردشگري الکترونيکي نقطه عطفي ميان صنعت فناوري اطلاعات و صنعت گردشگري است. با توجه به اين موضوع که بسياري از فعاليت‌هاي درآمدزا و فرصت‌هاي شغلي مناسب در جهان از اين دو صنعت نشات گرفته، مي‌توان نتيجه گرفت که صنعت توريسم الکترونيک هم مي‌تواند به نوبه خود در صورتي که به آن به اندازه کافي توجه شود، پيشرفت داشته و به يکي از قدرتمندترين صنايع جهان تبديل شود. البته صنعت گردشگري به انواع گوناگوني تقسيم مي‌شود و زيرشاخه‌هاي متفاوتي دارد اما به وضوح مي‌توان نقش فناوري اطلاعات را در تمامي بخش‌هاي آن مشاهده کرد. فناوري اطلاعات از دو جنبه متفاوت به صورت تدريجي به صنعت گردشگري نفوذ پيدا کرده است. جنبه اول به کار گيري فناوري اطلاعات براي مواردي مانند اطلاع رساني و معرفي خدمات گردشگري به مردم است که براي اين کار از تمامي پتانسيل‌هاي صنعت فناوري اطلاعات به منظور توسعه زير ساخت‌هاي صنعت گردشگري براي اطلاع رساني استفاده شده است. جنبه ديگري که در سال‌هاي اخير از آن بسيار استقبال شده است، گردشگري مجازي يا همان توريسم الکترونيک است. اين جنبه به اندازه‌اي قدرتمند ظاهر شده و عمل کرده است که کارشناسان پيش‌بيني کرده‌اند که در آينده شاهد جدا شدن اين جنبه و ادامه فعاليت آن به عنوان يک صنعت جداگانه باشيم. گردش يا سفر به صورت مجازي و الکترونيکي مي‌تواند براي بسياري از افراد جذاب بوده و طرفداران مخصوص به خود را داشته باشد. البته از پيش نيازهاي اين صنعت مي‌توان به الکترونيکي شدن تمامي منابع گردشگري اشاره کرد. در گردشگري مجازي يک کاربر يا در واقع يک توريست قادر خواهد بود که در کمترين زمان ممکن با کمترين هزينه تمامي ظرفيت‌هاي گردشگري مربوط به کشور يا مقصد مورد نظر خود را شناسايي کرده و به اين ترتيب با تدوين يک برنامه مناسب براي خود به سمت مکان مورد نظرش سفر کند. گردشگري مجازي صنعت نويني است که مدت زمان زيادي از پديد آمدن آن نمي‌گذرد و با افزايش تعداد کاربران اينترنتي به اين صنعت هم بيشتر از گذشته توجه شده و امکانات توسعه و گسترده‌تر شدن آن فراهم شده است. گردشگري مجازي از نظر علمي هم مي‌تواند به يک رشته دانشگاهي جدا تبديل شده زيرا شامل مجموعه‌هاي مديريت کسب و کار، مديريت اطلاعات و مديريت گردشگري است.

بسياري از افراد هستند که علاقه‌مند به آثار باستاني شهرها و کشورهاي مختلف بوده و حتي حاضرند با انجام هزينه‌هاي سنگين به نقاط مختلف جهان سفر کرده و به ديدن اين جاذبه‌هاي توريستي بروند اما هيچ کس قادر نيست که هزينه سفرهاي زيادي را در مدت زمان کم بپردازد و آن طور که دوست دارد براي ديدن بناهاي جذاب و اشياهاي قيمتي به تمامي کشورها سفر کند. در اين لحظه، گردشگري مجازي مي‌تواند به کمک اين دسته از افراد آمده و تا حدودي به برآورده کردن نيازهاي آن‌ها بپردازد. شايد بتوان گفت که اين نوع از گردشگري براي انواع گردشگري مانند گردشگري روستايي، کشاورزي و گردش در مناطق دور افتاده که زياد مورد توجه توريست‌ها قرار ندارد، موفق‌تر عمل مي‌کند. اما اگر هدف از گردش حس کردن آب و هوا در يک منطقه خاص يا چشيدن طعم غذا يا استفاده از يک هواي آفتابي در يک ناحيه خاص باشد، نمي‌توان از اين روش استفاده کرد زيرا شما در هيچ زماني قادر نخواهيد بود که يک نسيم صبحگاهي در سواحل يک جزيره زيبا را از طريق گردشگري مجازي حس کنيد. اما اين نوع از گردشگري براي تحقيقات در مورد محل زندگي يک عده خاص يا آشنايي با صنايع دستي يک منطقه يا حتي خريداري آن‌ها به صورت الکترونيک بسيار مناسب بوده و به ما کمک خواهد کرد.

مي‌توان کاربرد فناوري اطلاعات در گردشگري را به چند بخش مختلف تقسيم کرد. به عنوان مثال شبکه‌هاي داخلي، شبکه‌هاي خارجي و خود شبکه مجازي اينترنت سه بخش کاملا مجزا هستند که در صنعت گردشگري مورد استفاده قرار خواهند گرفت. به کارگيري فناوري اطلاعات و استفاده از شبکه‌هاي داخلي در صنايع گردشگري مي‌تواند باعث بالا رفتن تعداد توريست‌ها و افزايش کارايي شرکت‌هايي شود که در اين صنعت فعاليت مي‌کنند. از طرف ديگر به کارگيري فناوري اطلاعات در شبکه‌هاي داخلي و اينترنت باعث خواهد شد که همبستگي مناسبي ميان فعاليت‌هاي متفاوت آژانس‌ها و شرکت‌هاي مختلفي که در زمينه گردشگري فعاليت دارند، به وجود آيد. اکنون کاربرد ابزارهاي ICT در موارد مختلفي مانند نظام ذخيره مکان CRS ، نظام توزيع جهاني GDS و مديريت مقصد DMS بسيار بيشتر از گذشته و پر رنگ‌تر شده است و اين ابزارها در صنايع حمل و نقل هوايي و هتل‌ها و خدمات مسافرتي هم به کار گرفته شده‌اند. به استفاده از اين امکانات است که امروزه شما مي‌توانيد تمامي هماهنگي‌هاي مورد نياز با مقصد خود را به آساني انجام داده و در مورد تمام ابهاماتي که برايتان وجود دارد با استفاده از پورتال‌هاي گردشگري مجازي، تحقيق کرده و يک سفر با چشم باز انجام دهيد. به کارگيري اين ابزارها در صنايع گردشگري سبب شده است که روند گردشگري به صورت کلي در جهان تغيير پيدا کرده و ساز و کارهاي جديد راهبردي و مديريتي در اين صنعت به وجود آيد. شايد در گذشته به اندازه کافي اطلاعات در اختيار افرادي که قصد سفر داشتند، قرار نمي‌گرفت اما شرايط در حال حاضر به گونه‌اي تغيير پيدا کرده است که شما قادر هستيد در حالي که در منزل خود و پاي رايانه‌تان نشسته‌ايد به دورترين نقاط جهان سفر کرده و ديدني‌هاي کشورهاي مختلف را از دريچه جهان مجازي ببينيد.

با اطمينان بسيار زيادي مي‌توان گفت که به دليل تمدن کهن ايران، کشور ما به عنوان يکي از قطب‌هاي اصلي گردشگري هميشه مورد توجه توريست‌ها بوده است. بالاخره مردم کشور ما هم خود را به هر طريقي که شده با جهان وب تا حدي سازگار کرده و تصميم به استفاده از اينترنت در زندگي روزمره خود گرفته‌اند و همين موضوع هم دليل بسيار محکمي براي اين خواهد بود که مسئولان کشورمان به اين دسته از خدمات بيشتر از قبل اهميت داده و سعي به استفاده از صنايع جديد داشته باشند. آثار باستاني مانند تخت جمشيد، شهر سوخته، سي‌و سه پل، طاق بستان، چهل ستون و... به قدري براي ما و باستان شناسان جهان ارزشمند هستند که اکنون معرفي اين آثار بسيار گرانبها به جهانيان به عنوان يک ضرورت شناخته شده است. گرچه که سازمان ميراث فرهنگي کشور ما براي معرفي ميراث فرهنگي و صنايع دستي کشورمان تا به حال تلاش قابل تقديري داشته است اما مي‌توان گفت که اين امکان وجود دارد که بسيار بهتر از اين هم عمل کنيم و آثار تاريخي و مکان‌هاي مهم گردشگري کشورمان را بسيار قوي‌تر به جهانگردان خارجي و حتي مردم ايران معرفي کنيم. اين گونه است که مسئولان کشورمان تصميم بر اين دارند که با استفاده از اين روش تمامي سرويس‌هاي مورد نياز گردشگران داخلي و خارجي را به صورتي ساده‌تر، با کيفيتي بسيار بالاتر با انجام هزينه‌اي کمتر به آن‌ها ارائه کنند. به عبارت ديگر قرار بر اين شده است که در کشور ما هم تمامي سرويس‌هايي که در گذشته به صورت سنتي مورد استفاده گردشگران قرار مي‌گرفته است، از اين پس به صورت الکترونيکي به آن‌ها ارائه شود. مديران کشور ما هم به اين نتيجه دست پيدا کرده‌اند که الکترونيک توريسم، حاصلي از ترکيب مدل‌هاي تجارت الکترونيکي و دولت الکترونيک است که به صورت خودکار باعث ايجاد سرويس‌ها و مفاهيم جديد ديگري مي‌شود. فعاليت‌هايي که رقباي خارجي و داخلي در رابطه با ارائه خدمات گردشگري و ترکيب آن‌ها با فناوري اطلاعات انجام مي‌دهند منجر به ايجاد صنعت گردشگري مجازي مي‌شود و هر کشوري براي جذب توريست بيشتر بايد از اين صنعت مجازي به بهترين شکل ممکن استفاده کرده و قدمت و آثار باستاني خود را به ديگر جهانيان معرفي کرده و آن‌ها را به سمت خود بکشاند. به طور حتم فناوري اطلاعات و ارتباطات مهم‌ترين وسيله‌اي است که مي‌توان پيشرفت بزرگي را در صنايع گردشگري به وجود آورده و حد و مرزها را بشکند. گذشته از تمامي اين موارد مقوله گردشگري مجازي، مي‌تواند در کشور ما به يک صنعت پر سود تبديل شود زيرا فرهنگ غني و بستر بسيار مناسبي براي فعاليت در اين زمينه داريم. سودمندي اين صنعت زماني براي ما بيشتر مشخص خواهد شد که حرکت بيشتري به سمت آن داشته و فناوري اطلاعات و ارتباطات را به عنوان يک رکن اساسي در صنعت گردشگري کشورمان پذيرا باشيم. ايران با توجه به پيشينه قدرتمندي که از نظر تاريخي و فرهنگي دارد به طور حتم نيازمند گردشگري مجازي است تا بتواند صنعت توريسم را گسترده‌تر کند. البته در حال حاضر در بخش‌هاي خصوصي وب سايت‌هاي مختلفي يا حتي وبلاگ‌هايي در زمينه توريسم ايراني در حال فعاليت هستند و افرادي که طراحي اين سايت‌ها را انجام داده‌اند با توجه به امکانات اندکي که داشته‌اند، توانسته‌اند که دريچه متفاوتي را به روي مشتريان خارجي باز کرده و آن‌ها را به داشته‌هاي تاريخي و فرهنگي کشور ما علاقه‌مند کنند اما اين کار کافي نيست و لازم است که براي دستيابي به صنعت توريسم مجازي سرپرستي و سازماندهي پايگاه‌هاي مجازي از سوي مديران مختلف در بخش‌هاي دولتي مرتبط با سازمان ميراث فرهنگي انجام گيرد. فعاليت پورتال سازمان ميراث فرهنگي براي توسعه صنعت توريسم مجازي به تنهايي کافي نخواهد بود و براي کشوري مانند ايران که جاذبه‌هاي توريستي بسيار زيادي دارد، بايد بسيار قدرتمندتر از اين عمل کنيم.

در عرصه توريسم جهاني، فناوري اطلاعات نقش بسيار مهمي دارد و نقش تعيين کننده‌اي را در بالا بردن کيفيت و ميزان بهره برداري از اين صنعت دارد. با اين اوصاف مي‌توان گفت که در آينده‌اي بسيار نزديک کشورهايي که از زير ساخت‌هاي مناسب در اين زمينه استفاده نمي‌کنند، از چرخه رقابت‌هاي جهاني و حتي منطقه‌اي گردشگري حذف خواهند شد. با استفاده از فناوري اطلاعات در صنعت گردشگري مي‌توان به موارد مناسبي دست پيدا کرد که از ميان آن‌ها مي‌توان به اطلاع رساني شفاف، دقيق و معتبر، انجام تمامي تشريفات اخذ ويزا، انجام تمامي امور مربوط به رزرواسيون الکترونيکي اشاره کرد. اکنون بيش از 66 درصد از مردم آمريکا از وب سايت‌هاي گردشگري استفاده مي‌کنند و آن‌ها را به آژانس‌هاي مسافرتي ترجيح مي‌دهند. اين در حالي است که 25 درصد از مردم کانادا و 35 درصد از مردم آمريکا دوست دارند که به صورت اينترنتي سفر کنند و اين مورد را تا به حال تجربه کرده‌اند. از ميان امکانات فناوري اطلاعات در صنعت گردشگري مي‌توان به موارد ديگري هم اشاره داشت، از جمله گردشگري مجازي، تجهيزات گردشگري الکترونيک، پورتال‌هاي گردشگري، تجهيزات الکترونيکي مانند IP Camera، سيستم‌هاي رديابي هوشمند، راهنماهاي الکترونيک و کيوسک‌هاي الکترونيکي که در سطوح شهر براي راهنمايي مسافران وجود دارند. در کنار تمامي موارد اين امکان وجود دارد که توسط دوربين‌هاي مختلف يک مکان خاص را از طريق اينترنت از راه دور مانيتور کنيد. تمامي اين سرويس‌ها به نسبت امکاناتي که در اختيار ما قرار مي‌دهند، هزينه بسيار کمي را براي ما خواهند داشت و بسيار بي‌دردسر خواهند بود. تجهيزات بي‌سيم، استفاده از نقشه‌هاي مسيريابي مانند نقشه‌هاي شرکت گوگل مي‌تواند امروزه به بسياري از توريست‌ها در زمان ورود به يک مکان جديد کمک کند. به اين ترتيب ديگر نيازي به حضور شخصي به عنوان راهنما نخواهد بود و همچنين هر کسي مي‌تواند از زبان خود براي استفاده از نقشه‌ها بهره برده و تمامي اطلاعات را در قالب فايل‌هاي ويدئويي يا صوتي دريافت کند. کارشناسان سازمان بين المللي جهانگردي اعلام کرده‌اند که در حال حاضر مردم کشور فرانسه بيش از ديگر کشورهاي جهان از فناوري اطلاعات و ارتباطات براي جذب توريست به کشور خود استفاده مي‌کنند و پس از آن کشورهاي اسپانيا و آمريکا در رده‌هاي بعدي قرار گرفته‌اند. درست است که هنوز دوره‌هاي آموزشي مناسبي براي توسعه گردشگري مجازي در مراکز دانشگاهي کشور ما به چشم نمي‌خورد اما به طور حتم نياز است که به اين مورد بسيار توجه شود و تمامي مواردي که به صورت مانع وجود دارد و نمي‌گذارد که افراد به اندازه کافي به سيستم‌هاي مجازي اطمينان داشته باشد از ميان برداشته شود و شايد بتوان گفت که تمامي اين موارد در صورتي امکان خواهد داشت که قبل از هر چيزي ما به فکر ايجاد يک بستر مناسب و قدرتمند اينترنتي در کشورمان باشيم تا به پايه‌اي محکم براي ديگر صنايعمان از جمله صنعت توريسم مجازي تبديل شود.

اگر ما هميشه منتظر اين باشيم که ديگران در راهي به اندازه کافي به جلو حرکت کنند و بعد از آن ما از داشته‌هاي آنان استفاده کنيم، براي هميشه از آن‌ها عقب‌تر خواهيم بود و اين گونه است که به کشوري تبديل مي‌شويم که خودش به تنهايي حرفي براي گفتن ندارد و هميشه وابسته به پيشرفت ديگران است. مسلما صنعت توريسم مجازي در جهان به يک واقعيت کاربردي تبديل شده است و اگر ما بعد از سال‌ها به واقعيت‌هاي ديگري مانند شهروند الکترونيک، دولت الکترونيک، تجارت الکترونيک و بانکداري الکترونيک رسيده‌ايم نبايد در مقابل ديگر مقوله‌هاي الکترونيکي مقاومت به خرج داده و از آن‌ها در زندگي استفاده نکنيم. زمينه‌هاي گردشگري مجازي با حمايت مسئولان در کشور ما بايد به بهترين شکل ممکن فراهم شده و نبايد اين گونه باشد که فکر کنيم که توريسم مجازي تنها همين است که با راه اندازي يک پايگاه الکترونيکي و پورتال قادر باشيم که به دور دنيا تنها از طريق يک کليک سفر کنيم. بلکه گردشگري مجازي در حقيقت فراهم کردن شرايطي است که در آن هر کاربر قادر باشد با استفاده از ابزارهايي که در اختيارش قرار داده مي‌شود، در کمترين زمان ممکن با کمترين امکانات و هزينه ، حتي اگر در سطح پاييني از دانش قرار دارد هم ظرفيت‌هاي گردشگري هر کشوري که دوست دارد را شناسايي کرده و اگر به آن‌ها علاقه دارد بتواند برنامه هدفمندي را براي مسافرت به آن مکان خاص فراهم آورد. با استفاده از اين روش مي‌توان در توسعه فرهنگ‌ها و ارتباطات ملل هم موفق عمل کرد و اين گونه است که بسياري از کارشناسان اعتقاد دارند که گردشگري اولين و مهم‌ترين صنعت در جهان است. شايد براي شما هم جالب باشد که بدانيد در سال 2011 بيش از 1 ميليارد و 20 ميليون نفر گردشگر به مناطق مورد علاقه خود سفر داشته‌اند و درآمد ناشي از گردشگري بين المللي چيزي در حدود 1.6 تريليون دلار بوده است. همچنين کارشناسان پيش‌بيني کرده‌اند که وضعيت تا سال 2020 به گونه‌اي تغيير پيدا خواهد کرد که ما در هر سال چيزي در حدود 1.6 ميليارد نفر گردشگر و درآمد سالانه‌اي بيشتر از 2 تريليون دلار خواهيم داشت. البته سابقه شرکت ابزارهاي الکترونيکي در صنعت گردشگري به دهه 1960 باز مي‌گردد که در آن زمان شرکت‌هاي هواپيمايي آمريکايي از سيستم‌هاي الکترونيکي براي رزرو جا استفاده مي‌کردند و پس از آن تحولات گسترده و تعيين کننده‌اي در عرصه گردشگري آغاز شد.