سليمان بن مهران مىگويد: بر امام صادق عليه السلام وارد شدم و عدّهاى از شيعيان نزد او بودند و او در حال گفتن اين مطلب بود: اى شيعيان ما آبرو و زينت ما باشيد و باعث ننگ و بىآبرويى ما نباشيد، با مردم خوب صحبت كنيد، زبانتان را حفظ كنيد و از حرفهاى اضافى و زشت بپرهيزيد.( بحارالأنوار، ج 65، ص 151)
شرح حديث
امام صادق عليه السلام در اين حديث دو مطلب را بيان مىكند، يك قاعده كلّى و يك مصداق روشن.
قاعده كلّى اين است كه با اعمال خودتان باعث آبروريزى ما نشويد، يعنى به گونهاى باشيد كه وقتى مردم شما را مىبينند به صاحبان آن مكتب درود بفرستند و بگويند آفرين به كسانى كه چنين افرادى را تربيت كردهاند و باعث بىآبرويى ما نشويد، زيرا ما فرزندان پيغمبر صلى الله عليه و آله هستيم، سپس انگشت روى مصداق خاص مىگذارند كه زبان است.
علماى علم اخلاق مىگويند در سير و سلوك الى اللَّه اوّلين عضوى كه بايد اصلاح شود زبان است و تا زبان اصلاح نشود دل پاك نمىشود.
زبان كليد تمام وجود انسان است به طورى كه انسانها را از زبانشان مىتوان شناخت، «اخْتَبِروهُمْ بِصِدْقِ الحَدِيثِ» وقتى خواستيد مردم را امتحان كنيد، ببينيد راست مىگويند يا دروغ. زبان اگر قفل و بست داشته باشد، روى حساب و كتاب صحبت كرده و در آنچه كه مىگويد دقّت مىكند.
يكى از طرق حفظ زبان همان دستور آخر روايت است كه مىگويد:
«كفّوها عن الفضول» يعنى زياد صحبت نكنيد. كم سخن گفتن يكى از راههاى نخستين سير و سلوك و نام آن «صَمت» است. يكى از دانشمندان مىگويد پنج چيز است كه هر ناقصى را كامل مىكند:
صمت و صوم جوعو سَحَر و عزلت و ذكرى به دوام ناتمامان جهان را كند اين پنج تمام.
در واقع اگر كسى اين امور را رعايت كند به قرب الى اللَّه مىرسد كه اوّلين آن صمت يعنى سكوت است. صمت به اين معنا نيست كه اصلًا صحبت نكند بلكه به اين معناست كه فضول الكلام و قبح الكلام را حذف كند.SNN
