كمتر كسي است كه از نقش تغذيه صحيح و استفاده از يك رژيم غذايي متعادل، براي حفظ سلامت آگاه نباشد و نداند رژيم غذايي نامناسب چه مشكلاتي را برايش ايجاد خواهد كرد.
با اين حال، شايد عجيب به نظر برسد اگر بگوييم رژيم غذايي نامناسب نه‌تنها عاملي براي ايجاد بيماري‌هاي مختلف جسمي است كه مي‌تواند باعث بروز مشكلات روحي و رواني نيز بشود؛ بنابراين با استفاده از رژيم غذايي مناسب و متعادل مي‌توان از بروز اختلالات و بيماري‌هايي مانند افسردگي، اضطراب، بي‌خوابي و... پيشگيري كرد يا آنها را تا حدي بهبود بخشيد.
ميترا زراتي، كارشناس ارشد تغذيه با اشاره به نقش رژيم غذايي و تغذيه در بروز بيماري‌هاي عصبي مانند افسردگي به جام‌جم مي‌گويد: «وقتي صحبت از اهميت تغذيه صحيح و پيروي از يك رژيم غذايي مناسب مي‌شود، بيشتر افراد به فكر پيشگيري از بيماري‌هاي جسمي مانند سرطان، ديابت، بيماري‌هاي قلبي و... هستند و اصلا به سلامت روح و روان‌شان فكر نمي‌كنند، در حالي كه با تغذيه صحيح مي‌توان از بروز اين گروه بيماري‌ها هم پيشگيري كرد».
به گفته وي، تغذيه نادرست نه‌تنها مي‌تواند سلامت جسم انسان را با مشكل مواجه كند، بلكه روح و ذهن او را هم تحت تاثير قرار خواهد داد.
زراتي درباره نقش تغذيه در افسردگي توضيح مي‌هد: «يكي از شايع‌ترين بيماري‌هايي كه در اين زمينه با آن روبه‌رو هستيم، افسردگي است. معمولا افرادي كه دچار افسردگي مي‌شوند براي درمان به يك روان‌شناس يا روانپزشك مراجعه مي‌كنند تا با استفاده از تكنيك‌هاي رفتاردرماني يا داروهاي مخصوصي كه پزشك تجويز مي‌كند، بيماري را كنترل و آن را درمان كنند، ولي كمتر كسي است كه پس از بروز افسردگي به متخصص تغذيه يا كارشناس رژيم‌درماني مراجعه كند. در حالي كه رژيم غذايي و تغذيه نيز نقش بسيار مهمي در درمان و حتي پيشگيري از مشكلات روحي، رواني مانند افسردگي دارد».
اين كارشناس ارشد تغذيه در اين زمينه توضيح مي‌دهد: «افرادي كه ميزان امگا سه خون‌شان كاهش پيدا مي‌كند معمولا علائمي از افسردگي را بروز مي‌دهند. علاوه بر اين بايد به اين نكته هم توجه داشته باشيم كه چاقي مي‌تواند موجب بروز افسردگي شود؛ در واقع فردي كه چاق است، روابط اجتماعي‌اش نيز كمتر مي‌شود و همين انزواي اجتماعي مي‌تواند عاملي براي ايجاد افسردگي باشد».
اما شايد اين سوال براي شما هم مطرح شود كه رژيم غذايي متعادل در پيشگيري از بروز افسردگي موثر است يا مي‌تواند در درمان آن هم به فرد مبتلا كمك كند؟
زراتي در پاسخ به اين پرسش مي‌گويد: تغذيه صحيح هم مي‌تواند از بروز افسردگي پيشگيري كند و هم در درمان آن موثر است؛ همان طور كه مي‌دانيم در مراسم عزاداري معمولا از مواد غذايي شيرين مانند حلوا و خرما بيشتر استفاده مي‌شود، چون استفاده از شيريني‌جات موجب افزايش ميزان هورمون سروتونين در خون خواهد شد و با توجه به اين كه سروتونين هورموني شادي‌آور و آرامش‌بخش است، مي‌تواند براي افرادي كه ناراحت هستند، موثر باشد.
به گفته وي، به همين دليل افراد افسرده تمايل بيشتري به مصرف مواد غذايي شيرين دارند، اما اين مطلب به هيچ وجه به معناي ناديده گرفتن روند درمان افسردگي و استفاده از مواد غذايي شيرين براي درمان نيست.
معمولا وقتي افراد به دوره سالمندي مي‌رسند، بيشتر اعضاي خانواده به فكر پيشگيري از بروز بيماري‌هاي مختلف يا درمان اين بيماري‌ها هستند؛ بيماري‌هايي مانند مشكلات قلبي، آرتروز، ديابت و... اما كمتر كسي است كه به افسردگي سالمندان توجه داشته باشد و براي درمان اين مشكل نيز اقدام كند. در حالي كه متخصصان اعتقاد دارند افسردگي دوران سالمندي نيز مشكل مهمي است كه حتماً بايد مورد توجه قرار گيرد.
اين كارشناس ارشد تغذيه با اشاره به نقش اسيدهاي چرب امگا سه، در اين زمينه يادآور مي‌شود: افسردگي‌هاي پس از زايمان و همچنين افسردگي‌هاي دوران سالمندي موارد مهمي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد و مشخص شده است اين افراد با مصرف منابع غني از امگا سه مانند گردو و ماهي و همچنين مصرف مكمل‌هاي امگا سه، مي‌توانند اين مشكل را تا حدي بهبود بخشند.
مقابله با استرس به كمك مواد غذايي
كمتر كسي است كه تا به حال استرس را تجربه نكرده باشد و نداند اضطراب چه وضعيتي ايجاد مي‌كند. اما تا به حال به اين فكر كرده‌ايد كه با استفاده از مواد غذايي، با استرس و اضطرابتان مقابله كنيد؟ اگر فكر مي‌كنيد مواد غذايي در اين زمينه نقشي ندارد، بايد بدانيد اشتباه مي‌كنيد و اينجا هم مي‌توانيد از مواد غذايي كمك بگيريد.
زراتي در اين زمينه توضيح مي‌دهد: افت قند خون يكي از عوامل مهمي است كه باعث ايجاد استرس مي‌شود. بنابراين توصيه مي‌شود هنگامي كه احساس مي‌كنيد استرس داريد و مضطرب هستيد، حتما با استفاده از مواد غذايي مناسب، قند خون خود را كنترل كنيد.
به گفته وي، در چنين شرايطي اگر از قندهاي ساده استفاده كنيد، قند خونتان افزايش مي‌يابد و با ترشح انسولين، ناگهان قند خون افت مي‌كند. در نتيجه استرس و اضطراب شما تشديد شده و قندرساني به مغز هم كاهش مي‌يابد.
اين كارشناس ارشد تغذيه توصيه مي‌كند: بهتر است به جاي استفاده از آب‌نبات و شكلات در جلسه امتحان و هنگامي كه استرس داريد از ميوه‌هاي خشك مانند توت، انجير و خرما كمك بگيريد كه حاوي فيبر نيز هست. در واقع براي پيشگيري از افت قند خون و به دنبال آن ايجاد استرس، بايد از مواد غذايي حاوي فيبر مانند ميوه تازه و ميوه خشك استفاده كنيد.
بخور و نخورهايي براي حفظ آرامش
زراتي درباره استفاده از مواد غذايي خاصي كه موجب حفظ آرامش مي‌شود، توضيح مي‌دهد: توصيه مي‌شود افرادي كه هنگام شب خواب آرام و مناسبي ندارند، قبل از خواب يك ليوان شير ولرم همراه با خرما مصرف كنند، چون اين مواد هر دو آرامش‌بخش است و مي‌تواند به داشتن خواب راحت كمك كند.
به گفته وي، برگ‌هاي كاهو هم با افزايش ميزان هورمون سروتونين مي‌تواند موجب ايجاد آرامش شود و مصرف موز نيز در اين زمينه فوق‌العاده است.
اين كارشناس ارشد تغذيه درباره موادي كه موجب از دست رفتن آرامش مي‌شود نيز مي‌گويد: مصرف مواد غذايي حاوي كافئين مانند قهوه، نسكافه يا نوشابه‌هاي كافئينه با افزايش ميزان استرس مي‌تواند آرامش فرد را مختل كند و به همين دليل مصرف آنها توصيه نمي‌شود.
وي تاكيد مي‌كند: افرادي كه كارهاي ذهني سنگين دارند يا مي‌خواهند براي امتحان آماده شوند، هيچ وقت نبايد قبل از آن از محصولات حاوي كافئين استفاده كنند. همچنين مصرف فرآورده‌هايي كه حاوي ادويه و مواد افزودني است نيز مي‌تواند استرس فرد را افزايش دهد.
نيلوفر اسعدي‌بيگي - گروه سلامت
