عزاداري، احياء خط خون و شهادت
زنداني كردن «نور» در حصار شب، شيوه كهن ستمگران حاكم، در برخورد و مقابله با «حق» بوده است.خط فكري و سياسي امامان شيعه، از همين رو همواره از سوي قدرتها، مورد تضييق و محدويت و انزواي تحميلي قرار گرفته بود.
طبيعي است كه در چنان شرايط، نوشتن و گفتن و سرودن و نشر تفكر و راه و خط آنان، از اسلوبهاي مؤثر شيعه به حساب مي آمد و پيروان حق، با زبان و قلم و شعر و مرثيه و اشك و عزاداري، در «احياء امر ائمه» و زنده نگهداشتن حماسه ها و بيان فضايلشان تلاش مي كردند.در آن عصر خفقان، طرح «خط امامان» ، نوعي مبارزه سياسي اجتماعي بود و خطرها در پي داشت.
ذكرها و يادها، جهاد بود.
جلسات انس و ديدار شيعيان، وسيله اي براي الهام گيري و يافتن محورهاي «وحدت مكتبي» به حساب مي آمد و شعر و مرثيه و نوحه و گريستن و عزاداري بر شهيدان كربلا و سيد الشهدا و مظلوميت اهل بيت عليهم السلام در آن عصر «نتوانستن» ها، ابعادي از مسأله زنده نگهداشتن مشعل حق و دعوت به «نور» و «ايمان» بود.
سروده هاي موضعدار شاعران شيعي، آنچه كه به اهل بيت مربوط مي شد، بطور عمده دو محور اساسي داشت: 1.مدايح.2.مراثي
استفاده از مدح و مرثيه، همواره بعنوان اهرمي در دفاع از حق و مبارزه با حكومتهاي جور، مورد استفاده قرار مي گرفت.برپايي مراسم سوگواري براي ائمه و احياي خاطره شكوهمند و الهام بخش حيات و جهاد و شهادتشان، همواره در تاريخ، حركت آفرين و بيدارگر بوده است .
سنت شعر گفتن و مرثيه خواندن و گريستن و گرياندن در مجالس سوگ اهل بيت نيز، مورد تشويق و دستور امامان بود، چرا كه عزاداري، رساندن صداي مظلوميت آل علي به گوش مسلمانان بود و رسالتي عظيم داشت.اقامه مجالس به ياد آنان، بيان رنجهاي جانكاه پيشوايان حق و خون دلهاي ائمه عدل، فاش ساختن و آشكار كردن ناله مظلومانه آنان در هياهوي پرفريب اغواگران بود و عزاداري براي شهيد، انتقال فرهنگ شهادت به نسلهاي آينده تلقي مي شد...و اين خط همچنان ادامه يافت، تا اكنون. (1)
در اينگونه مجالس، احساس و عاطفه، به كمك شعورمي آيد و مكتب عاشورا زنده مي ماند و اشك، زبان گوياي احساسهاي عميق يك انسان متعهد و پاي بند به خط حسيني و كربلايي است.اشك، دليل عشق است و نشانه پيوند.اشك، زبان دل است و شاهد شوق.
دلي كه به حسين عليه السلام و اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم عشق دارد، بي شك در سوگ آنان مي گريد و با اين گريه، مهر و علاقه دروني خود را نشان مي دهد و گريه بر حسين عليه السلام تجديد بيعت با «كربلا» و فرهنگ شهادت است و امضاي راه خونين شهيدان .
اشك، خون مي سازد و مجاهد و شهيد مي پرورد.
جبهه هاي گرم ايران اسلامي در سالهاي «دفاع مقدس» ، گوياترين و زنده ترين سندي است كه نشان مي دهد چگونه عشق عاشورايي و مراسم نوحه خواني و اشك ريختن بر سالار شهيدان، محرم را ماه «پيروزي خون بر شمشير» مي سازد و اشك را به سلاحي كاري و مؤثر تبديل مي كند.
سابقه عزاداري و سوگواري بر مظلوميت خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بسيار ديرينه است و خود پيامبر و علي و فاطمه و...عليهم السلام و فرشتگان و كروبيان و جن و انس بر مظلوميت «آل الله» گريسته و مجالس عزا و گريه بر پا كرده اند.حتي انبياي گذشته هم اشكي ريزان و دلي سوزان و توسل و توجهي به خاندان عصمت و اسوه هاي شهادت داشته اند (2).
شبهه آفرينيهاي كج فهمان يا مغرضان نسبت به مسأله گريستن و عزاداري و توسل و اقامه مراسم و شعائر ديني در سوگ امامان مظلوم و شهيد، جز از بي خبري آنان از تعاليم اسلام و دستورها و سنتهاي پيامبر اسلام، نشأت نمي گيرد (3)
مجموعه چهل حديث كه پيش رو داريد، برخي از احاديث مربوط به اين سنت ارزشمند و سازنده را در بردارد.اميد است كه آشنايي با فرهنگ ديني و عمل به آن، وسيله نجات ما و سبب شفاعت «اهل بيت» از ما در روز قيامت گردد.
حديث اول
آتش عشق حسيني
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم:
ان لقتل الحسين عليه السلام حرارة في قلوب المؤمنين لا تبرد ابدا.
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: براي شهادت حسين عليه السلام، حرارت و گرمايي در دلهاي مؤمنان است كه هرگز سرد و خاموش نمي شود.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .556
حديث دوم
عاشورا، روز غم
قال الرضا عليه السلام:
من كان يوم عاشورا يوم مصيبته و حزنه و بكائه جعل الله عز و جل يوم القيامة يوم فرحه و سروره.
امام رضا عليه السلام فرمود: هر كس كه عاشورا، روز مصيبت و اندوه و گريه اش باشد، خداوند روز قيامت را براي او روز شادي و سرور قرار مي دهد.بحار الانوار، ج 44، ص .284
حديث سوم
محرم، ماه سوگواري
قال الرضا عليه السلام:
كان ابي اذا دخل شهر المحرم لا يري ضاحكا و كانت الكابة تغلب عليه حتي يمضي منه عشرة ايام، فاذا كان اليوم العاشر كان ذلك اليوم يوم مصيبته و حزنه و بكائه...
امام رضا عليه السلام فرمود: هر گاه ماه محرم فرا مي رسيد، پدرم (موسي بن جعفر عليه السلام) ديگر خندان ديده نمي شد و غم و افسردگي بر او غلبه مي يافت تا آن كه ده روز از محرم مي گذشت، روز دهم محرم كه مي شد، آن روز، روز مصيبت و اندوه و گريه پدرم بود .امالي صدوق، ص 111
حديث چهارم
ديده هاي خندان
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم:
يا فاطمة! كل عين باكيه يوم القيامة الا عين بكت علي مصاب الحسين فانها ضاحكة مستبشرة بنعيم الجنة.
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: فاطمه جان! روز قيامت هر چشمي گريان است، مگر چشمي كه در مصيبت و عزاي حسين گريسته باشد، كه آن چشم در قيامت خندان است و به نعمتهاي بهشتي مژده داده مي شود.بحار الانوار، ج 44، ص .293
حديث پنجم
سالگرد سوگ حسين
عن الصادق عليه السلام:
نيح علي الحسين بن علي سنة في كل يوم و ليلة و ثلاث سنين من اليوم الذي اصيب فيه.
حضرت صادق عليه السلام فرمود: يك سال تمام، هر شب و روز بر حسين بن علي عليه السلام نوحه خواني شد و سه سال، در روز شهادتش سوگواري برپا گشت.بحار الانوار، ج 79، ص .102
حديث ششم
بودجه عزاداري
قال الصادق عليه السلام:
قال لي ابي: يا جعفر! اوقف لي من منالي كذا و كذا النوادب تندبني عشر سنين بمني ايام مني.
امام صادق عليه السلام مي فرمايد: پدرم امام باقر عليه السلام به من فرمود: اي جعفر ! از مال خودم فلان مقدار وقف نوحه خوانان كن كه به مدت ده سال در «منا» در ايام حج، بر من نوحه خواني و سوگواري كنند.بحار الانوار، ج 46، ص .220
حديث هفتم
نوحه خواني سنتي
عن ابي هارون المكفوف قال:
دخلت علي ابي عبد الله عليه السلام فقال لي: انشدني، فأنشدته فقال: لا، كما تنشدون و كما ترثيه عند قبره...
ابو هارون مكفوف مي گويد: خدمت حضرت صادق عليه السلام رسيدم.امام به من فرمود: «برايم شعر بخوان» .پس برايش اشعاري خواندم.فرمود: اينطور نه، همان طور كه (براي خودتان) شعر خواني مي كنيد و همانگونه كه نزد قبر حضرت سيد الشهدا مرثيه مي خواني.بحار الانوار، ج 44، ص .287
حديث هشتم
پاداش شعر گفتن براي حسين عليه السلام
قال الصادق عليه السلام:
ما من احد قال في الحسين شعرا فبكي و ابكي به الا اوجب الله له الجنة و غفر له.
امام صادق عليه السلام به جعفر بن عفان فرمود: هيچ كس نيست كه درباره حسين عليه السلام شعري بسرايد و بگريد و با آن بگرياند مگر آن كه خداوند، بهشت را بر او واجب مي كند و او را مي آمرزد.رجال شيخ طوسي، ص .289
حديث نهم
سرودن براي اهل بيت عليه السلام
قال الصادق عليه السلام:
من قال فينا بيت شعر بني الله له بيتا في الجنة.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس در راه ما و براي ما يك بيت شعر بسرايد، خداوند براي او خانه اي در بهشت، بنا مي كند.وسائل الشيعه، ج 10، ص .467
حديث دهم
اصحاب مدح و مرثيه
قال الصادق عليه السلام:
الحمد لله الذي جعل في الناس من يفد الينا و يمدحنا و يرثي لنا.
امام صادق عليه السلام فرمود: خدا را سپاس كه در ميان مردم، كساني را قرار داد كه به سوي ما مي آيند و بر ما وارد مي شوند و ما را مدح و مرثيه مي گويند.وسائل الشيعه، ج 10، ص .469
حديث يازدهم
شعر خواني در ايام عزا
قال الرضا عليه السلام:
يا دعبل! احب ان تنشدني شعرا فان هذه الايام حزن كانت علينا اهل البيت عليه السلام.
امام رضا عليه السلام به دعبل (شاعر اهل بيت) فرمود: اي دعبل! دوست دارم كه برايم شعري بسرايي و بخواني، چرا كه اين روزها (ايام عاشورا) روز اندوه و غمي است كه بر ما خاندان رفته است.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .567
حديث دوازدهم
مرثيه، نصرت اهل بيت عليه السلام
عن الرضا عليه السلام:
يا دعبل! ارث الحسين عليه السلام فانت ناصرنا و مادحنا ما دمت حيا فلا تقصر عن نصرنا ما استطعت.
امام رضا عليه السلام فرمود: اي دعبل! براي حسين بن علي عليه السلام مرثيه بگو، تو تا زنده اي، ياور و ستايشگر مايي، پي تا مي تواني، از ياري ما كوتاهي مكن.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .567
حديث سيزدهم
شيعيان همراه و همدل
قال علي عليه السلام:
ان الله...اختار لنا شيعة ينصروننا و يفرحون بفرحنا و يحزنون لحزننا.
علي عليه السلام فرمود: خداوند براي ما، شيعيان و پيرواني برگزيده است كه ما را ياري مي كنند، با خوشحالي ما خوشحال مي شوند و در اندوه و غم ما، محزون مي گردند.غرر الحكم، ج 1، ص .235
حديث چهاردهم
كشته اشك
قال الحسين عليه السلام:
انا قتيل العبرة لا يذكرني مؤمن الا بكي.
حسين بن علي عليه السلام فرمود: من كشته اشكم.هيچ مؤمني مرا ياد نمي كند مگر آنكه (بخاطر مصيبتهايم) گريه مي كند.بحار الانوار، ج 44، ص .279
حديث پانزدهم
يك قطره اشك
قال الحسين عليه السلام:
من دمعت عيناه فينا قطرة بوأه الله عز و جل الجنة.
حسين بن علي عليه السلام فرمود: چشمان هر كس كه در مصيبتهاي ما قطره اي اشك بريزد، خداوند او را در بهشت جاي مي دهد.احقاق الحق، ج 5، ص .523
حديث شانزدهم
بهشت، پاداش عزاداري
قال علي بن الحسين السجاد عليه السلام:
ايما مؤمن دمعت عيناه لقتل الحسين و من معه حتي يسيل علي خديه بوأه الله في الجنة غرفا .
امام سجاد عليه السلام فرمود: هر مؤمني كه چشمانش براي كشته شدن حسين بن علي عليه السلام و همراهانش اشكبار شود و اشك بر صورتش جاري گردد، خداوند او را در غرفه هاي بهشتي جاي مي دهد.ينابيع الموده، ص .429
حديث هفدهم
به ياد فرزندان فاطمه عليها السلام
قال السجاد عليه السلام:
اني لم اذكر مصرع بني فاطمة الا خنقتني لذلك عبرة.
امام سجاد عليه السلام فرمود: من هرگز شهادت فرزندان فاطمه عليها السلام را به ياد نياوردم، مگر آنكه بخاطر آن، چشمانم اشكبار گشت.بحار الانوار، ج 46، ص .109
حديث هيجدهم
سوگواري در خانه ها
قال الباقر عليه السلام:
ثم ليندب الحسين و يبكيه و يأمر من في داره بالبكاء عليه و يقيم في داره مصيبته باظهار الجزع عليه و يتلاقون بالبكاء بعضهم بعضا في البيوت و ليعز بعضهم بعضا بمصاب الحسين عليه السلام.
امام باقر عليه السلام نسبت به كساني كه در روز عاشورا نمي توانند به زيارت آن حضرت بروند، اينگونه دستورعزاداري دادند و فرمودند: بر حسين عليه السلام ندبه و عزاداري و گريه كند و به اهل خانه خود دستور دهد كه بر او بگريند و در خانه اش با اظهار گريه و ناله بر حسين عليه السلام، مراسم عزاداري بر پا كند و يكديگر را با گريه و تعزيت و تسليت گويي در سوگ حسين عليه السلام در خانه هايشان ملاقات كنند.كامل الزيارات، ص .175
حديث نوزدهم
اشك علي عليه السلام در سوگ شهداي كربلا
قال الباقر عليه السلام:
مر علي بكربلا في اثنين من اصحابه قال: فلما مر بها ترقرقت عيناه للبكاء ثم قال: هذا مناخ ركابهم و هذا ملقي رحالهم و هيهنا تهراق دماؤهم، طوبي لك من تربة عليك تهراق دماء الأحبة.
امام باقر عليه السلام فرمود: امير المؤمنين عليه السلام با دو تن از يارانش از «كربلا» گذركردند، حضرت، هنگام عبور از آنجا، چشمهايش اشك آلود شد، سپس فرمود: اينجا مركبهايشان بر زمين مي خوابد، اينجا محل بارافكندنشان است و اينجا خونهايشان ريخته مي شود، خوشا به حال تو اي خاكي كه خون دوستان بر روي تو ريخته مي شود! بحار الانوار، ج 44، ص 258
حديث بيستم
اشك، حجاب دوزخ
قال الباقر عليه السلام:
ما من رجل ذكرنا او ذكرنا عنده يخرج من عينيه ماء و لو مثل جناح البعوضة الا بني الله له بيتا في الجنة و جعل ذلك الدمع حجابا بينه و بين النار.
امام باقر عليه السلام پس از شنيدن سروده هاي «كميت» درباره اهل بيت، گريست و سپس فرمود : هيچ كس نيست كه ما را ياد كند، يا نزد او از ما ياد شود و از چشمانش هر چند به اندازه بال پشه اي اشك آيد، مگر آنكه خداوند برايش در بهشت، خانه اي بنا كند و آن اشك را حجاب ميان او و آتش دوزخ قرار دهد.الغدير، ج 2، ص .202
حديث بيست و يكم
بيست سال گريه
قال الصادق عليه السلام:
بكي علي بن الحسين عليه السلام عشرين سنة و ما وضع بين يديه طعام الا بكي.
امام صادق عليه السلام فرمود: امام زين العابدين عليه السلام بيست ساله (به ياد عاشورا) گريست و هرگز طعامي پيش روي او نمي گذاشتند مگر اينكه گريه مي كرد.بحار الانوار، ج 46، ص .108
حديث بيست و دوم
ادب سوگواري
قال الصادق عليه السلام:
لما مات ابراهيم بن رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم حملت عين رسول الله بالدموع ثم قال النبي صلي الله عليه و آله و سلم: تدمع العين و يحزن القلب و لا نقول ما يسخط الرب و انا بك يا ابراهيم لمحزونون.
امام صادق عليه السلام فرمود: چون ابراهيم پسر رسول خدا از دنيا رفت، چشم پيامبر پر از اشك شد.سپس پيامبر فرمود: چشم، اشكبار مي شود و دل غمگين مي گردد، ولي چيزي نمي گوييم كه خدا را به خشم آورد، و ما در سوگ تو اي ابراهيم اندوهناكيم.بحار الانوار، ج 22، ص .157
حديث بيست و سوم
چشمهاي اشكبار
قال الصادق عليه السلام:
من ذكرنا عنده ففاضت عيناه حرم الله وجهه علي النار.
امام صادق عليه السلام فرمود: نزد هر كس كه از ما (و مظلوميت ما) ياد شود و چشمانش پر از اشك گردد، خداوند چهره اش را بر آتش دوزخ حرام مي كند.بحار الانوار، ج 44، ص .285
حديث بيست و چهارم
احياء خط اهل بيت عليهم السلام
قال الصادق عليه السلام:
تزاوروا و تلاقوا و تذاكروا و احيوا امرنا.
امام صادق عليه السلام فرمود: به زيارت و ديدار يكديگر برويد، با هم به سخن و مذاكره بنشينيد و امر ما را (كنايه از حكومت و رهبري) زنده كنيد.بحار الانوار، ج 71، ص .352
حديث بيست و پنجم
مجالس حسيني
قال الصادق عليه السلام للفضيل:
تجلسون و تحدثون؟ فقال: نعم، قال: ان تلك المجالس احبها فأحيوا امرنا، فرحم الله من احيي امرنا.
امام صادق عليه السلام از «فضيل» پرسيد: آيا (دور هم) مي نشينيد و حديث و سخن مي گوييد؟ گفت: آري فرمود: اينگونه مجالس را دوست دارم، پس امر (امامت) ما را زنده بداريد.خداي رحمت كند كسي را كه امر و راه ما را احيا كند.وسائل الشيعه، ج 10، ص .392
حديث بيست و ششم
اشكهاي ارزشمند
قال الصادق عليه السلام:
..رحم الله دمعتك، اما انك من الذين يعدون من اهل الجزع لنا و الذين يفرحون لفرحنا و يحزنون لحزننا، اما انك ستري عند موتك حضور آبائي لك...
امام صادق عليه السلام به «مسمع» كه از سوگواران و گريه كنندگان بر عزاي حسيني بود، فرمود: خداي، اشك تو را مورد رحمت قرار دهد.آگاه باش، تو از آناني كه از دلسوختگان ما به شمار مي آيند، و از آناني كه با شادي ما شاد مي شوند و با اندوه ما غمگين مي گردند .آگاه باش! تو هنگام مرگ، شاهد حضور پدرانم بر بالين خويش خواهي بود.وسائل الشيعه، ج 10، ص .397
حديث بيست و هفتم
دلهاي سوخته
قال الصادق عليه السلام:
اللهم...و ارحم تلك الأعين التي جرت دموعها رحمة لنا و ارحم تلك القلوب التي جزعت و احترقت لنا و ارحم الصرخة التي كانت لنا.
امام صادق عليه السلام بر سجاده خود نشسته و بر زائران و سوگواران اهل بيت، چنين دعا مي كرد و مي فرمود: خدايا...آن ديدگان را كه اشكهايش در راه ترحم وعاطفه بر ما جاري شده و دلهايي را كه بخاطر ما نالان گشته و سوخته و آن فريادها و ناله هايي را كه در راه ما بوده است، مورد رحمت قرار بده.بحار الانوار، ج 98، ص .8
حديث بيست و هشتم
گريه بر مظلوميت شيعه
قال الصادق عليه السلام:
من دمعت عينه فينا دمعة لدم سفك لنا او حق لنا نقصناه او عرض انتهك لنا او لأحد من شيعتنا بوأه الله تعالي بها في الجنة حقبا.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس كه چشمش در راه ما گريان شود، بخاطر خوني كه از ما ريخته شده است، يا حقي كه از ما گرفته اند، يا آبرويي كه از ما يا يكي از شيعيان ما برده وهتك حرمت كرده اند، خداي متعال به همين سبب، او را در بهشت جاودان، براي ابد جاي مي دهد.امالي شيخ مفيد، ص .175
حديث بيست و نهم
ثواب بي حساب
قال الصادق عليه السلام:
لكل شيي ء ثواب الا الدمعة فينا.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر چيزي پاداش و مزدي دارد، مگر اشكي كه براي ما ريخته شود (كه چيزي با آن برابري نمي كند و مزد بي اندازه دارد). جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .548
حديث سي ام
كوثر و اشك
قال الصادق عليه السلام:
ما من عين بكت لنا الا نعمت بالنظر الي الكوثر و سقيت منه.
امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ چشمي نيست كه براي ما بگريد، مگر اينكه برخوردار از نعمت نگاه به «كوثر» مي شود و از آن سيرابش مي كنند.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .554
حديث سي و يكم
گريه آسمان
عن الصادق عليه السلام:
يا زرارة! ان السماء بكت علي الحسين اربعين صباحا.
امام صادق عليه السلام فرمود: اي زراره! آسمان چهل روز، در سوگ حسين بن علي عليه السلام گريه كرد.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .552
حديث سي و دوم
گريه و اندوه مطلوب
قال الصادق عليه السلام:
كل الجزع و البكاء مكروه سوي الجزع و البكاء علي الحسين عليه السلام.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر ناليدن و گريه اي مكروه است، مگر ناله و گريه بر حسين عليه السلام.بحار الانوار، ج 45، ص .313
حديث سي و سوم
پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و گريه بر شهيد
قال الصادق عليه السلام:
ان النبي لما جائته وفاة جعفر بن ابي طالب و زيد بن حارثة كان اذا دخل بيته كثر بكائه عليهما جدا و يقول: كانا يحدثاني و يؤانساني فذهبا جميعا.
امام صادق عليه السلام فرمود: وقتي خبر شهادت جعفر بن ابي طالب و زيد بن حارثه به پيامبر خدا رسيد، از آن پس هر گاه وارد خانه مي شد، بر آن دو شهيد بشدت مي گريست و مي فرمود : آن دو شهيد، با من هم سخن و همدم و انيس بودند، و هر دو رفتند! ...من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 177
حديث سي و چهارم
نفسهاي تسبيح
قال الصادق عليه السلام:
نفس المهموم لظلمنا تسبيح و همه لنا عبادة و كتمان سرنا جهاد في سبيل الله.ثم قال ابو عبد الله عليه السلام: يجب ان يكتب هذا الحديث بالذهب.
امام صادق عليه السلام فرمود: نفس كسي كه بخاطر مظلوميت ما اندوهگين شود، تسبيح است و اندوهش براي ما، عبادت است و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست.سپس امام صادق عليه السلام افزود: اين حديث را بايد با طلا نوشت! امالي شيخ مفيد، ص .338
حديث سي و پنجم
فرشتگان سوگوار
قال الصادق عليه السلام:
اربعة الاف ملك عند قبر الحسين عليه السلام شعث غبر يبكونه الي يوم القيامة.
امام صادق عليه السلام فرمود: چهار هزار فرشته نزد قبر سيد الشهدا عليه السلام ژوليده و غبار آلود، تا روز قيامت بر آن حضرت مي گريند.كامل الزيارات، ص .119
حديث سي و ششم
گريه بر حسين عليه السلام
قال الرضا عليه السلام:
يا ابن شبيب! ان كنت باكيا لشي ء فابك للحسين بن علي بن ابي طالب عليه السلام فانه ذبح كما يذبح الكبش.
امام رضا عليه السلام به «ريان بن شبيب» فرمود: اي پسر شبيب! اگر بر چيزي گريه مي كني، بر حسين بن علي بن ابي طالب عليه السلام گريه كن، چرا كه او را مانند گوسفند سر بريدند .بحار الانوار، ج 44، ص 286
حديث سي و هفتم
مجالسي به ياد ائمه عليهم السلام
قال الرضا عليه السلام:
من جلس مجلسا يحيي فيه امرنا لم يمت قلبه يوم تموت القلوب.
امام رضا عليه السلام فرمود: هر كس در مجلسي بنشيند كه در آن، امر (و خط و مرام ما) احيا مي شود، دلش در روزي كه دلها مي ميرند، نمي ميرد.بحار الانوار، ج 44، ص .278
حديث سي و هشتم
آثار گريستن بر حسين عليه السلام
قال الرضا عليه السلام:
فعلي مثل الحسين فليبك الباكون فان البكاء عليه يحط الذنوب العظام.
امام رضا عليه السلام فرمود: گريه كنندگان بايد بر كسي همچون حسين عليه السلام گريه كنند، چرا كه گريستن براي او، گناهان بزرگ را فرو مي ريزد.بحار الانوار، ج 44، ص .284
حديث سي و نهم
اشك و آمرزش گناه
قال الرضا عليه السلام:
يابن شبيب! ان بكيت علي الحسين عليه السلام حتي تصير دموعك علي خديك غفر الله لك كل ذنب اذنبته صغيرا كان او كبيرا قليلا كان او كثيرا.
امام رضا عليه السلام فرمود: اي پسر شبيب! اگر بر، حسين عليه السلام آن قدر گريه كني كه اشكهايت بر چهره ات جاري شود، خداوند همه گناهانت را كه مرتكب شده اي مي آمرزد، كوچك باشد يا بزرگ، كم باشد يا زياد.امالي صدوق، ص .112
حديث چهلم
همدلي با عترت
قال الرضا عليه السلام: ان سرك ان تكون معنا في الدرجات العلي من الجنان فاحزن لحزننا و افرح لفرحنا.
امام رضا عليه السلام به ريان بن شبيب فرمود: اگر تو را خوشحال مي كند كه در درجات والاي بهشت با ما باشي، پس در اندوه ما غمگين باش و در شادي ما خوشحال باش.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص 549
منبع: چهل حديث عزاداري ، محدثي، جواد ادامه مطلب
زنداني كردن «نور» در حصار شب، شيوه كهن ستمگران حاكم، در برخورد و مقابله با «حق» بوده است.خط فكري و سياسي امامان شيعه، از همين رو همواره از سوي قدرتها، مورد تضييق و محدويت و انزواي تحميلي قرار گرفته بود.
طبيعي است كه در چنان شرايط، نوشتن و گفتن و سرودن و نشر تفكر و راه و خط آنان، از اسلوبهاي مؤثر شيعه به حساب مي آمد و پيروان حق، با زبان و قلم و شعر و مرثيه و اشك و عزاداري، در «احياء امر ائمه» و زنده نگهداشتن حماسه ها و بيان فضايلشان تلاش مي كردند.در آن عصر خفقان، طرح «خط امامان» ، نوعي مبارزه سياسي اجتماعي بود و خطرها در پي داشت.
ذكرها و يادها، جهاد بود.
جلسات انس و ديدار شيعيان، وسيله اي براي الهام گيري و يافتن محورهاي «وحدت مكتبي» به حساب مي آمد و شعر و مرثيه و نوحه و گريستن و عزاداري بر شهيدان كربلا و سيد الشهدا و مظلوميت اهل بيت عليهم السلام در آن عصر «نتوانستن» ها، ابعادي از مسأله زنده نگهداشتن مشعل حق و دعوت به «نور» و «ايمان» بود.
سروده هاي موضعدار شاعران شيعي، آنچه كه به اهل بيت مربوط مي شد، بطور عمده دو محور اساسي داشت: 1.مدايح.2.مراثي
استفاده از مدح و مرثيه، همواره بعنوان اهرمي در دفاع از حق و مبارزه با حكومتهاي جور، مورد استفاده قرار مي گرفت.برپايي مراسم سوگواري براي ائمه و احياي خاطره شكوهمند و الهام بخش حيات و جهاد و شهادتشان، همواره در تاريخ، حركت آفرين و بيدارگر بوده است .
سنت شعر گفتن و مرثيه خواندن و گريستن و گرياندن در مجالس سوگ اهل بيت نيز، مورد تشويق و دستور امامان بود، چرا كه عزاداري، رساندن صداي مظلوميت آل علي به گوش مسلمانان بود و رسالتي عظيم داشت.اقامه مجالس به ياد آنان، بيان رنجهاي جانكاه پيشوايان حق و خون دلهاي ائمه عدل، فاش ساختن و آشكار كردن ناله مظلومانه آنان در هياهوي پرفريب اغواگران بود و عزاداري براي شهيد، انتقال فرهنگ شهادت به نسلهاي آينده تلقي مي شد...و اين خط همچنان ادامه يافت، تا اكنون. (1)
در اينگونه مجالس، احساس و عاطفه، به كمك شعورمي آيد و مكتب عاشورا زنده مي ماند و اشك، زبان گوياي احساسهاي عميق يك انسان متعهد و پاي بند به خط حسيني و كربلايي است.اشك، دليل عشق است و نشانه پيوند.اشك، زبان دل است و شاهد شوق.
دلي كه به حسين عليه السلام و اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم عشق دارد، بي شك در سوگ آنان مي گريد و با اين گريه، مهر و علاقه دروني خود را نشان مي دهد و گريه بر حسين عليه السلام تجديد بيعت با «كربلا» و فرهنگ شهادت است و امضاي راه خونين شهيدان .
اشك، خون مي سازد و مجاهد و شهيد مي پرورد.
جبهه هاي گرم ايران اسلامي در سالهاي «دفاع مقدس» ، گوياترين و زنده ترين سندي است كه نشان مي دهد چگونه عشق عاشورايي و مراسم نوحه خواني و اشك ريختن بر سالار شهيدان، محرم را ماه «پيروزي خون بر شمشير» مي سازد و اشك را به سلاحي كاري و مؤثر تبديل مي كند.
سابقه عزاداري و سوگواري بر مظلوميت خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بسيار ديرينه است و خود پيامبر و علي و فاطمه و...عليهم السلام و فرشتگان و كروبيان و جن و انس بر مظلوميت «آل الله» گريسته و مجالس عزا و گريه بر پا كرده اند.حتي انبياي گذشته هم اشكي ريزان و دلي سوزان و توسل و توجهي به خاندان عصمت و اسوه هاي شهادت داشته اند (2).
شبهه آفرينيهاي كج فهمان يا مغرضان نسبت به مسأله گريستن و عزاداري و توسل و اقامه مراسم و شعائر ديني در سوگ امامان مظلوم و شهيد، جز از بي خبري آنان از تعاليم اسلام و دستورها و سنتهاي پيامبر اسلام، نشأت نمي گيرد (3)
مجموعه چهل حديث كه پيش رو داريد، برخي از احاديث مربوط به اين سنت ارزشمند و سازنده را در بردارد.اميد است كه آشنايي با فرهنگ ديني و عمل به آن، وسيله نجات ما و سبب شفاعت «اهل بيت» از ما در روز قيامت گردد.
حديث اول
آتش عشق حسيني
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم:
ان لقتل الحسين عليه السلام حرارة في قلوب المؤمنين لا تبرد ابدا.
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: براي شهادت حسين عليه السلام، حرارت و گرمايي در دلهاي مؤمنان است كه هرگز سرد و خاموش نمي شود.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .556
حديث دوم
عاشورا، روز غم
قال الرضا عليه السلام:
من كان يوم عاشورا يوم مصيبته و حزنه و بكائه جعل الله عز و جل يوم القيامة يوم فرحه و سروره.
امام رضا عليه السلام فرمود: هر كس كه عاشورا، روز مصيبت و اندوه و گريه اش باشد، خداوند روز قيامت را براي او روز شادي و سرور قرار مي دهد.بحار الانوار، ج 44، ص .284
حديث سوم
محرم، ماه سوگواري
قال الرضا عليه السلام:
كان ابي اذا دخل شهر المحرم لا يري ضاحكا و كانت الكابة تغلب عليه حتي يمضي منه عشرة ايام، فاذا كان اليوم العاشر كان ذلك اليوم يوم مصيبته و حزنه و بكائه...
امام رضا عليه السلام فرمود: هر گاه ماه محرم فرا مي رسيد، پدرم (موسي بن جعفر عليه السلام) ديگر خندان ديده نمي شد و غم و افسردگي بر او غلبه مي يافت تا آن كه ده روز از محرم مي گذشت، روز دهم محرم كه مي شد، آن روز، روز مصيبت و اندوه و گريه پدرم بود .امالي صدوق، ص 111
حديث چهارم
ديده هاي خندان
قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم:
يا فاطمة! كل عين باكيه يوم القيامة الا عين بكت علي مصاب الحسين فانها ضاحكة مستبشرة بنعيم الجنة.
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: فاطمه جان! روز قيامت هر چشمي گريان است، مگر چشمي كه در مصيبت و عزاي حسين گريسته باشد، كه آن چشم در قيامت خندان است و به نعمتهاي بهشتي مژده داده مي شود.بحار الانوار، ج 44، ص .293
حديث پنجم
سالگرد سوگ حسين
عن الصادق عليه السلام:
نيح علي الحسين بن علي سنة في كل يوم و ليلة و ثلاث سنين من اليوم الذي اصيب فيه.
حضرت صادق عليه السلام فرمود: يك سال تمام، هر شب و روز بر حسين بن علي عليه السلام نوحه خواني شد و سه سال، در روز شهادتش سوگواري برپا گشت.بحار الانوار، ج 79، ص .102
حديث ششم
بودجه عزاداري
قال الصادق عليه السلام:
قال لي ابي: يا جعفر! اوقف لي من منالي كذا و كذا النوادب تندبني عشر سنين بمني ايام مني.
امام صادق عليه السلام مي فرمايد: پدرم امام باقر عليه السلام به من فرمود: اي جعفر ! از مال خودم فلان مقدار وقف نوحه خوانان كن كه به مدت ده سال در «منا» در ايام حج، بر من نوحه خواني و سوگواري كنند.بحار الانوار، ج 46، ص .220
حديث هفتم
نوحه خواني سنتي
عن ابي هارون المكفوف قال:
دخلت علي ابي عبد الله عليه السلام فقال لي: انشدني، فأنشدته فقال: لا، كما تنشدون و كما ترثيه عند قبره...
ابو هارون مكفوف مي گويد: خدمت حضرت صادق عليه السلام رسيدم.امام به من فرمود: «برايم شعر بخوان» .پس برايش اشعاري خواندم.فرمود: اينطور نه، همان طور كه (براي خودتان) شعر خواني مي كنيد و همانگونه كه نزد قبر حضرت سيد الشهدا مرثيه مي خواني.بحار الانوار، ج 44، ص .287
حديث هشتم
پاداش شعر گفتن براي حسين عليه السلام
قال الصادق عليه السلام:
ما من احد قال في الحسين شعرا فبكي و ابكي به الا اوجب الله له الجنة و غفر له.
امام صادق عليه السلام به جعفر بن عفان فرمود: هيچ كس نيست كه درباره حسين عليه السلام شعري بسرايد و بگريد و با آن بگرياند مگر آن كه خداوند، بهشت را بر او واجب مي كند و او را مي آمرزد.رجال شيخ طوسي، ص .289
حديث نهم
سرودن براي اهل بيت عليه السلام
قال الصادق عليه السلام:
من قال فينا بيت شعر بني الله له بيتا في الجنة.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس در راه ما و براي ما يك بيت شعر بسرايد، خداوند براي او خانه اي در بهشت، بنا مي كند.وسائل الشيعه، ج 10، ص .467
حديث دهم
اصحاب مدح و مرثيه
قال الصادق عليه السلام:
الحمد لله الذي جعل في الناس من يفد الينا و يمدحنا و يرثي لنا.
امام صادق عليه السلام فرمود: خدا را سپاس كه در ميان مردم، كساني را قرار داد كه به سوي ما مي آيند و بر ما وارد مي شوند و ما را مدح و مرثيه مي گويند.وسائل الشيعه، ج 10، ص .469
حديث يازدهم
شعر خواني در ايام عزا
قال الرضا عليه السلام:
يا دعبل! احب ان تنشدني شعرا فان هذه الايام حزن كانت علينا اهل البيت عليه السلام.
امام رضا عليه السلام به دعبل (شاعر اهل بيت) فرمود: اي دعبل! دوست دارم كه برايم شعري بسرايي و بخواني، چرا كه اين روزها (ايام عاشورا) روز اندوه و غمي است كه بر ما خاندان رفته است.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .567
حديث دوازدهم
مرثيه، نصرت اهل بيت عليه السلام
عن الرضا عليه السلام:
يا دعبل! ارث الحسين عليه السلام فانت ناصرنا و مادحنا ما دمت حيا فلا تقصر عن نصرنا ما استطعت.
امام رضا عليه السلام فرمود: اي دعبل! براي حسين بن علي عليه السلام مرثيه بگو، تو تا زنده اي، ياور و ستايشگر مايي، پي تا مي تواني، از ياري ما كوتاهي مكن.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .567
حديث سيزدهم
شيعيان همراه و همدل
قال علي عليه السلام:
ان الله...اختار لنا شيعة ينصروننا و يفرحون بفرحنا و يحزنون لحزننا.
علي عليه السلام فرمود: خداوند براي ما، شيعيان و پيرواني برگزيده است كه ما را ياري مي كنند، با خوشحالي ما خوشحال مي شوند و در اندوه و غم ما، محزون مي گردند.غرر الحكم، ج 1، ص .235
حديث چهاردهم
كشته اشك
قال الحسين عليه السلام:
انا قتيل العبرة لا يذكرني مؤمن الا بكي.
حسين بن علي عليه السلام فرمود: من كشته اشكم.هيچ مؤمني مرا ياد نمي كند مگر آنكه (بخاطر مصيبتهايم) گريه مي كند.بحار الانوار، ج 44، ص .279
حديث پانزدهم
يك قطره اشك
قال الحسين عليه السلام:
من دمعت عيناه فينا قطرة بوأه الله عز و جل الجنة.
حسين بن علي عليه السلام فرمود: چشمان هر كس كه در مصيبتهاي ما قطره اي اشك بريزد، خداوند او را در بهشت جاي مي دهد.احقاق الحق، ج 5، ص .523
حديث شانزدهم
بهشت، پاداش عزاداري
قال علي بن الحسين السجاد عليه السلام:
ايما مؤمن دمعت عيناه لقتل الحسين و من معه حتي يسيل علي خديه بوأه الله في الجنة غرفا .
امام سجاد عليه السلام فرمود: هر مؤمني كه چشمانش براي كشته شدن حسين بن علي عليه السلام و همراهانش اشكبار شود و اشك بر صورتش جاري گردد، خداوند او را در غرفه هاي بهشتي جاي مي دهد.ينابيع الموده، ص .429
حديث هفدهم
به ياد فرزندان فاطمه عليها السلام
قال السجاد عليه السلام:
اني لم اذكر مصرع بني فاطمة الا خنقتني لذلك عبرة.
امام سجاد عليه السلام فرمود: من هرگز شهادت فرزندان فاطمه عليها السلام را به ياد نياوردم، مگر آنكه بخاطر آن، چشمانم اشكبار گشت.بحار الانوار، ج 46، ص .109
حديث هيجدهم
سوگواري در خانه ها
قال الباقر عليه السلام:
ثم ليندب الحسين و يبكيه و يأمر من في داره بالبكاء عليه و يقيم في داره مصيبته باظهار الجزع عليه و يتلاقون بالبكاء بعضهم بعضا في البيوت و ليعز بعضهم بعضا بمصاب الحسين عليه السلام.
امام باقر عليه السلام نسبت به كساني كه در روز عاشورا نمي توانند به زيارت آن حضرت بروند، اينگونه دستورعزاداري دادند و فرمودند: بر حسين عليه السلام ندبه و عزاداري و گريه كند و به اهل خانه خود دستور دهد كه بر او بگريند و در خانه اش با اظهار گريه و ناله بر حسين عليه السلام، مراسم عزاداري بر پا كند و يكديگر را با گريه و تعزيت و تسليت گويي در سوگ حسين عليه السلام در خانه هايشان ملاقات كنند.كامل الزيارات، ص .175
حديث نوزدهم
اشك علي عليه السلام در سوگ شهداي كربلا
قال الباقر عليه السلام:
مر علي بكربلا في اثنين من اصحابه قال: فلما مر بها ترقرقت عيناه للبكاء ثم قال: هذا مناخ ركابهم و هذا ملقي رحالهم و هيهنا تهراق دماؤهم، طوبي لك من تربة عليك تهراق دماء الأحبة.
امام باقر عليه السلام فرمود: امير المؤمنين عليه السلام با دو تن از يارانش از «كربلا» گذركردند، حضرت، هنگام عبور از آنجا، چشمهايش اشك آلود شد، سپس فرمود: اينجا مركبهايشان بر زمين مي خوابد، اينجا محل بارافكندنشان است و اينجا خونهايشان ريخته مي شود، خوشا به حال تو اي خاكي كه خون دوستان بر روي تو ريخته مي شود! بحار الانوار، ج 44، ص 258
حديث بيستم
اشك، حجاب دوزخ
قال الباقر عليه السلام:
ما من رجل ذكرنا او ذكرنا عنده يخرج من عينيه ماء و لو مثل جناح البعوضة الا بني الله له بيتا في الجنة و جعل ذلك الدمع حجابا بينه و بين النار.
امام باقر عليه السلام پس از شنيدن سروده هاي «كميت» درباره اهل بيت، گريست و سپس فرمود : هيچ كس نيست كه ما را ياد كند، يا نزد او از ما ياد شود و از چشمانش هر چند به اندازه بال پشه اي اشك آيد، مگر آنكه خداوند برايش در بهشت، خانه اي بنا كند و آن اشك را حجاب ميان او و آتش دوزخ قرار دهد.الغدير، ج 2، ص .202
حديث بيست و يكم
بيست سال گريه
قال الصادق عليه السلام:
بكي علي بن الحسين عليه السلام عشرين سنة و ما وضع بين يديه طعام الا بكي.
امام صادق عليه السلام فرمود: امام زين العابدين عليه السلام بيست ساله (به ياد عاشورا) گريست و هرگز طعامي پيش روي او نمي گذاشتند مگر اينكه گريه مي كرد.بحار الانوار، ج 46، ص .108
حديث بيست و دوم
ادب سوگواري
قال الصادق عليه السلام:
لما مات ابراهيم بن رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم حملت عين رسول الله بالدموع ثم قال النبي صلي الله عليه و آله و سلم: تدمع العين و يحزن القلب و لا نقول ما يسخط الرب و انا بك يا ابراهيم لمحزونون.
امام صادق عليه السلام فرمود: چون ابراهيم پسر رسول خدا از دنيا رفت، چشم پيامبر پر از اشك شد.سپس پيامبر فرمود: چشم، اشكبار مي شود و دل غمگين مي گردد، ولي چيزي نمي گوييم كه خدا را به خشم آورد، و ما در سوگ تو اي ابراهيم اندوهناكيم.بحار الانوار، ج 22، ص .157
حديث بيست و سوم
چشمهاي اشكبار
قال الصادق عليه السلام:
من ذكرنا عنده ففاضت عيناه حرم الله وجهه علي النار.
امام صادق عليه السلام فرمود: نزد هر كس كه از ما (و مظلوميت ما) ياد شود و چشمانش پر از اشك گردد، خداوند چهره اش را بر آتش دوزخ حرام مي كند.بحار الانوار، ج 44، ص .285
حديث بيست و چهارم
احياء خط اهل بيت عليهم السلام
قال الصادق عليه السلام:
تزاوروا و تلاقوا و تذاكروا و احيوا امرنا.
امام صادق عليه السلام فرمود: به زيارت و ديدار يكديگر برويد، با هم به سخن و مذاكره بنشينيد و امر ما را (كنايه از حكومت و رهبري) زنده كنيد.بحار الانوار، ج 71، ص .352
حديث بيست و پنجم
مجالس حسيني
قال الصادق عليه السلام للفضيل:
تجلسون و تحدثون؟ فقال: نعم، قال: ان تلك المجالس احبها فأحيوا امرنا، فرحم الله من احيي امرنا.
امام صادق عليه السلام از «فضيل» پرسيد: آيا (دور هم) مي نشينيد و حديث و سخن مي گوييد؟ گفت: آري فرمود: اينگونه مجالس را دوست دارم، پس امر (امامت) ما را زنده بداريد.خداي رحمت كند كسي را كه امر و راه ما را احيا كند.وسائل الشيعه، ج 10، ص .392
حديث بيست و ششم
اشكهاي ارزشمند
قال الصادق عليه السلام:
..رحم الله دمعتك، اما انك من الذين يعدون من اهل الجزع لنا و الذين يفرحون لفرحنا و يحزنون لحزننا، اما انك ستري عند موتك حضور آبائي لك...
امام صادق عليه السلام به «مسمع» كه از سوگواران و گريه كنندگان بر عزاي حسيني بود، فرمود: خداي، اشك تو را مورد رحمت قرار دهد.آگاه باش، تو از آناني كه از دلسوختگان ما به شمار مي آيند، و از آناني كه با شادي ما شاد مي شوند و با اندوه ما غمگين مي گردند .آگاه باش! تو هنگام مرگ، شاهد حضور پدرانم بر بالين خويش خواهي بود.وسائل الشيعه، ج 10، ص .397
حديث بيست و هفتم
دلهاي سوخته
قال الصادق عليه السلام:
اللهم...و ارحم تلك الأعين التي جرت دموعها رحمة لنا و ارحم تلك القلوب التي جزعت و احترقت لنا و ارحم الصرخة التي كانت لنا.
امام صادق عليه السلام بر سجاده خود نشسته و بر زائران و سوگواران اهل بيت، چنين دعا مي كرد و مي فرمود: خدايا...آن ديدگان را كه اشكهايش در راه ترحم وعاطفه بر ما جاري شده و دلهايي را كه بخاطر ما نالان گشته و سوخته و آن فريادها و ناله هايي را كه در راه ما بوده است، مورد رحمت قرار بده.بحار الانوار، ج 98، ص .8
حديث بيست و هشتم
گريه بر مظلوميت شيعه
قال الصادق عليه السلام:
من دمعت عينه فينا دمعة لدم سفك لنا او حق لنا نقصناه او عرض انتهك لنا او لأحد من شيعتنا بوأه الله تعالي بها في الجنة حقبا.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس كه چشمش در راه ما گريان شود، بخاطر خوني كه از ما ريخته شده است، يا حقي كه از ما گرفته اند، يا آبرويي كه از ما يا يكي از شيعيان ما برده وهتك حرمت كرده اند، خداي متعال به همين سبب، او را در بهشت جاودان، براي ابد جاي مي دهد.امالي شيخ مفيد، ص .175
حديث بيست و نهم
ثواب بي حساب
قال الصادق عليه السلام:
لكل شيي ء ثواب الا الدمعة فينا.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر چيزي پاداش و مزدي دارد، مگر اشكي كه براي ما ريخته شود (كه چيزي با آن برابري نمي كند و مزد بي اندازه دارد). جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .548
حديث سي ام
كوثر و اشك
قال الصادق عليه السلام:
ما من عين بكت لنا الا نعمت بالنظر الي الكوثر و سقيت منه.
امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ چشمي نيست كه براي ما بگريد، مگر اينكه برخوردار از نعمت نگاه به «كوثر» مي شود و از آن سيرابش مي كنند.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .554
حديث سي و يكم
گريه آسمان
عن الصادق عليه السلام:
يا زرارة! ان السماء بكت علي الحسين اربعين صباحا.
امام صادق عليه السلام فرمود: اي زراره! آسمان چهل روز، در سوگ حسين بن علي عليه السلام گريه كرد.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص .552
حديث سي و دوم
گريه و اندوه مطلوب
قال الصادق عليه السلام:
كل الجزع و البكاء مكروه سوي الجزع و البكاء علي الحسين عليه السلام.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر ناليدن و گريه اي مكروه است، مگر ناله و گريه بر حسين عليه السلام.بحار الانوار، ج 45، ص .313
حديث سي و سوم
پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و گريه بر شهيد
قال الصادق عليه السلام:
ان النبي لما جائته وفاة جعفر بن ابي طالب و زيد بن حارثة كان اذا دخل بيته كثر بكائه عليهما جدا و يقول: كانا يحدثاني و يؤانساني فذهبا جميعا.
امام صادق عليه السلام فرمود: وقتي خبر شهادت جعفر بن ابي طالب و زيد بن حارثه به پيامبر خدا رسيد، از آن پس هر گاه وارد خانه مي شد، بر آن دو شهيد بشدت مي گريست و مي فرمود : آن دو شهيد، با من هم سخن و همدم و انيس بودند، و هر دو رفتند! ...من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 177
حديث سي و چهارم
نفسهاي تسبيح
قال الصادق عليه السلام:
نفس المهموم لظلمنا تسبيح و همه لنا عبادة و كتمان سرنا جهاد في سبيل الله.ثم قال ابو عبد الله عليه السلام: يجب ان يكتب هذا الحديث بالذهب.
امام صادق عليه السلام فرمود: نفس كسي كه بخاطر مظلوميت ما اندوهگين شود، تسبيح است و اندوهش براي ما، عبادت است و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست.سپس امام صادق عليه السلام افزود: اين حديث را بايد با طلا نوشت! امالي شيخ مفيد، ص .338
حديث سي و پنجم
فرشتگان سوگوار
قال الصادق عليه السلام:
اربعة الاف ملك عند قبر الحسين عليه السلام شعث غبر يبكونه الي يوم القيامة.
امام صادق عليه السلام فرمود: چهار هزار فرشته نزد قبر سيد الشهدا عليه السلام ژوليده و غبار آلود، تا روز قيامت بر آن حضرت مي گريند.كامل الزيارات، ص .119
حديث سي و ششم
گريه بر حسين عليه السلام
قال الرضا عليه السلام:
يا ابن شبيب! ان كنت باكيا لشي ء فابك للحسين بن علي بن ابي طالب عليه السلام فانه ذبح كما يذبح الكبش.
امام رضا عليه السلام به «ريان بن شبيب» فرمود: اي پسر شبيب! اگر بر چيزي گريه مي كني، بر حسين بن علي بن ابي طالب عليه السلام گريه كن، چرا كه او را مانند گوسفند سر بريدند .بحار الانوار، ج 44، ص 286
حديث سي و هفتم
مجالسي به ياد ائمه عليهم السلام
قال الرضا عليه السلام:
من جلس مجلسا يحيي فيه امرنا لم يمت قلبه يوم تموت القلوب.
امام رضا عليه السلام فرمود: هر كس در مجلسي بنشيند كه در آن، امر (و خط و مرام ما) احيا مي شود، دلش در روزي كه دلها مي ميرند، نمي ميرد.بحار الانوار، ج 44، ص .278
حديث سي و هشتم
آثار گريستن بر حسين عليه السلام
قال الرضا عليه السلام:
فعلي مثل الحسين فليبك الباكون فان البكاء عليه يحط الذنوب العظام.
امام رضا عليه السلام فرمود: گريه كنندگان بايد بر كسي همچون حسين عليه السلام گريه كنند، چرا كه گريستن براي او، گناهان بزرگ را فرو مي ريزد.بحار الانوار، ج 44، ص .284
حديث سي و نهم
اشك و آمرزش گناه
قال الرضا عليه السلام:
يابن شبيب! ان بكيت علي الحسين عليه السلام حتي تصير دموعك علي خديك غفر الله لك كل ذنب اذنبته صغيرا كان او كبيرا قليلا كان او كثيرا.
امام رضا عليه السلام فرمود: اي پسر شبيب! اگر بر، حسين عليه السلام آن قدر گريه كني كه اشكهايت بر چهره ات جاري شود، خداوند همه گناهانت را كه مرتكب شده اي مي آمرزد، كوچك باشد يا بزرگ، كم باشد يا زياد.امالي صدوق، ص .112
حديث چهلم
همدلي با عترت
قال الرضا عليه السلام: ان سرك ان تكون معنا في الدرجات العلي من الجنان فاحزن لحزننا و افرح لفرحنا.
امام رضا عليه السلام به ريان بن شبيب فرمود: اگر تو را خوشحال مي كند كه در درجات والاي بهشت با ما باشي، پس در اندوه ما غمگين باش و در شادي ما خوشحال باش.جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص 549
منبع: چهل حديث عزاداري ، محدثي، جواد