خوش آمدید

کم رویی باعث می شود فرد در عین برتری از نظر صلاحیت های علمی، فکری و اخلاقی، در میان هم سالان، نتواند رهبری گروه را عهده دار شود، در حالی که فرصت رهبری گروهی، از عوامل مؤثر افزایش اعتماد به نفس است.

کم رویی یک توجه غیرعادی و مضطربانه به خویشتن در یک موقعیت اجتماعی است که در نتیجه ی آن، فرد دچار نوعی تنش روانی ـ عضلانی می شود و شرایط عاطفی و شناختی اش متأثر گردیده، زمینه ی بروز رفتارهای خام و ناسنجیده و واکنش های نامناسب در وی فراهم می شود. به دیگر سخن، پدیده ی کم رویی به یک مشکل شخصی و آزاردهنده ی روانی ـ اجتماعی مربوط می شود که همواره به صورت یک ناتوانی یا معلولیت اجتماعی ظاهر می گردد. به کلام ساده، کم رویی یعنی «خودتوجهی» فوق العاده و ترس از مواجه شدن با دیگران؛ زیرا کم رویی نوعی ترس یا اضطراب اجتماعی است که در آن، فرد از مواجه شدن با افراد ناآشنا و ارتباطات اجتماعی گریز دارد. بنابراین:

1ـ کم رویی، روبه رو شدن با افراد جدید را برای فرد، نگران کننده و دشوار می کند.

2ـ کم رویی، وارد شدن به اماکن جدید و کسب و کار و تجارت تازه را برای فرد سخت می نماید.

3ـ کم رویی، مخفی شدن از انظار و احساس عجز در عین توانمندی را سبب می شود.

باید توجه داشت که احساس کم رویی افراد همیشه در برابر انسان ها متبلور می شود نه در برابر حیوانات، اشیا و موقعیت-های طبیعی و جغرافیایی.

علل و عوامل بروز کم رویی در کودکان

از نظر روان شناسان و متخصصان بهداشت روانی، کم رویی و انزواطلبی یکی از مشکلات جدی کودکان است. کم رویی شدید، مشکل عادی در عین حال ویژگی پر دردسری است. بخشی از این ویژگی ارثی و بخش عمده ی آن محیطی است. کم رویی برای کودک دوازده ماهه ای که خود را پشت دامان مادرش مخفی می کند، بسیار طبیعی است. معمولاً کودکانِ شدیداً کم رو، دارای پدر و مادر کم رو و خجالتی هستند به همین دلیل، فرصت ها و روابط کمتری برای ملاقات و معاشرت با دیگران داشته اند. در تمام موارد هرگز نباید کودک را به خاطر کم رویی تمسخر و یا تنبیه نمود.

کم رویی در بُعد شناختی

در بسیاری از مواقع، هوش و استعدادی سرشار در پس ابرهای تیره ی کم رویی پنهان می ماند. به عبارت دیگر، بعضی از کودکان و نوجوانان کم رو به رغم آن که ممکن است فوق العاده تیزهوش و سرآمد باشند اما قدرت هوشمندی ایشان، توسط دیگران به خصوص معلمان، به طور واقع بینانه مورد ارزیابی قرار نمی گیرد.

کم رویی «پایدار» می تواند منجر به یک ترس و تنش عمومی بشود. ممکن است کودک یا نوجوان کم رو، اعتماد به نفس و جرأت تجربه ی هیچ کار تازه ای را پیدا نکند و در نتیجه، عمل کرد و پیش رفت او به طور معنی داری پایین تر از سطح توانایی اش ظاهر گردد. به کلام دیگر، همیشه فاصله ای قابل توجه بین توان بالقوه و توان بالفعل افراد کم رو وجود دارد.

کم رویی و محدودیت قدرت تفکر

کم رویی موجب افزایش فوق العاده ی خودتوجهی و اشتغال ذهنی فرد کم رو نسبت به واکنش های خویش می شود، به گونه ای که شخص از هر گونه تفکر مولد و خلاق و ارتباط برتر باز می ماند؛ چرا که خلاقیت، متضمن برخورداری از شخصیتی سالم، پویا و فعال است و کودکان و نوجوانان خلاق عموماً افرادی کنجکاو، جستجوگر، اهل چالش ذهنی، انعطاف پذیر، صریح الکلام و شجاع، راحت و بی تکلف، گشاده رو و متبسم هستند. بنابراین کم رویی قدرت تفکر خلاق و خلاقیت فرد را محدود می کند.

کم رویی و احساس تنهایی

احساس تنهایی یک واکنش هیجانی است. فردی که قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیست، احساس می کند از دوستان و نزدیکان جداست و به طور قابل ملاحظه ای کمتر از دیگران از روابط اجتماعی بهره می برد. چنین فردی نمی تواند احساسات خوشایند، ترس ها، نگرانی ها و امیدهایش را با نزدیکان و دوستانش در میان بگذارد و پاسخ ها و عکس العمل-های ایشان را دریافت کند. احساس تنهایی نیز همانند کم رویی، نوعی ناتوانی اجتماعی است.

و هر کدام از ما در یک موقعیت، با شرایط خاص، ممکن است احساس کنیم که تنها هستیم. افرادی که دچار احساس تنهایی می شوند، و این احساس با شدت و مداومت، افکار و رفتار ایشان را فرا می گیرد، به تدریج از تمایلات اجتماعی و ارتباطات بین فردی شان کاسته می شود تا به حداقل می رسد و از این نظر، بعضی از ویژگی های افراد کم رو را پیدا می-کنند. کم رویی همان ناتوانی و معلولیت فرد در برقراری ارتباط است. و تنهایی، مشکل انسان در اثر فقر ارتباطی است.

کم رویی در بعد عاطفی ـ روانی ـ اجتماعی

افراد کم رو غالباً دچار اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی بوده، در برقراری و حفظ پیوندهای عاطفی با مشکل جدی مواجه هستند. کم رویی مانع اصلی رشد مطلوب عاطفی و روانی فرد است. در افراد کم رو، ترس از غریبه ها ممکن است به تدریج تعمیم یابد و باعث شود که آنان از هر چیز تازه ای بترسند. این امر می تواند محصور کننده ی فرد در میان دیوارهای احساسات بازدارنده باشد و زمینه ی رشد نابهنجاری روانی ـ اجتماعی او را تقویت کند.

گر چه معمولاً افراد کم رو به خصوص به خاطر تبعیت پذیری و زمان بری از سوی اعضای گروه طرد نمی شوند اما باید اذعان داشت که غالباً مورد کم توجهی واقع می شوند و در نتیجه، چنین نقش غیر فعال در گروه و سازش یافتگی ضعیف، از کسب یادگیری ها، مهارت ها و تجارب مؤثر فعالیت های اجتماعی محروم می مانند.

کم رویی باعث می شود فرد در عین برتری از نظر صلاحیت های علمی، فکری و اخلاقی، در میان هم سالان، نتواند رهبری گروه را عهده دار شود، در حالی که فرصت رهبری گروهی، از تجارب ارزشمند رشد اجتماعی و از عوامل مؤثر افزایش اعتماد به نفس است. از آن جا که فرد کم رو غالباً می ترسد با دیگران، به ویژه با مخاطبان ناآشنا، تازه واردها و غریبه ها صحبت کند، با لطبع دیگران نیز با او کمتر سخن می گویند. ارتباط مؤثر کلامی، برآیندی از تعامل فردی است و امری است متقابل و مستلزم علاقه، تمایل و انگیزه ی طرفین.  و در صورت کمیِ ارتباطات کلامی و روابط اجتماعی، کودک، نوجوان یا فرد بزرگ سال کم رو، دچار خود محصوری می شود و از زندگی فعال و خوشایند اجتماعی محروم می ماند.

روش های اصلاح کودک کم رو

الف) ایجاد فرصت ها و برقراری روابط و معاشرت با دیگران و دادن نقش فعال به این گونه کودکان

ب) عدم تنبیه و تمسخر کودک به خاطر کم رویی

ج) شرکت دادن کودکان در محافل علمی، فرهنگی، مذهبی و اجتماعی و سپردن نقش های فعال به آنان

د) کوشش مسئولان و معلمان مدرسه در شرکت دادن این گونه کودکان در فعالیت های گروهی از قبیل گروه های سرود، نمایش، فعالیت های ورزشی، گروهی، شعرخوانی، اجرای دکلمه و غیره

ه) شرکت دادن این گونه کودکان در فعالیت ها و گردش های علمی، تفریحی و زیارتی و دادن نقش و مسئولیت به آنان

و) شرکت دادن این گونه کودکان در فعالیت ها و تصمیم گیری های خانواده و سپردن مسئولیت به آنان متناسب با رشد جسمی و ذهنی آنان؛

ز) حمایت کامل معنوی و مادی والدین از این گونه کودکان در فعالیت های فردی و اجتماعی.

منبع: ماهنامه پیام زن - شماره 225