کودکان به دلایل مختلف و متنوع ناخن های خود را می جوند. از جمله می توان به کنجکاوی، خستگی، استرس، عادت یا تقلید اشاره کرد. ناخن جویدن را جزو عادت های عصبی دسته بندی می کنند و مکیدن انگشت شست، بازی با بینی، پیچاندن موها در دست و ساییدن دندان ها نیز جزو آنها هستند. این ها از جمله عادت هایی هستند که ممکن است تا بزرگسالی نیز با فرد همراه باشد.
روند بزرگ شدن در کودکان اضطراب ایجاد می کند و این تنش های درونی خود را به روش های مختلف بروز می دهند که برای والدین به وضوح قابل تشخیص است. پدر یا مادر به خوبی می تواند تشخیص دهد که کودک بدون اینکه آگاه باشد و ناخواسته ناخن می خورد (هنگامی که تلویزیون تماشا می کند)، یا بسیار آرام و بدون اینکه به دست خود آسیب برساند این کار را انجام می دهد یا در واکنش به موقعیتی خاصی (همچون امتحان) ناخن هایش را می جود. برخی از کودکان برای کاهش اضطراب خود به جویدن ناخن هایشان اقدام می کنند.
اگر تلاش های شما برای ترک دادن این عادت کودک موثر نبوده است، شاید راه‌کارهای زیر بتوانند به حل این مشکل کمک کنند.
با جویدن ناخن کودک چه کنیم؟
توجه به نگرانی های کودک
دکتر جنیز کیسر – متخصص کودکان – اعتقاد دارد: نخسیتن واکنش ما در برابر رفتار نگران کننده کودک این است که آن را از بین ببریم و این هدف در طولانی مدت میسر می شود. اما پیش از اینکه کاری انجام بدهید، بسیار مهم است دلیل آن عادت زشت یا نگران کننده کودک را ریشه یابی کنید و ببینید مشکل از کجاست. ابتدا ببینید کودک به چه دلیل نگران و مضطرب است و سپس برای حل آن اقدام کنید. اگر تصور می کنید این اضطراب در نتیجه عوض شدن مدرسه، محل زندگی یا جدا شدن پدر و مادر از یکدیگر است، در همان زمینه با او صحبت کنید. البته گفتن این حرف بسیار آسان تر از انجام آن است اما می توانید با خنده و شوخی مثلا اینکه «می دانم چرا ناخن می جوی می خواهی دندان هایت را تیز کنی» او را تشویق کنید تا مشکلات و نگرانی های ذهنی خود را به زبان بیاورد.
کودک را سرزنش یا تنبیه نکنید
تا زمانی که خود کودک نخواهد عادت ناخن جویدن را ترک کند، شما در متوقف کردن این عادت نمی توانید کاری انجام دهید. همچون دیگر عادت های عصبی، ناخن جویدن نیز ناخودآگاه است. هنگامی که کودک بدون قصد و نیت این کار را انجام می دهد، سرزنش یا تنبیه شما هیچ تاثیری روی او نخواهد داشت و فقط باعث ناراحتی بیشتر می شود. ترک چنین عادت هایی برای کودک و بزرگسال بسیار دشوار اما ممکن است.
اگر این عادت کودک موجب ناراحتی شما می شود، برای او محدودیت تعیین کنید. به طور مثال، «سرمیز غذا نباید ناخن بجوی.» مهم ترین مساله در این رابطه این است که از نباید این مشکل را بسیار بزرگ جلوه دهید و آنقدر از نظر روحی به خود فشار بیاورید که ناگهان از کوره در بروید و فریاد بکشید که: «بس است دیگر ناخن هایت را نخور. من نمی توانم تحمل کنم.»
به طور کلی، تا زمانی که کودک به خود آسیب نمی رساند، بهتر است ناخن های او را تمیز نگهدارید و مجبورش کنید در طول روز چندین بار دست هایش را با صابون بشوید. برای اینکه خودتان نیز آزار نبینید، سعی کنید حواس خود را به مسایل دیگر معطوف کنید. اگر به او فشار بیاورید که ناخن نجود در واقع بر استرس او می افزائید و او ناخواسته این کار را بیشتر انجام می دهد. هر چه کمتر داد و قال و جنجال برپا کنید، کودک سریع تر می تواند این عادت خود را ترک کند. آرامش محیط در ترک این عادت تاثیر بسیاری دارد. این را بدانید مالیدن مواد تلخ و تند به سر ناخن های کودک نیز نوعی تنبیه به شمار می رود و فقط موجب آزار او می شود و در واقع در ترک عادت تاثیری نخواهد داشت.
هنگامی که قصد ترک عادت را دارد به او کمک کنید
هنگامی که دوستان فرزند شما او را به خاطر جویدن ناخن هایش مسخره می کنند، او انگیزه می گیرد تا هر چه سریع تر این عادت خود را کنار بگذارد. در این زمان باید به او کمک کنید. ابتدادر مورد دست انداختن دیگران سوال بپرسید که هنگامی که مورد تمسخر دیگران قرار می گیرد چه حسی دارد. سپس این اطمینان را به او بدهید که دوستش دارید و شکل ناخن هایش برایتان مهم نیست. در آخر راهکار لازم برای ترک عادت را انجام دهید.
در مورد ترک عادت با او حرف بزنید
با کودک خود در مورد عادت های عصبی صحبت کنید و راهکارها ی مناسب برای ترک این عادت را پیش روی او بگذارید. می توانید در این زمینه با یکدیگر کتاب مطالعه کنید. سپس تعیین کنید تا چه اندازه شما می توانید در ترک دادن این عادت به کودک خود کمک کنید. فرزندان بزرگ تر اصولا دوست دارند خودشان به تنهایی و با کمترین میزان دخالت والدین این کار را انجام دهند.
به او کمک کنید تا متوجه عادت خود بشود
کودک خود را تشویق کنید تا حواس خود را جمع کند کجا و کی ناخن هایش را می جود. برخی از کودکان از یادآوری کننده های فیزیکی استفاده می کنند تا هنگامی که ناخواسته عادتشان را انجام می دهند، به آنها یادآوری کنند. البته این دستگاه و وسایل ها را باید با موافقت کودک انجام دهید. یا حتی می توانید سرانگشتان کودک را باند پیچی کنید تا نتواند به راحتی ناخن هایش را بجود.
جایگزین به او معرفی کنید
می توانید برای اینکه عادت ناخن جویدن را از سر کودک بیندازید، او را با وسایل دیگر مشغول و سرگرم کنید. یا هنگامی که کودک احساس نیاز به جویدن ناخن دارد، تمرینات آرامش بخش همچون نفس عمیق یا باز و بسته کردن مشت به او بدهید. اگر به اندازه کافی بزرگ هست، به او آموزش دهید تا همیشه و همه جا سوهان ناخن همراه داشته باشد. یا با او بازی کنید تا حواسش پرت شود و از ناخن جویدن دست بردارد.
تلاش پایدار و مستمر
برای فرزند خود توضیح دهید مردم عادت های شخصی خود را دارند و به روش های متفاوت آنها را ترک می کنند. بنابراین او نیز باید بیاموزد خودش به راهکار خود، عادت ناخن جویدن را ترک کند. البته اگر به اندازه کافی بزرگ شده و توان تشخیص دارد.
چه زمانی باید نگران ناخن جویدن کودک بود؟
در موارد نادر، جویدن ناخن نشانه فشارهای عصبی و اضطراب بالای کودک است. اگر ناخن جویدن باعث تورم و التهاب پوست اطراف ناخن می شود و کودک عادت های عصبی دیگر همچون کشیدن موها، پوست یا پلک خود را دارد یا خواب درست و کاملی ندارد، باید به طور جدی به این مساله رسیدگی کنید.
