خوش آمدید

  تغییرات رنگ در نوار باریک بطنی تترای نئون که نوعی ماهی کوچک است از تغییر زاویه صفحات رنگ‌دانه‌ای بدن جاندار نسبت به سطح مقطع سلول‌های حاوی آنها ناشی می‌شود. این همان روش اختاپوس برای استتار است .

تترای نئون با نام علمی Paracheirodon innes یکی از دوست‌داشتنی‌ترین ماهی‌های آکواریوم در جهان به شمار می‌رود. گذشته از وجود صلح‌جو و آرام این ماهی، نوار باریک بطنی آن که می‌تواند از طیف آبی تا زرد تغییر رنگ بدهد نیز در این انتخاب بی‌اثر نیست.

 پیش از این می‌دانستیم تغییر رنگ این نوار باریک به دلیل وجود رنگ‌دانه‌هایی در درون سلول‌های انعکاس‌دهنده نور در پهلوی ماهی است که زیر پوشش پولک پوشیده شده‌اند. اما اینکه این تغییرات رنگ چگونه رخ می‌دهند، کشف تازه‌ای است .

به گزارش نیوساینتیست ، در سلول‌های سطحی بدن هشت‌پا هم صفحات رنگ‌دانه‌ای مشابهی وجود دارند که اختاپوس از تجمع یا آزادسازی آنها برای استتار استفاده می‌کند، به همین دلیل شینیا یوشیوکا و همکارانش در دانشگاه اوزاکا، ژاپن چنین رفتاری را برای این صفحات مشابه و تغییر رنگ آنها پیش‌بینی کردند. آنها برای کشف راز این تغییر رنگ، میکروسکوپی ساختند که می‌توان با استفاده از آن زاویه و رنگ این صفحات را به شکل هم‌زمان تعیین کرد .

این گروه با استفاده از میکروسکوپ پرتوهایی قدرتمند از نور را به صفحات رنگ‌دانه‌ای تاباند و با تعیین نقطه برگشت نور، زاویه انعکاس آنرا تخمین زد. هم‌زمان سر راه نور بازتاب شده یک طیف‌سنج قرار داده شد تا طول‌موج و قدرت این پرتوها را اندازه‌گیری کند .

نتیجه اینکه حدس یوشیوکا و گروهش درست بود، در بدن تترا هم صفحات رنگ‌دانه مانند یک پرده کرکره‌ای عمل می‌کردند و با باز و بسته شدن آنها نور در جهات گوناگونی انعکاس می‌یافت .

از لحاظ شیمیایی تأثیر پتاسیم بر این تغییر رنگ اثبات شده است. یوشیوکا توانست با افزودن پتاسیم به سلول‌های بطنی بدن تترا در زیر میکروسکوپ تغییر زاویه صفحات و به تبع آن تغییر رنگ را تشخیص دهد. این نکته هم می‌توانست به اثبات فرضیه صفحات رنگی کرکره‌ای درون این سلول‌ها کمک کند . 

یوشیوکا می‌گوید: «رنگ آبی حاصل زاویه 12‌درجه‌ای این صفحات نسبت بهسطح مقطع سلول است و ایجاد رنگ زرد به زاویه‌ای معادل 16‌درجه نیاز دارد. می‌بینید که این تغییر زاویه اندک چقدر می‌تواند در تغییر رنگ مؤثر باشد. مدل پرده کرکره‌ای نیازمند حرکات مکانیکی ساده‌ای است و می‌تواند برایتغییر رنگ محصولاتی که قابلیت تغییر رنگ دارند، ایده خوب و کم‌هزینه‌ایباشد».

هنوز نمی‌دانیم به چه دلیل این تغییرات در بدن تترای نئون ایجادمی‌شوند. بعضی جانورشناسان این تغییرات رنگ را حاصل واکنش شبکه عصبی اینماهی به تهدیدها یا محیط و انقباض یا انبساط ماهیچه‌ای در نتیجه آنمی‌دانند و از آنجا که پتاسیم نقش مهمی در ارسال پیام‌های شبکه عصبی دارد،این فرضیه چندان بعید به نظر نمی‌رسد.