طرف گفت وگوي ما احسان اخگري از مديران برنامه‌نويسي شركت موزيلاست كه چند وقت قبل رسما به اين شركت پيوست. كارهاي بسيار مهمي مثل همكاري در پروژه فارسي‌سازي فايرفاكس و از آن مهم تر توليد اولين كيبورد لايوت صحيح فارسي براي صفحه كليد ويندوز كه به جاي حروف عربي حروف فارسي دارد، نشان‌دهنده توانايي و شيوه كاري اين جوان ايراني است. مردم دوست دارن آقاي اخگري را بيشتر بشناسند. سال ۶۱ در تهران به دنيا اومدم و تا چند ماه پيش هم همونجا زندگي مي‌كردم. رشته دبيرستاني‌ام رياضي فيزيك بود. سال ۸۴ ليسانس مهندسي مكانيك از دانشگاه علم و صنعت و سال ۸۷ فوق‌ليسانس مهندسي كامپيوتر را از دانشگاه شريف گرفتم. الان هم در شركت موزيلا كار مي‌كنم. تخصص شما دقيقا چيه؟ حدود ۱2 سالي هست كه به صورت حرفه‌اي برنامه‌نويسي مي‌كنم. به چه زبان‌هايي كد ميزنيد؟ به زبان‌هاي زيادي آشنا هستم؛ اما زبان‌هايي كه بيشتر باهاشون كار مي‌كنم C++ Javascript XUL CSS هستند كه در موزيلا به كار مي‌روند و PHP براي پروژه‌هاي وب. يك شرح از آموزش‌هايي كه براي كار حرفه‌اي ديدي برامون بگو؟ من هيچ كلاس آموزشي در اين زمينه نرفتم و خودم با مطالعه كتاب و تمرين و بحث با ديگران اين مهارت‌ها رو كسب كردم. چه جور پروژه‌هايي انجام مي‌دادي؟ اكثر پروژه‌ها در زمينه ايجاد برنامه‌هاي مختلف وب بود، يكي دو مورد هم برنامه‌هاي روميزي (دسكتاپ) اجرا كردم. يعني وب سايت مي‌ساختي يا برنامه تحت وب مي‌نوشتي؟ هر دو؛ ولي بيشتر برنامه‌هاي تحت وب بودن. تخصص شما تو كدوم بيشتره؟ يا كدوم رو بيشتر دوست داري انجام بدي؟ بيشتر علاقه‌ام به برنامه‌هاي سيستمي و اصطلاحا back-end هست. در زمينه پايگاه داده هم تخصص دارم؛ ولي عموما اگر انتخاب خودم باشه ترجيح مي‌دم روي مسائل پيچيده و سيستم‌هايي كار كنم كه در شروع به نظر ناممكن مي‌يان. گفتي 12 ساله كد مي‌زني يعني از قبل از دانشگاه. دقيقا از كجا شروع كردي؟ اولين بار كه در منزل كامپيوتر داشتم شروع كردم به ياد گرفتن Visual Basic. بعد از مدتي از اون خسته شدم و سعي كردم C ياد بگيرم كه در ابتدا موفق نشدم و تا حدي هم سرخورده شدم. سوم دبيرستان بودم كه عضو چند گروه پستي (mailing list ) برنامه‌نويسي شدم، در يكي از اونها شخصي بود كه تقريبا جواب همه سؤال‌ها رو مي‌داد. به اون شخص يك ايميل زدم و ازش پرسيدم من كه يك مبتدي هستم اگر بخوام مثل شما بشم چه كار بايد بكنم؟ اون شخص بهم جواب بلند بالايي داد و گفت كه حاضره كمكم كنه تا كمكم راه بيفتم، كه همين كار رو هم كرد. با كمك اون اول C و بعد ++C رو ياد گرفتم و روي همون گروه پستي فعال شدم. از ديگران هم چيز ياد مي‌گرفتم و به ديگران چيز ياد مي‌دادم تا زماني كه عملا مي‌تونستم پاسخ هر سؤالي رو كه اونجا مطرح مي‌شد بدم. بريم سر اصل موضوع، چي شد اين روباه آتشين در دام شما افتاد؟ من از حدود 8 سال پيش به نرم‌افزارهاي آزاد علاقه‌مند شدم. نرم‌افزارهاي آزاد همون ايده‌اي كه من به كمك اون برنامه‌نويسي ياد گرفتم رو به خود نرم‌افزارها مي‌يارن؛ يعني يك گروه با يك هدف مشترك (ايجاد يك نرم‌افزار عالي) دور هم جمع مي‌شن و در اين كار به هم كمك مي‌كنن و از هم ياد مي‌گيرن. مدتي من تنها، كاربر نرم‌افزارهاي آزاد بودم و هميشه كيفيت اين نرم‌افزارها منو متعجب مي‌كرد تا زماني كه تصميم گرفتم شروع كنم به شركت در يكي از اين پروژه‌ها تا حس كنم خودم هم مقداري هر چند كم به اين جامعه كمك مي‌كنم. پروژه‌هايي كه سعي كردم واردشون بشم هسته لينوكس، GNOME WINE و در نهايت موزيلا بود. به دلايل مختلف بيش از همه اين پروژه‌ها جذب موزيلا شدم و بعد از حدود ۶ ماه از اولين باري كه كد منبع فايرفاكس رو دريافت كردم و كامپايل كردم، اولين كدم رو به پروژه موزيلا ارائه كردم. روي چه بخشي كار مي‌كردي؟ اولين كدي كه نوشتم آگوست ۲۰۰۶ بود و وارد موزيلا شد. باگ شماره 338179بود. در ابتدا من به دنبال شناخت بخش‌هاي مختلف موزيلا بودم. موزيلا پروژه فوق‌العاده بزرگيه فكر مي‌كنم بيش از 5/1 ميليون خط كد فقط براي فايرفاكس داره. بعد كمكم شروع كردم به كار در بخش واسط كاربري فايرفاكس (منظور پنجره‌هايي هست كه كاربر مستقيم باهاشون كار مي‌كنه). اولين كار بزرگ نسبت به كارهايي كه قبل از اون انجام داده بودم اضافه كردن امكان جستجو به پنجره رمز عبور‌هاي فايرفاكس بود. بعد از اون هم روي بخش‌هاي زيادي كار كردم به اصطلاح از اين شاخه به اون شاخه پريدم ؛ اما بزرگ‌ترين كاري كه تا به الان انجام دادم ايجاد امكان مرور خصوصي يا همون private browsing در فايرفاكس هست كه در فايرفاكس 5/3 منتشر شد. كل كارش حدود ۱۰ ماه طول كشيد و بعد از اين كه اولين نسخه از كدش كامل شد تا الان هم روش كار كردم. يعني كل آن را شخصا انجام دادي؟ از نظر نوشتن كد تقريبا همه رو خودم نوشتم ؛ ولي چون مرور خصوصي با بخش‌هاي زيادي در ارتباط بود، با افراد زيادي هم صحبت كردم و چيزهاي زيادي هم ياد گرفتم. برگرديم به عقب‌تر. درباره پروژه‌هاي متن بازي كه روش كار كرديد هم توضيح بدين. من تقريبا فقط روي موزيلا كار كردم، WINE گنوم هسته لينوكس بقيه پروژه‌هايي كه گفتم رو يه مدتي واردشون شدم و شروع كردم به خوندن مطلب راجع بهشون ؛ ولي به قدر كافي منو جذب نكردن. يكي از چيزهايي كه منو خيلي جذب موزيلا كرد اين بود كه تعداد بسيار زيادي كاربر هر روز از اون استفاده مي‌كنن و دليل ديگه اين كه اجتماع موزيلا بسيار فعال و پرانرژي هست. وقتي از موزيلا حرف ميزنيد دقيقا منظورتون چيه؟ خود بنياد يا پروژه‌هايي مثل فايرفاكس؟ فايرفاكس بزرگ‌ترين محصول پروژه موزيلاست، غير از اون تاندربرد براي ايميل، سان‌برد كه يك برنامه تقويم هست، سي‌مانكي كه دنباله سوئيت اينترنتي نت‌اسكيپ هست و تعداد بسيار زيادي محصول ديگه هم توسط پروژه موزيلا ايجاد مي‌شه. خود موزيلا هم به عنوان يك سكوي نرم‌افزاري هم قابل استفاده هست، براي ساخت برنامه‌هاي ديگه مثلا برنامه سانگ‌برد كه يك برنامه پخش موسيقي هست روي سكوي موزيلا ساخته شده. موزيلا مستقل عمل مي‌كنه؟ مالكش كيه؟ بنياد موزيلا كه يك سازمان غير انتفاعي هست مسووليت هدايت پروژه رو به عهده داره. شركت‌هاي Mozilla Corporation و Mozilla Messaging كه صددرصد سهامشون متعلق به بنياد موزيلاست به ترتيب روي فايرفاكس و تاندربرد كار مي‌كنن. ولي كلا در موزيلا هر كسي كه از خودش توانايي نشون بده قدرت تصميم‌گيري پيدا مي‌كنه من قبل از اين كه استخدام بشم مدير ماژول مرور خصوصي بودم و در اون ماژول به قول معروف حرف آخر رو من مي‌زدم. اصولا كنترل به اون صورت وجود نداره و بنياد موزيلا بيشتر به جهتدهي پروژه‌ها به سمتي كه هدف همه شركت‌كننده‌ها هست (كه ايجاد يك بستر نرم‌افزاري باز براي پيشبرد اينترنت هست) مي‌پردازه. تصميم‌گيري ارشد بنياد با كيه؟ چون سازمان غير انتفاعيه مالك به اون صورت نداره. يك هيأت مديره داره براي تصميم‌گيري‌ها. موزيلا از كي شروع به كار كرد؟ پروژه موزيلا از زماني شروع شد كه نت‌اسكيپ كدش رو باز كرد و اصولا پروژه موزيلا براي پيشبرد نرم‌افزار نت‌اسكيپ ايجاد شد و بعدها شروع به ساخت فايرفاكس و بقيه محصولاتش كرد. درآمد موزيلا دقيقا از كجاست؟ درآمدهاي موزيلا از راه پذيرش اهداي donation و تفاهم‌نامه‌هاي تجاري هست و بزرگ‌ترين و مشهورترين اين تفاهم‌ها گوگل هست كه طي يك تفاهم‌نامه فايرفاكس گوگل رو به عنوان موتور جستجوي پيش‌فرض در فايرفاكس قرار مي‌ده و گوگل هم بخشي از درآمدي رو كه از راه كليك روي تبليغات كاربراني كه از فايرفاكس در گوگل جستجو مي‌كنن كسب مي‌كنه به موزيلا پرداخت مي‌كنه. بعضي فكر مي‌كنن كه گوگل اين پول رو به عنوان پشتيباني در اختيار موزيلا قرار مي‌ده، ولي در واقع گوگل از اين راه چند برابر اون مبلغ خودش منتفع مي‌شه كه البته در يك تفاهم‌نامه تجاري همين‌طور هم بايد باشه. پشتيبان دولتي نداره؟ يعني دولت آمريكا ازش حمايت نمي‌كنه؟ تا جايي كه من مي‌دونم نه. اگر دولتي تصميم به اهداي پولي به موزيلا بگيره اون قبول مي‌كنه، ولي به اصطلاح نمي‌ذاره اون پول وسيله‌اي براي كنترل‌شدنش بشه ولي در حال حاضر تا جايي كه من مي‌دونم از دولتي حمايت دريافت نمي‌كنه. مستقيم و غيرمستقيم چند نفر در موزيلا مشغول هستن؟ خود بنياد موزيلا با احتساب هيأت مديره چيزي حدود ۱۰ تا ۱۵ نفر كارمند داره كه البته همه هم روي نرم‌افزار كار نمي‌كنن و شركت موزيلا كه من درش كار مي‌كنم چيزي حدود ۲۵۰ كارمند داره ولي اجتماع اشخاصي كه روي اين پروژه كار مي‌كنن عملا هزاران نفره، چون اجتماع نامتمركزه، راهي براي دونستن تعداد دقيقشون رو نداريم جالبه كه بدونين نرم‌افزار فايرفاكس حدود 400 ميليون كاربر فعال روزانه داره. از مبلغ هزينه و درآمد موزيلا خبري داريد؟ گزارش‌هاي درآمد و هزينه موزيلا روي اينترنت منتشر مي‌شه خلاصه اش اينه كه سال ۲۰۰۸ كل دارايي‌هاش حدود ۱۱۵ ميليون دلار بوده كل درآمدهاش حدود ۷۸ ميليون دلار و كل هزينه‌هاش حدود ۴۹ ميليون دلار. سند كاملش اينجاست. http://www.mozilla.org/foundation/documents البته اين مبلغ براي يك شركت چند مليتي مبلغ بزرگي نيست و به نظر من يك شركت كوچك محسوب مي‌شه. بله. شركت موزيلا خودش شركت خيلي بزرگي محسوب نمي‌شه. براي مقايسه، شركت‌هاي متوسط نرم‌افزاري در رده ۱۰۰۰ نفر كارمند دارن. مثلا Facebook چيزي بيش از ۳۰۰۰ كارمند داره. نكته‌اي كه موزيلا داره اينه كه با تعداد نسبتا كم كارمنداش كارهاي بزرگي مي‌تونه انجام بده كه بخش زيادي‌اش به دليل مشاركت افراد مختلف از همه دنياست و هر چند باورش براي اكثر مردم آسون نيست اما هدف بنياد موزيلا كسب سود مالي نيست. سعيد نوري آزاد
به سایت ما خوش آمدید . امیدوارم لحظات خوشی را درسایت ما سپری نمایید .
