يكي از مهم‌ترين و شناخته شده ترين ابزار ارتباط در اينترنت كه عموم كاربران در ايران هم با آن آشنايي دارند، نرم افزارهاي مسنجر هستند.
نرم افزارهاي مسنجر يا Instant messaging ابزاري براي برقراري آني ارتباط ميان دو يا چند نفر هستند كه در حال استفاده از رايانه هاي شخصي يا ابزار ارتباطي مشابه هستند. معمولاً براي اين كار از نرم افزارهاي ارتباطي مشترك كه بايد بر روي رايانه هاي نصب شوند، استفاده مي شود.
كاربران از طريق اين نرم افزارها متن مورد نظرشان را تايپ كرده و از طريق شبكه هاي رايانه اي مانند اينترنت براي ديگر كاربران ارسال مي كنند. نرم افزاي پيشرفته تر ارسال پيام برقراري انواع پيشرفته تري از ارتباطات را هم ممكن مي كنند كه از جمله مي توان به ارتباطات صوتي و ويديويي هم اشاره كرد.
نرم افزارهاي مسنجر زير عنوان كلي محصولات چت تعريف مي شوند. هر كاربر اين نرم افزارها بايد براي خود يك شناسه يا آي دي تعريف كند تا بتواند با ديگر كاربران ارتباط برقرار كند. البته امروزه بسياري از نرم افزارهاي چت داراي نسخه هاي تحت وب هستد. برخي از اين نرم افزارها هم با يكديگر سازگار شده اند و تعامل بين كاربران را تسهيل كرده اند.
مهم ترين مزيت چت نسبت به فناوري هاي ديگر ارتباطي مانند پست الكترونيك تبادل آني و لحظه اي اطلاعات و امكان كسب اطلاعات به صورت لحظه اي است. امكان ارسال پيام براي كاربران حتي در صورت حضور نداشتن در محيط نرم افزارچت كه اصطلاحاً به آفلاين گذاشتن مشهور شده نيز از جمله ديگر مزاياي آن است. البته اين روزها نرم افزار مسنجري كه از وبكم پشتيباني نكند، اجازه تبادل فايل را ندهد و تاريخچه گفت‌وگوها را در حافظه خود نگهداري نكند، اصولاً نمي تواند با رقباي متعدد موجود در بازار رقابت كند.
شايد جالب باشد كه بدانيم تاريخچه مسنجرها به قبل از ابداع اينترنت بازمي گردد. برنامه هاي مسنجر اولين بار در سيستم عامل هاي چندكاربره اي مانند CTSS و Multics در اواسط دهه 60 ميلادي به كار گرفته شدند.
در آغاز از مسنجرها به عنوان ابزاري براي يادآوري امور مهم استفاده شد. به عنوان مثال براي كسب اطمينان از فعال شدن چاپگر يا ديگر ابزار حاشيه اي نرم افزارهاي مسنجر به كار گرفته مي شدند، اما به سرعت مسنجرها در قالب امروزي به كار گرفته شدند و توانستند ارتباطات را ميان كاربران رايانه هاي مختلف تسهيل كنند.
با گسترش و تكميل و ارتقاي شبكه هاي رايانه اي، پروتكل هاي متنوعي هم براي استفاده از شبكه ها طراحي شدند. برخي از اين پروتكل ها برقراري ارتباط در قالب مسنجرها را راحت تر كردند كه از جمله آنها مي توان به talker و IRC اشاره كرد كه قبلا در مورد IRCبه تفصيل سخن گفته ايم.
در دهه هاي 80 و اوايل 90 كه BBS ها به پديده اي غالب در ميان كاربران شبكه هاي رايانه اي مبدل شده بودند، سيستم هايي ابداع شدند كه مجهز به امكاناتي براي چت كردن بودند و شباهت هايي به مسنجرهاي امروزي داشتند. BBS شبكه اي تحت داس بود كه از طريق خط تلفن قابليت اتصال كاربران به يكديگر را فراهم مي اورد و محيط آن كاملا متني بود. از جمله امكاناتي كه اين سيستم براي كاربران فراهم مي سازد عبارتند از: دانلود و آپلود اطلاعات، خواندن و انتشار اخبار، ارتباط با ديگر اعضاء به صورت آنلاين و آفلاين، محيط هاي گفتگو و پرسش و پاسخ، چت، بازي و سرگرمي. البته با ورود اينترنت، اين گونه شبكه‌ها كاملاً به دست فراموشي سپرده شدند.
در اواخر دهه 80 و اوايل دهه 90 ميلادي يك سرويس آنلاين جديد موسوم به كوانتوم لينك براي رايانه هاي كمودور 64 طراحي شد. اين سرويس ارسال آني پيام در ميان كاربران را ممكن مي كرد. البته اين مسنجر قابليت ارسال پيام به صورت آفلاين را نداشت.
اين مسنجر ابتدا به OLM و بعدها به flashmail شهرت يافت . كوآنتوم لينك بعد از مدتي به شركت America Online مبدل شد و مسنجر AIM كه مخفف عبارت AOL Instant Messenger بود، توسط اين شركت طراحي و عرضه شد. مسنجر ياد شده كماكان فعال است و همواره جز 5 مسنجر محبوب جهان بوده است.
اين مسنجر هم يك مسنجر متني بود، اما جلوه هايي از مسنجر مدرن را در خود داشت كه از جمله آن مي توان به قابليت نمايش فهرست كاربران اشاره كرد. چنانچه مشاهده مي شود تا اين زمان هيچ خبري از مسنجرهاي گرافيكي نبود.فارس
