صراط المستقیم؛ راه انبیا و صدیقین، صلحا و شهدا

 

    در این سوره مباركه با یك اصرار فراوانی ما همسفری انبیاء‌ را از خدا مسئلت كردیم. چون همه آن مقدمات، تجلیل، تكریم، تحمید و امثال ذلك خضوع ما در پیشگاه خدای سبحان بود برای اینكه این خضوع و این عرض ادب، بی ‌طمع نیست ما چیز می‌خواهیم از خدا. و سند خواستن اینكه از او می طلبیم همان محامدی است كه در صدر سوره مطرح است او «الله» است او «رب العالمین» است او «الرحمن» است او «الرحیم» است او «مالك یوم الدین» است او معبود است او مستعان است از او نخواهیم پس از چه كسی بخواهیم. اما چی می ‌خواهیم؟ همسفری سالكان حق را می ‌خواهیم یعنی راهی را كه انبیاء و اولیاء می روند می طلبیم. كه عرض می ‌كنیم «اهدنا الصراط المستقیم». و تنها برای خود نمی خواهیم برای همه مؤمنین و همراهان مسئلت می ‌كنیم.

 ادب نماز و ادب قرآن این است كه انسان برای دیگران هم مسئلت كند. چه آنجا كه مسئله دعاست چه آنجا كه مسئله تحیت و درود است. چه آنجا كه به عنوان «اهدنا» كه دعاست، البته قرآن است به صورت دعا، چه آنجا كه بعنوان «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» است كه دعا نیست درود است و این درود در غیر حالت خودش اگر بگوییم نماز باطل است چون سلام اگر عمدی باشد مبطل نماز است. چون سلام كلام آدمی است در حقیقت،‌ سلام دعا نیست سلام تحیت است. سلام درود است اگر بیجا گفته شد،‌ سجدهٴ‌ سهو دارد و اگر عمدا گفته شد نماز را باطل می كند چون سلام دعا نیست ذكر نیست،‌ قرآن نیست.

 قرآن و ذكر و دعا است كه اگر انسان عمدا هم در نماز بگوید مجاز است اما سلام تحیت است، درود است چون درود است نباید در متن نماز قرار بگیرد، در پایان نماز قرار گرفت. اما در آنجا هم به ما گفته‌اند بگویید «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین». یعنی ما كه از تو مسئلت كردیم گفتیم «اهدنا»، «ایاك نعبد و ایاك نستعین» بر ما درود بفرست كه سلامت را از خدای سبحان مسئلت می ‌كنیم سلامت از مرض را.

 آیت الله جوادی آملی در بخش پایانی تفسیر سوره حمد می گوید: اگر چنانچه قسمت مهم خواسته‌های ما در این سوره كه خدای سبحان به ما آموخت، طی راهی است كه انبیاء و صدیقین و شهداء و صالحین در آن راه‌اند، به استناد آن بحثهای گذشته كه در سورهٴ نساء فرمود: «و من یطع الله و الرسول فاولئك مع الذین أنعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین» پس ما راه آنها را می ‌طلبیم می گوییم «اهدنا الصراط المستقیم صراط الذین انعمت علیهم». حالا ببینیم همسفر آنها هستیم یا نه
منبع: خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه.