كمالالدين عيني، از پژوهشگران سرشناس متون كلاسيك و سردفتر ادبيات معاصر تاجيك، در سن 83 سالگي در اثر بيماري قلبي درگذشت.
كمالالدين عيني، از پژوهشگران سرشناس متون كلاسيك و فرهنگ و تاريخ و ادب فارسي محسوب ميشود. وي همچنين از بنيانگذاران انجمن فارسيزبانان جهان به نام «پيوند» بود كه دانشمندان و فرهنگيان فارسيزبان را در قالب برگزاري همايشهاي مختلفي گرد هم آوردهاست.
كمالالدين عيني در 15 مه سال 1928 در شهر سمرقند، متولد شد. وي در سال 1949 از بخش خاورشناسي دانشگاه دولتي سنپترزبورگ فارغالتحصيل شد و در سالهاي 1953 ـ 1955 اولين مدير شعبه دستنويسهاي شرقي وابسته به رياست فرهنگستان علوم تاجيكستان بود. او همچنين در طول سالهاي مختلف در پژوهشگاه زبان و ادبيات و در پژوهشگاه خاورشناسي و آثار خطّي فرهنگستان علوم تاجيكستان فعاليت كرد.
وي در باب آثار و احوال بزرگان ادبيات فارسي، مانند رودكي، خيام، فردوسي، جامي، ابنسينا، ناصرخسرو، هلالي، واصفي، فخرالدين گرگاني و ديگران پژوهشهاي ارزندهاي داشته است.
از مهمترين كارهاي او ميتوان به مشاركت در تهيه متن نه جلدي شاهنامه فردوسي، تدوين آثار منتخب پنججلدي عبدالرحمان جامي و نشر آثار پدرش صدرالدين عيني اشاره كرد.
وي مقالاتي درباره داستان ليلي و مجنون بدرالدين هلالي، قصيده در آثار رودكي، كمالالدين بهزاد، نقّاش معروف، ديوان خواجوي كرماني و رسالههايي نيز درباره بدرالدين هلالي و شهريارنامه مختار غزنوي منتشر كردهاست. برخي از اين رسالات و مقالهها به زبانهاي انگليسي و روسي، و برخي هم به فارسي، در ايران منتشر شدهاند.
كمالالدين عيني متنهاي انتقادي برخي از كتابهاي قديمي مانند هماي و همايون (1969)، و گل و نوروز (1972) از خواجوي كرماني را تهيه كرد و در تهيه متن كتابهاي ويس و رامين از فخرالدين گرگاني (1970) و بدايع الوقايع از زينالدين واصفي (1970)، با پژوهشگران ديگر همكاري كرد.
وي كتابي هم به نام كارنامه عيني در سال 1978 درباره پدرش نوشت. كمالالدين عيني يكي از مؤلفان كتابهاي درسي ادبيات تاجيك براي كلاس نهم مكتبهاي ميانه (1957 ـ 1970) بود.
او تا روزهاي پاياني عمر خويش مشغول انجام فعاليتهاي پژوهشي در انستيتوي شرقشناسي (ميراث مكتوب)، وابسته به فرهنگستان علوم تاجيكستان بود و طي اين مدت بيش از چهارصد مقاله درباره آثار ادبي شخصيتهاي برجسته ادبيات كلاسيك و معاصر فارسي تاجيكي منتشر كرد.
مراسم بزرگداشت كمالالدين عيني صبح روز يكشنبه، بيستوچهارم مردادماه، با حضور فرهنگيان تاجيك، مقامات دولتي، نزديكان و خويشان او و دوستداران ادبيات، در مسجد مركز اسلامي تاجيكستان برگزار شد.