پایگاه اطلاع رسانی بسیج حقوقدانان :
انتخابات دهمین دوره ریاستجمهوری سال ۸۸ در حالی به یک چالش امنیتی علیه نظام تبدیل شد که میکروبهای سیاسی و اجتماعی با تشکیک در سلامت انتخابات، تشکیل کمیته صیانت از آرا، القای شبهه تقلب و اغتشاش و آشوب خیابانی، رفراندوم ۴۰ میلیونی را که میرفت به سرمایهای عظیم برای کشور تبدیل شود به مسئلهای ضد امنیتی کشاندند و تلاش کردند از این رهگذر بزرگترین سرمایه نظام یعنی “پشتیبانی مردمی” را از آن بگیرند.
رهبر گرانقدر انقلاب فروردین ۸۸ در جمع زائرین بارگاه رضوی هشدارهای مهمی در خصوص فتنه پیشروی انتخابات دادند و فرمودند: ” تاکنون حدود ۳۰ انتخابات در کشور برگزار شده و مسئولان وقت رسماً سلامت و صحت انت
خابات را تضمین کردهاند و به همین علت مردم تحت تاثیر حرفهایی که تلاش میکنند انتخابات ریاستجمهوری را از هم اکنون متزلزل و خدشهدار جلوه دهند قرار نمی گیرند” اما انگار مسئولان این هشدارهای انتخاباتی را جدی نگرفتند چه اینکه اگر آن نصایح از سوی کارگزاران مورد توجه قرار میگرفت، فضا و بستر لازم برای وقایع پس از انتخابات بهوجود نمیآمد و فتنهگران نمی توانستند عرصه را برای جولان خود مهیا ببینند.
زمانی که صندوقهای رأی رسانه مردم شد و آنها با حضور ۴۰ میلیونی خود اصالت نظام اسلامی را تأیید کردند و رکورد بیشترین مشارکت مردمی در انتخابات را در دنیا شکستند، جنگ رسانهای، تبلیغاتی و جنگ نرم علیه کشور شدت گرفت و کاندیداهای ناکام پس از شنیدن پاسخ منفی مردم، قواعد و سازوکار قانونی انتخابات را برهم زده و با عدم تمکین به رأی ۲۵ میلیون ایرانی “پروژه فتنهگری” را کلید زدند. آنها با مشغول کردن مردم و مسئولان به بحث های سیاسی و انتخاباتی، عملاً نزدیک به هشت ماه کشور را درگیر فتنهای بزرگ کرده و آرامش و امنیت را از جامعه برچیدند. از همین رو بود که مقام معظم رهبری در دیدار با مردم قم بحث میکروبهای سیاسی فتنه ۸۸ و واکسینه شدن مردم در برابر آنها را مطرح کردند و فرمودند: “بدون تردید دشمن در جدا کردن مردم از نظام اسلامى شکست خورده است. سال گذشته در انتخابات، چهل میلیون مردم کشور پاى صندوقهاى رأى رفتند. در واقع یک رفراندوم چهل میلیونى به نفع نظام جمهورى اسلامى و به نفع انتخابات انجام گرفت؛ همین بود که دشمن را عصبانى کرد. خواستند با فتنه اثر آن را از بین ببرند، اما این را هم نتوانستند انجام دهند. مردم در مقابل فتنه هم ایستادند. فتنهى سال ?? کشور را واکسینه کرد؛ مردم را بر ضد میکروبهاى سیاسى و اجتماعىاى که می تواند اثر بگذارد، مجهز کرد؛ بصیرت مردم را بیشتر کرد.”
بنابراین از آنجایی که میکروبها فقط در فضایی آلوده رشد و نمو پیدا می کنند، باید مراقب بود که ابهام آفرینی و آلودگیهای سیاسی، فرصتی دوباره برای عرضاندام فتنهگران و میکروبهای سیاسی و امنیتی فراهم نکند.مقام معظم رهبری در خطبه های نماز عید فطر امسال نیز به سیاق همان بیانات پیش از انتخابات ۸۸ مردم، فعالان سیاسی و منبرداران را انذار دادند و آنها را نسبت به مراقبت بر انتخابات توصیه کردند و در سخنان بسیار مهمی یادآور شدند: ” انتخابات همیشه در کشور ما تا حدودى یک حادثهى چالشبرانگیز است… مراقب باشید این چالش به امنیت کشور صدمه نزند. انتخابات که مظهر حضور مردم است، مظهر مردمسالارى دینى است، باید پشتوانهى امنیت ما باشد. نباید اجازه داد که این چیزى که ذخیره امنیت است، پشتوانهى امنیت است، به امنیت ما صدمه وارد کند. دیدید، حس کردید، از نزدیک لمس کردید آن وقتى را که دشمنان می خواهند از انتخابات علیه امنیت کشور سوءاستفاده کنند. باید همه مراقب باشند، همه بهوش باشند. آحاد مردم، مسئولان گوناگون، منبرداران سیاسى، کسانى که می توانند با مردم حرف بزنند، همه مراقب باشند، مواظب باشند؛ از انتخابات مانند یک نعمت الهى پاسدارى کنند.”
به نظر میرسد این بار و در آستانه انتخابات نهمین دوره مجلس، مردم با توشه بصیرتی که در فتنه ۸۸ با درایت و هوشمندی مثال زدنی به دست آوردند، با وجود هشدارها و انذارهای انتخاباتی مقام معظم رهبری که به همان سبک و سیاق سال ۸۸ بیان می شود و با حضور منسجم و آگاهانه اصولگرایان در صحنه کشور، “میکروب های سیاسی و امنیتی ” دیگر هیچ منفذی برای بهره کشی از انتخابات به شکل فتنه ۸۸ نمیبینند و از این رو سعی دارند با آرایشی جدید و پیچیده تر مهیای صف آرایی و مقابله با انقلاب اسلامی شوند .
پرواضح است دشمنی که از سوژه “خشک شدن دریاچه ارومیه” به بهانه واهی فعالیت هستهای و اتمی در آن نمیگذرد و حتی این مسئله زیستمحیطی را نیز به حربهای برای فشار بر جمهوری اسلامی تبدیل میکند، چطور حاضر میشود از انتخاباتی که به فرموده رهبری ذاتی چالش برانگیز دارد، بگذرد و اجازه دهد مردم بیدغدغه نمایندگان خود را راهی خانه ملت کنند؟
پدید آورنده : سیدمهدی سعیدی
درآمد
جمهوریت یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده نظام مقدس جمهوری اسلامی است که در جهت عینیت بخشیدن به آن، همه ساله، انتخابات متعدد و مهمی برگزار می گردد و مقام های عالی رتبه و منصب های مهمی به وسیله مردم، با واسطه یا بدون واسطه انتخاب می شوند. در هر انتخابات، افراد و گروه های مختلف با افکار و اهداف متفاوت می کوشند با ارائه شایستگی های خود، در رقابتی طاقت فرسا، آرای مردم را از آن خود کنند تا توفیق خدمت هر چه بیشتر به مردم و نظام اسلامی و رضایت خدا را به دست آورند.
به همین دلیل، از آغاز تا پایان تبلیغات و از پیروزی یا شکست تا پس از آن، افراد و گروه ها، نامزدها و هوادارانشان و پیروز شدگان و شکست خوردگان در انتخابات باید، در همه حال، اخلاق و آداب اسلامی را رعایت کنند و از انصاف و عدالت خارج نشوند که توفیق خدمت و رضایت خداوند جز از این طریق به دست نمی آید. بنابراین، تبیین انتخابات با تمامی مراحل و جنبه های آن از دیدگاه احادیث و آیات الهی امری بسیار ارزشمند و پسندیده است تا با عمل به آن الگویی مناسب در اختیار جهانیان و همه پویندگان راه حق قرار دهیم و راه و روش خود را از جویندگان زر و زور و قدرت جدا کنیم که «ما تشنگان خدمتیم، نه شیفتگان قدرت» و خداخواهیم، نه دنیاطلب و خودخواه.
اخلاق انتخاباتی نامزدها و معیار تقدم خود بر دیگران
آنان که در صدد ورود به عرصه انتخابات هستند و قصد نامزدی و تصدی پست های مهم در نظام اسلامی را دارند لازم است معیارهایی را در وجود خود جستجو کنند و در صورت وجود چنین ملاک ها و صفاتی وارد عرصه انتخابات گردند آن معیارها عبارت اند از:
1. عبادت و بندگی خدا کردن
وی باید «در تمام مشغولیت (شبانه روز) در اجرای اوامر الهی و (ترک کننده) آن چیزی هایی باشد که خداوند آنها را نهی کرده است.» با یاد خدا، قلبش به مقام اطمینان و آرامش برسد و در تمامی مراحل زندگی از یاد خدا غافل نشود. اگر در همه لحظه ها، خود را در محضر خداوند - سبحانه و تعالی - دید، تمامی کارهایش رنگ و بوی خدایی می گیرد که: «صبغة الله و من أَحسنُ مِن اللّه صبغة». در اینجاست که شیفته جاه و مقام دنیا و رزق و برق این عروس هزار داماد نخواهد شد؛ عبادت را جز در خدمت به خلق نخواهد دید و در نتیجه، انجام کارهای مدیریتی و حکومتی را وسیله ای برای قرب به پروردگار می بیند. یاد خدا، به آدمی بینش می دهد و او را در مشکلات یاری می کند و موجب موفقیت در کارها می شود. اگر نامزدی برای تصدی امور ملت وارد عرصه رقابت انتخاباتی شد، در حالی که دنیا او را به خود مشغول کرده و از یاد خدا غافل شده است، این غفلت به سقوط او در منجلاب نیستی و ورود او به زندان دنیا می انجامد.
2. داشتن نوآوری، تخصص و تجربه در امور مدیریتی
اسلام این اصل عقلی را که «باید کار را به کاردان سپرد» قبول دارد و در آموزه های خود آموزش می دهد که اداره امور در بخش های گوناگون جامعه، باید به کسی سپرده شود که دانش آن کار را داشته باشد و به اصطلاح، اهل فن باشد.
قرآن کریم به عنوان اصلی کلی، پیروان خویش را این گونه راهنمایی می کند: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ همیشه آگاهی های خود را از آگاهان و دانشمندان بگیرید». (نحل: 43)
برخورداری از عقل سلیم و استفاده بهینه از اندیشه و تجربه و علم دیگر انسان ها، فرد را نیرومند می سازد و از لغزش های آنان می کاهد، چنان که امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «العقل غریزةٌ یزیدُ بالعلم و التجارب؛ عقل، غریزه ای است که با علم و تجربه زیاد می شود».
ایشان در جایی دیگر می فرماید: «من قلت تجربتُهُ خُدِعَ، و مَن کَثُرت تجربَتُهُ قلت غرَّتُهُ؛ کسی که کم تجربه بود، فریب خورد و کسی که تجربه اش زیاد بود، لغزش هایش کم گردید».
به همین دلیل، در نامه 53 و 73 به والیان خود در بیان معیارهای مدیران حکومتی می نویسد: «و توخّ منهم اهل تجربة و الحیاء؛ آنان را از میان مردم باتجربه و باحیا برگزین».
فردی که می خواهد بر مسند مدیریت کلان کشور تکیه زند، باید دارای تجربه و تخصص و نوآوری باشد. پس باید ببیند که اگر چنین ویژگی را ندارد، میدان را برای کسانی که از دانایی و تجربه و تخصص کافی برای مدیریتی کلان برخوردارند، باز بگذارد.
او باید با نگاهی عمیق به خود بیاندیشد و مشورت صالحان و اهل اندیشه و تجربه را فرا راه خود قرار دهد. به سخنان چاپلوسانه اطرافیان گوش فرا ندهد و میان تلاش و تجربه، حکم به تساوی ندهد؛ زیرا گاهی شخص گمان می کند چون بسیار اهل تلاش بوده، در نتیجه، با تجربه است، در حالی که برای کسب تجربه، عمری را باید پشت سر گذاشت و نشیب و فرازها را باید پیمود تا شخص باتجربه گردد.
امام علی علیه السلام در این باره می فرماید: «رأی الشیخ احب من جَلَد الغلام؛ اندیشه پیر نزد من از تلاش جوان خوشایندتر است.»در امثال آمده است:
;هرچه در آینه، جوان بیند ;پیر در خشت خام آن بیند
و مولانا جلال الدین بلخی در مثنوی معنوی می گوید:
;آنچه تو در آینه بینی عیان ;پیر اندر خشت بیند بیش از آن
3. پایداری در برابر مشکلات
پایداری در برابر مشکلات، جدیت در کارها و پشتکار، یکی دیگر از ویژگی هایی است که رهبران و حاکمان باید از آن بهره مند باشند. این عوامل، زمینه ساز نفوذ مدیران و رهبران در پیروان و به وجود آمدن قدرت شخصی می شود.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «ما ادرک المَجدَ مَنْ فاتَهُ الجدّ؛ کسی که کوشش نکرد، به بزرگی نرسید».
یکی دیگر از نشانه های پایداری در برابر مشکلات، برخورداری از سعه صدر به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای مدیریتی است، چنان که امام علی علیه السلام می فرماید: «آلة الرّئاسة سعة الصدر؛ ابزار ریاست سعه صدر است».
پس نامزد باید آمادگی اش برای پذیرش مشکلات و شکیبایی و استقامتش در راه حق بسیار بالا باشد.
علی بن ابی طالب علیه السلام می فرماید:
خض الغمراتِ للحقِ حیث کان، تفقه فی الدین و عَوِّد نفسک التصبّر علی المکروه و نعم الخلق التصبر فی الحق و الْجَاءَ نفسک فی امورک کلها الی الهک فانک تلجئها الی کهف حریز و مانع عزیز.
برای حق، در مشکلات و سختی ها شنا کن. شناخت خود را در دین به کمال رسان. خود را برای استقامت در برابر مشکلات عادت ده؛ که شکیبایی در راه حق، عادتی پسندیده است. در تمام کارها خود را به خدا واگذار؛ که به پناهگاه مطمئن و نیرومندی رسیده ای.
آری، بردباری و استقامت در برابر مشکلات، نشانه بلند همتی است و «هر که همتش بزرگ باشد، مقصدش عالی است.» چنین است که «ارزش آدمی به قدر همت اوست».
;بود هر مرد را قیمت به همّت ;به همّت می توان دانست قیمت
عبد الرحمن جامی نیز در این باره می گوید:
;خیر هر کس به قدر همت اوست ;همت مرد راه قیمت اوست
;کی توانی شناخت قیمت مرد ;تا ندانی که چیست همت مرد
4. برخورداری از بینش
بینش هنگامی که از یقین حاصل شد و این یقین بر پایه ایمان استوار گردید می توان همچون دژی محکم در برابر ناملایمات و ستم و بی عدالتی ایستاد و از این رهگذر، از سرچشمه زلال حقیقت سیراب شد. بنابراین، اهل بصیرت می شنوند، می بینند، نگاه می کنند، از عبرت ها بهره می گیرند، آن گاه راه های روشنی را می پیمایند و از افتادن در پرتگاه ها دوری می کنند.
«از نظر اسلام، مدیریت یک تشکیلات به کسی واگذار می شود، که صرف نظر از ایمان و اعتقاد به ارزش های مکتبی، دانش اداره و آگاهی و بینش های لازم را داشته باشد... . اسلام نه تنها جلو نظرهای بدون بینش و آگاهی را می گیرد و مانع از این می شود که ناآگاهان، هدایت و ارشاد جامعه را بر عهده بگیرند، بلکه خطر عمل بدون علم را نیز گوشزد می کند و آن را یکی از موجبات فساد و انحطاط جامعه می داند.
رسول الله صلی الله علیه و آله فرموده است: کسی که بدون آگاهی و دانش، کاری را انجام دهد، فسادش بیشتر از صلاحش خواهد بود».
به راستی، نامزدها پیش از ورود به عرصه رقابت باید به این آگاهی و بینش برسند تا بتوانند به جای مصلحت اندیشی ها، مصالح جامعه را در نظر بگیرند.
5. اندیشیدن به آسایش مردم
کسی که هماره به فکر رفاه و آسایش مردم و با هواهای نفسانی خود در جنگ و ستیز باشد، هنگامی که بر مسند قدرت تکیه زد، فریفته جاه و مقام و ثروت دنیا نمی شود. پیروان و راسخان این کار تنها مؤمنان راستین هستند که به یاد خدا دل بسته اند.
امیرالمؤمنین علی در بیان مقام پرهیزکاران می فرماید:
نفس او از دستش در زحمت، ولی مردم در آسایشند. برای قیامت خود را به زحمت می افکند، ولی مردم را به رفاه و آسایش می رساند.
پس هدف از پذیرش مسئولیت، تنها رسیدن به قدرت و شهرت و ثروت نیست، بلکه هدف از به دست آوردن قدرت و حکومت، بازگرداندن نشانه های حق و دین در جایگاه خویش و اصلاح سرزمین هاست تا بندگان ستم دیده در امن و امان زندگی کنند.
6. دوری از ریاست طلبی
یکی دیگر از آفت هایی که در این زمینه باید بدان توجه کرد، ریاست طلبی است. کسانی که در طلب برتری جویی بر بندگان خداوند هستند، جز برای نابودی خویش و دیگران گام برنمی دارند. امام صادق علیه السلام می فرماید:«من طلب الرئاسة هلک؛ هر که جویای ریاست باشد نابود شود.» آن حضرت در جایی دیگر فرموده است: «طلبتُ الرئاسة فوجدتها فی النصیحه العباد اللّه؛ ریاست را جستم و آن را در خیرخواهی بر بندگان خدا یافتم».
همچنین از امام باقر علیه السلام نقل شده است:
مال دوستی و جاه طلبی به دین مؤمن زودتر خسارت می زند تا حمله دو گرگ درنده به یک رمه بی شبان که یکی از جلو رمه حمله آورد و دیگری از عقب آن.
از جمع این روایت ها این نکته را می توان دریافت که ریاست طلبی اگر برای هوا و هوس و به دست آوردن انواع شهوت ها باشد، جز نابودی خود و دیگران، چیز دیگری به دنبال ندارد. از طرفی، اگر نیّت شخص، اصلاح امور مردم و خیرخواهی برای آنان و برپا داشتن حق و براندازی باطل باشد، امری پسندیده و نیکو است، ولی لازم است هماره مراقبه داشته باشد تا از مسیر حق منحرف نشود.
7. پاسداری از استقلال و منافع کشور
یکی از مهم ترین وظایف پس از انتخابات برای برگزیده ملت، حفظ استقلال کشور و منافع مردم است تا کشور را از وابستگی به بیگانگان نجات دهد، نه اینکه کشور را بستر چپاول و امیال شیطانی بیگانگان کند.
نامزدهای انتخاباتی پیش از پیروزی در انتخابات و رسیدن به قدرت باید این ظرفیت و توان را در خود احساس کنند و از وابستگی خارجی و حمایت های معاندان داخلی بپرهیزند.
اخلاق انتخاباتی نامزدها در زمان انتخابات
پس از اطمینان شخص از خود برای معرفی شدن به عنوان نامزد، بحث اخلاق انتخاباتی مطرح می شود که برخی از آنها را به طور اختصار بیان می کنیم.
1. اسراف نکردن در تبلیغات
به راستی، میزان در حوزه تبلیغات انتخاباتی چیست؟ آیا نامزدهای انتخابات می توانند با عنوان حفظ دین و اینکه جبهه مقابل بر حق نیست، دست به تبلیغات وسیع با هزینه های گزاف بزنند؟ یکی از آسیب ها، هزینه های هنگفتی است که صرف تبلیغات می شود. نامزدها به جای اینکه در صدد شناساندن خود به مردم باشند، مبالغی کلان را صرف تبلیغات می کنند که چیزی جز اسراف را به همراه ندارد. امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید:
«مَنْ کانَ لَهُ مالٌ فایّاهُ وَ الفِساد؛ فانّ اِعْطاءَ المالِ فی غَیرِ وَجهٍ تَبْذیرٌ وَ اسرافٌ وَ هُوَ یَرفَعُ ذِکْرَ صاحبِهِ فی النّاسِ وَ یَضَعَهُ عِنْدَ اللّهِ.
هر که ثروتی دارد، مبادا آن را تباه کند؛ زیرا صرف کردن بی مورد آن، ریخت وپاش و اسراف است. این کار، او را در میان مردم بلند آوازه می کند، ولی نزد خدا بی مقدار می سازد.
البته برخی هم برای پیروزی خود، از اموال بیت المال استفاده و به هر شکل ممکن آن را توجیه می کنند. این کار اشتباه مضاعفی است؛ زیرا علاوه بر اسراف و تبذیر، از بیت المال برای مقاصد شخصی استفاده کرده اند.
امام باقر علیه السلام می فرماید: «اَلْمُسْرِفُون الذینَ یَسْتحلّون المَحارِمَ و یَسْفِکُونَ الدِّماءَ؛ اسراف کاران، آنانی هستند که حرام ها را حلال می شمارند و خون می ریزند».
2. انصاف در گفتار
نامزد در دفاع از ایده ها و برنامه ها و معرفی خود باید در گفتار و کردار، جانب انصاف را داشته باشد و از حق کشی دوری کند. وی باید از فضای به وجود آمده در جهت قرب به خدا بهره برد و با سعه صدر در برابر کارشکنان، همچون دوستی مهربان باشد.
امام علی علیه السلام می فرماید:اَجْوَرُ السّیرةِ اَنْ تَنْصِفَ مِنَ النّاسِ وَ لا تُعامِلَهُم بِهِ؛ ستمکارانه ترین روش آن است که از مردم انصاف بخواهی، ولی خودت با آنان به انصاف رفتار نکنی».
انصاف در گفتار و کردار نسبت به خود و رقیبان موجب الفت دل ها خواهد شد و به دوستی ها را دوام خواهد بخشید که «الإنْصافَ یُؤَلِّفُ القلوبَ».
3. احترام متقابل و دوری از تهمت
لازمه انتخابات سالم، ایجاد فضایِ سالم و دور از تشنج و فساد است. این امر محقق نخواهد شد، مگر با رعایت اصل «احترام متقابل» «هم دلی و هم بستگی» و دوری از «حرمت شکنی» و «تهمت و افترا».
تجربه نشان می دهد بیشترین ضربه که می توان به حاکمان و در فضای انتخابات به نامزدها وارد کرد، خیانت کردن، تهمت زدن و شایعه پراکنی است. بنابراین، افراد باید بکوشند خود را در جایگاه تهمت قرار ندهند. امام علی علیه السلام می فرماید: «مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَواضِعَ التُّهْمَةِ فلا یَلُومَنَّ مَنْ اساءَ به الظنَّ؛ کسی که خود را در جایگاه تهمت قرار داده است، نباید جز خود را نکوهش کند».
از آنجا که انسان با هم نشین خود شناخته می شود، باید هوشیار باشد که در هر مجلسی شرکت نکند و با هر کسی نشست و برخاست نداشته باشد.
امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید:
ایّاکَ وَ مَواضِعَ التُّهْمَةِ وَ المَجْلِسَ المظنونِ بالسوء، فانَّ قَرینَ السوءِ تغُزُّ جَلیسَهُ.
از رفت و آمد به جاهای تهمت برانگیز و مجلس هایی که گمان بد به آنها برده می شود، بپرهیز؛ زیرا دوست بد، هم نشین خود را می فریبد.
4. پرهیز از دادن وعده های واهی
معمولاً صحنه انتخابات، نامزدها را ناچار می کند در جمع هواداران خود وعده هایی را بدهند که قادر به انجام آنها نیستند. متأسفانه برخی وعده ها در اثر فکر نکردن به عاقبت آن و در فضای به وجود آمده گفته می شود. در این شرایط باید هنگام گفتار با تأمل و از روی تعقل سخن گفت.
امام صادق علیه السلام می فرماید: «لا تعِدَنَّ اخاک وَعَداً لیس فی یدک وفاؤهُ؛ هرگز به برادرت وعده ای نده که انجام آن به دست تو نیست».
قرآن مجید در سوره صف درباره انسان هایی که به گفتار خویش عمل نمی کنند، می فرماید:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ.
هان ای کسانی که ایمان آورده اید، چرا چیزهایی می گویید که به آنها عمل نمی کنید. خدای تعالی سخت به خشم می آید که چیزی را بگویید که بدان عمل نمی کنید.
همچنین امام علی علیه السلام می فرماید: «وعدُ الکریم نقد و تعجیل، وعد اللئیم تسویفٌ و تعلیل؛ وعده شخص بزرگوار، نقد و فوری است و وعده شخص فرومایه، امروز و فردا کردن و با بهانه جویی همراه است».
5. پرهیز از شعارزدگی
برخی نامزدها در زمان برگزاری انتخابات، شعار هایی را سر می دهند که قادر به انجام آنها نیستند. این گونه شعار گرایی، حکم فریب مردم را دارد و از منظر شرع و اخلاق، نکوهیده و ناپسند است. بنابراین، انسان های صالح، گوی سبقت را در میدان عمل از هم می ربایند و خدمت به خلق را نردبان قرب به خداوند متعال قرار می دهند. آنان از سخنان به ظاهر خوش آب و رنگ، ولی بی پایه که توان انجام دادن آن را ندارند، دوری می کنند. حضرت علی علیه السلام درباره پیروان و اصحاب جمل می فرماید:
وَ قَد ارعَدوا و اَبْرَقوا، و مع هذین الامرین الفَشَلُ، و لَسْنا نُرعِدُ حتی نُوقِعَ و لا نُسِلُ حتی نُمْطِرا.
چون رعد خروشیدند و چون برق درخشیدند، ولی کاری از پیش نبردند و سرانجام سست گردیدند. ما این گونه نیستیم. تا عمل نکنیم، رعد و برقی نداریم و تا نباریم، سیل جاری نمی سازیم.
آن حضرت، یکی از علل شکست کوفیان را سردادن ادعاها و شعارهای تند می داند، به گونه ای که در میدان عمل هیچ گونه یاری نمی کنند:
ای مردم کوفه! بدن های شما در کنار هم، ولی افکار و خاسته های شما پراکنده است. سخنان ادعایی شما، سنگ های سخت را می شکند، ولی رفتار سست شما، دشمنان را امیدوار می سازد. در خانه هایتان که نشسته اید ادعاها و شعارهای تند سر می دهید، ولی در روز نبرد می گویید: ای جنگ، از ما دور شو و فرار می کنید. آن کسی که از شما یاری خواهد، خوار است و قلب رها کننده شما آسایش ندارد. بهانه های نابخردانه می آورید. چون بدهکاران خواهان مهلت، از من مهلت می طلبید و برای مبارزه سستی می کنید.
6. پرهیز از اختلافات
در هر جامعه ای، سلیقه های گوناگون وجوددارد. با این حال گروه ها باید با وجود اختلاف سلیقه ها و تعدد آرا در برابر منافع مشترک خود (ملی - مذهبی) وحدت کلمه داشته باشند و از تفرقه و اختلاف به شدت بپرهیزند. آنان باید تنها برای رضای خدا و ادای تکلیف الهی به عرصه رقابت قدم بگذارند. پس پیروز شدن یا ناکامی در انتخابات برایشان تفاوتی نمی کند؛ زیرا در هر دو حالت، به تکلیف خود عمل کرده اند.
نامزدها باید بکوشند از هوا و هوس و نیرنگ و فریب افراد بپرهیزند و از تجاوز به حقوق دیگر نامزدها و هواداران آنها خودداری کنند؛ زیرا اهانت به هر شکل ممکن، وحدت کلمه را از بین می برد و زمینه حق کشی و انحراف را پدید می آورد.
باید فضایی سالم و آرام فراهم کرد تا مردم بتوانند به درستی و با فراغ بال، درباره نامزدها، برنامه ها، شعارها و اهداف آنان تصمیم گیری کنند. اختلاف، فضایی را ایجاد می کند که قوه فکر و عقل در آن از کار می افتد و تنها پیروی از هوا و هوس و تعصب های خشک و نادانی برجای می ماند. همین امر ما را به ورطه نابودی و هلاک نزدیک می کند.
حضرت علی علیه السلام درباره اثر اختلاف می فرماید: «الخلاف یهدم الرأی؛ اختلاف، نابود کننده اندیشه است».
معمولاً ریشه اختلاف ها، نادانی است و اگر نادانی نبود، هرگز اختلاف پدید نمی آمد.
امیر مؤمنان علی علیه السلام در بیان این معنی می فرماید: «لَو سَکَتَ الجاهلُ ما اخْتَلفَ الناسُ؛ اگر نادان خاموشی می گزید، مردم دچار اختلاف نمی شدند».
7. دوری از فریب کاری
حال و هوای انتخابات، برخی از نامزدها را برای کسب آرای بیشتر و در نهایت، پیروزی در انتخابات، آگاهانه یا ناآگاهانه، به سمتی پیش می برد که دست به فریب کاری و نیرنگ بازی و حیله گری می زنند. نامزدها و هواداران آنها باید با پرهیز از این گونه رفتارها، این سخن از پیامبر گرامی اسلام را آویزه گوش خود کنند که می فرماید:
کسی که مسلمان باشد، نه نیرنگ می زند و نه حیله گری می کند؛ زیرا از جبرئیل علیه السلام شنیدم که می گوید: همانا نیرنگ و حیله گری در آتشند.
باز هم به کلامی از مولای متقیان، امیر مؤمنان علی علیه السلام تمسک می جوییم که فرمود:
ما در زمانه ای به سر می بریم که بیشتر مردم آن غدّاری و خیانت را زیرکی می دانند و افراد بی خبر و نادان، این عده را به خوش فکری نسبت می دهند. آنهارا چه می شود! خدایشان بکشد! گاه باشد که مرد آزموده و دانا به زیر و زبر امور، در هر موردی، حیله و نیرنگ آن را می داند، ولی اوامر و نواهی خدا مانع می شود و با آنکه می داند و می تواند این حیله ها را به کار بندد، ولی آنها را رها می کند. در مقابل، کسی که در دین هیچ پروایی ندارد، فرصت را برای به کار بستن این ترفندها و نیرنگ ها غنیمت می شمرد.
بنابراین، در جامعه ای دین مدار، شایسته نیست که نامزدها برای کسب آرای بیشتر، به خدعه و نیرنگ رو آورند.
اخلاق انتخاباتی هواداران نامزدها در زمان انتخابات
امام خمینی رحمه الله فرموده است: «میزان، رأی مردم است.» در انتخابات آزاد، میزان رأی مردم است تا با دقت در انتخابات، نامزد اصلح را برگزینند.
در این مجال، به بررسی اخلاق انتخاباتی رأی دهنده گان در چند مرحله می پردازیم.
1. تحقیق مردم در مورد نامزدها
در این مرحله می توان از دو شیوه استفاده کرد. ابتدا باید تفکر و تعقل را سرلوحه کار خوش قرار داد تا از این رهگذر بتوان نامزد اصلح را از میان نامزدها برگزید.
امام علی علیه السلام می فرماید: «رأی الرجل میزان عقله؛ نظر یک فرد میزان عقل اوست».
در مرحله بعد، اگر از این راه به نتیجه نرسید، به وسیله مشورت با صاحبان عقل و اندیشه به انتخابی صحیح رهنمون شود. امام صادق علیه السلام می فرماید: «شاور فی امرک، الذین یخشون اللّه عز و جل؛ در امور خود با کسانی که از خدا می ترسند، مشورت بکن.» امام علی علیه السلام نیز در بیان این معنی می فرماید: «مَنْ شاوَرَ ذَوی الْبابَ دُلَّ علی الصّوابِ؛ هر کس با صاحبان عقل و اندیشه مشورت کند، به راه راست هدایت می شود.» باید در زمان انتخابات توجه داشت که نامزد باید ویژگی های زیر را دارا باشد:
الف) برخورداری از شعور و آینده نگری
امام علی علیه السلام می فرماید: «ای مالک، (افراد صالح را انتخاب کن)؛ زیرا آنان از نظر بصیرت، بسیار دوراندیشند».
ب) داشتن تعهد و تجربه
حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر می فرماید: «در کارهای کارگزارانت اندیشه کن... و افراد با تجربه و پاک تر را از میان آنان برگزین».
ج)پرهیزکاری
امیر المؤمنین علی علیه السلام در بیان این معنی می فرماید
کارهایت را به بهترین کارگزارهایت بسپار و نامه های سری و نقشه ها و طرح های پنهان خود را در اختیار کسی بگذار که دارای اساسی ترین اصول اخلاقی باشد؛ کسانی که موقعیت و مقام آنان را سرمست و مغرور نسازد.
د) امانت داری
قدرت، امانتی است که از جانب مردم به برگزیده ملت واگذار می شود. شایسته است که مردم، معتمدی امین را برای تصدی این امر برگزینند تا بتواند از امانت مردم پاسداری کند. می دانیم که برترین ایمان، امانت داری است و زشت ترین اخلاق، خیانت ورزی است.
حضرت علی علیه السلام در عهدنامه خود به مالک اشتر می فرماید:
به کسانی اعتماد کن که در میان مردم خوش سابقه تر و در امانت داری معروفند و این خود بهترین دلیل است بر فرمانبرداری تو از خداوند و کسی که کار را به دست تو سپرده است.
ه) حسن سابقه و اصالت خانوادگی
بایسته است که مردم در انتخاب خود این دو ویژگی را در نظر بگیرند. امام علی علیه السلام به مالک اشتر می فرماید:
(ای مالک) در کارهای کارگزاران خود اندیشه کن... و آنها را از خانواده های صالح و پیشگام در اسلام برگزین؛ زیرا که این دسته از نظر اخلاقی، بسیار گرامی و از نظر شرف و آبرو بسیار شایسته هستند.
و) ساده زیستی
کسانی که تهذیب نفس ندارند، معمولا دچار طمع ورزی و حب به دنیا می شوند. پس مردم باید در زمان انتخاب به این امر توجه داشته باشند که فرد منتخب، ساده زیست باشد و اسیر دنیا نباشد.امام علی علیه السلام می فرماید: «کسی مستحق آقایی و بزرگی قوم است که چیزهای طمع انگیز او را به طمع نیاندازد».
همچنین آن حضرت فرموده است: «آدمی بزرگ و نماینده اجتماع خود نمی شود، مگر اینکه برایش فرق نکند چه لباسی می پوشد».
ح) خدمت به محرومان
کسی که خود کاخ نشین باشد، چگونه می تواند درد و رنج مستضعفان و کوخ نشینان را درک کند؟ فردی که احساس خدمت گذاری به مردم را نداشته باشد، چگونه شایسته انتخاب است؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «سید القوم خادمهم؛ بزرگ اجتماع خدمت گزار آنان است.» و امام علی علیه السلام درباره مسئولیت مدیران می فرماید:
خدا را، خدا را، در مورد طبقه پایین، آنها را که راه چاره ندارند؛ یعنی مستمندان و نیازمندان و از کار افتادگان. در این طبقه هم کسانی هستند که دست سؤال دارند و هم افرادی که باید به آنها بدون درخواست بخشش کرد. بنابراین، بر آنچه خداوند در مورد آنان به تو دستور داده است، عمل کن.
ط) برخورداری از سعه صدر
تصدی مسئولیت حکومتی؛ یعنی رویارویی با مشکلات سخت و توان فرسا. هنگامی که منتخب، شرح صدر نداشته باشد، امور مملکتی دچار مشکل خواهد شد. به همین دلیل، کارشناسان امور مدیریتی، سعه صدر را ستون مدیریت مدیر می دانند که در صورت نبود آن، پایه های مدیریت تشکیلات، سست خواهد شد. حضرت علی علیه السلام فرموده است:
از میان مردم، برترین فرد در نزد خود را برای حکمرانی بین مردم برگزین؛ از کسانی که مراجعه فراوان آنها را در تنگنا قرار ندهد و برخورد مخالفان با یکدیگر، او را به خشم و کج خلقی وا ندارد و در اشتباهاتش پافشاری نکند و بازگشت به حق هنگامی که بر آنها روشن شد بر او سخت نباشد.
2. معرفی نامزد اصلح
چنانچه ویژگی هایی که تا کنون برای انتخاب نامزد اصلح برشمردیم، برای فردی احراز نشد، باید با تحقیق و بررسی از افراد معتمد، و به دست آوردن مدارک و شواهد مستدل از برادران و خواهران دینی خود، در این فریضه اجتماعی و سیاسی شرکت کنید.
در پایان، چند نکته را یادآوری می کنیم:
الف) مردم باید از شتاب زدگی در تصمیم گیری ها بپرهیزند و پس از تحقیق لازم، افرادی باتقوا، عاقل، عادل و اهل عمل را برگزینند و از تقلید کورکورانه از افراد یا احزاب دوری کنند.
ب) از تحقیر نامزدها و هواداران بپرهیزند. در جلسه های نامزدهای انتخاباتی، از پرسش های بی جا خودداری و حرمت یکدیگر را رعایت کنند. ویژگی شرکت در جلسه ها، آشنایی بیشتر با دیدگاها و برنامه های نامزدهاست.
ج) از مجادله با افراد و گروه ها که موجب هتک حرمت نامزدها می شوند، پرهیز کنند و با حفظ وقار انتخاباتی، واقع نگری را پیشه سازند.
د) نامزدهایی را انتخاب کنند که تابع رهبری و ولایت فقیه باشند.
ه) همگی دست به دست هم دهند تا انتخاباتی سالم و آزاد و پرشور انجام شود؛ انتخاباتی که نشانه اراده ملت باشد.
وظایف نامزد برگزیده مردم پس از انتخاب شدن
1. شکرگزاری
برگزیده مردم را سزاست تا به شکرانه نعمتی که به واسطه مردم به او داده شده است، در فکر احیای حق و ابطال باطل باشد و از حرام ها دوری کند. او علاوه بر سپاس گزاری از خدا باید سپاس گزار مردم نیز باشد. سید الساجدین علیه السلام در بیانی زیبا و رسا می فرماید:
حق کسی که به تو نیکی می کند، این است که از او تشکر کنی و نیکش را به زبان آوری و از وی به خوبی یاد کنی و میان خود و خدای عزوجل برایش خالصانه دعا کنی. اگر چنین کنی، بی گمان، پنهانی و آشکارا از او تشکر کرده باشی. وانگهی اگر روزی توانستی نیکی او را جبران کنی، جبران کن.
2. پرهیز از تحقیر رقیبان
یکی از رفتارهای ناسالم، غیر اخلاقی و غیر انسانی پس از پیروزی انتخابات، تحقیر احزاب یا نامزدهای دیگر و حتی هواداران آنهاست. چنین کاری نشان دهنده پلیدی درون آدمی است. پیامبر اکرم می فرماید: «حَسْبُ ابنُ آدم مِنَ الشَّرّ اَنْ یُحَقِّر اخاهُ المسلم؛ در بدی فرزند آدم همین بس که برادر مسلمان خود را کوچک شمارد».
در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: «هیچ مسلمانی را خوار و حقیر مشمار؛ زیرا کوچک آنان هم نزد خداوند بزرگ است».
3. وفاداری
«وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا؛ آنان که چون عهد بندند، به عهد خود وفادارند». (بقره: 177)
بایسته است برگزیده ملت، صداقت خود را به وفاداری امانتی که از طرف خدای تعالی و مردم به عهده او واگذار شده است، نشان دهد؛ زیرا بهترین صداقت، وفای به عهد است. عهدی که با مردم می بندد تا در خدمت آنان باشد. علی بن ابی طالب علیه السلام می فرماید: «احسن الصدق الوفاء بالعهد؛ بهترین صداقت، وفای به عهد است».
در مقاله حاضر نويسنده با بهره گيري از آموزه هاي قرآني بر آن است تا برخي از معيارها و ملاك هاي اخلاقي انتخابات را تبيين نمايد. با هم اين مطلب را از نظر مي گذرانيم.
رفتار، ملاك شخصيت
شايد بتوان گفت بيش ترين و مهم ترين كاربرد و كارآيي اخلاق را مي بايست در عمل اجتماعي افراد و يا گروه ها و طبقات اجتماعي يافت، زيرا انسان با آموزش و پرورش خود، مي كوشد تا فضايلي را به دست آورده و رذايلي را از خود دور سازد كه در رفتارهاي اجتماعي بروز و ظهور مي كند و تعاملات وي را با ديگران ساماني درست و خوب مي بخشد. از اين رو اگر بخواهيم درباره انسان كامل و شخصيت سالم داوري كنيم به رفتارها و كردارهايش توجه داريم و ايمان اشخاص و بينش افراد را براساس رفتارهاو كردارهاي آنان مي سنجيم. اين گونه است كه منش انسان ها و كنش ها و واكنش هاي ايشان به عنوان ملاك داوري نسبت به علم و ايمان و شخصيت آنها قرار مي گيرد.
در روايات و آموزه هاي اسلامي به ما آموخته اند كه براي شناخت اشخاص مي بايست به رفتارهاي آنها توجه شود؛ زيرا از كوزه برون تراود هر آن چه در اوست. بنابراين نمي توان كسي را عالم و دانشمند دانست مگر آن كه بازتاب آن را در رفتارهايش مشاهده كرد از اين رو گفته اند تا مرد سخن نگفته باشد عيب و هنرش نهفته باشد؛ به اين معنا كه سخنان هركسي به عنوان يكي از خروجي هاي علم و جهل هر كسي مي تواند بهترين ملاك داوري باشد تا معلوم گردد كه شخص داراي علم و هنر است و يا از زندگي خويش جز جهل و ناداني نياندوخته و عيوب و نقص وجودش را اشباع كرده است.
اين كه نمود علم و دانش و هنر و عيب را در سخن گفتن دانسته اند از آن روست كه سخن گفتن، آسان ترين عمل و كم ترين نمود شخص و شخصيت است وگرنه ملاك اصلي و اساسي را مي بايست در
رفتارهاي شخص جست. بر اين اساس بسياي از مردم توانسته اند سخن گفتن خويش را به شيوه هاي آموزشي و پرورشي بازسازي كنند ولي هرگز باطن خويش را نتوانسته اند چنان كه شايسته است بازسازي نمايند و در حقيقت خودسازي ظاهري كرده و از خودسازي باطني و حقيقي باز مانده اند. نتيجه اين مي شود كه سخنانشان با عملكرد و رفتار هايشان در تضاد و تقابل جدي است. بنابراين مي بايست به رفتارها به عنوان بهترين و كامل ترين نشانه و شناسه براي شناخت شخصيت هاي افراد توجه شود.
اسلام نيز چون بر اكمال اخلاق انساني توجه دارد و ملاك را رفتارهاي انسان مي شمارد و خودسازي واقعي و حقيقي را مورد اهتمام قرار مي دهد، از مومنان مي خواهد تا با رفتارهاي درست، ديگران را به ايمان دعوت كنند نه با گفتارها و سخنان زيباي خويش.
به هر حال آن چه مهم و اساسي است بازسازي و خودسازي است كه آثار واقعي و حقيقي آن در همه حوزه هاي رفتاري از جمله سخنان شخص آشكار مي شود؛ چنانكه ملاك براي شناخت شخصيت مي بايست رفتارهاي شخص باشد كه مهم ترين آن نيز كردارها و كنش ها و نيز واكنش هاي وي هنگام بحران ها و فشارهايي است كه بر شخص از درون و بيرون تحميل مي شود؛ زيرا بسياري از مردم هنگام فشار و بحران هاست كه شخصيت واقعي خويش را نشان مي دهند.
در روايت اسلامي از هم نشيني بر سر سفره و در سفر سخن به ميان آمده است؛ زيرا در اين شرايط است كه شخص شخصيت واقعي خويش را نشان مي دهد و در بحران هايي كه در سفر پيش مي آيد و يا فشارهايي كه بر شكم وارد مي شود خود را مي نماياند.
به سخن ديگر انسان در حالت عادي بازيگري تواناست و نقش بازي مي كند و شخصيت واقعي خويش را نشان نمي دهد و تنها در زماني طولاني است كه به سبب اين كه به هر حال نمي تواند در همه شرايط و بحران ها نقش بازي كند چهره واقعي خويش را نشان مي دهد. هنگامي كه با شخصي در يك مدت طولاني هم اتاقي باشيد و يا به سفرهاي طولاني برويد و يا در سر سفره هاي غذا بنشينيد مي توانيد شخصيت وي را بوسيله رفتارها و واكنش ها و كنش هايش به دست آوريد.
انسان ها در چنين شرايطي شخصيت واقعي خويش را نشان مي دهند. در هنگام جنگ جهاني دوم يكي از جاسوس هاي كاركشته روسي كه زني جوان بود در آلمان به سر مي برد و به آلماني فصيح سخن مي گفت. با اينكه به وي شك كرده بودند ولي دليلي نداشتند تا آن زمان كه زايمان وي رسيد و بخش ضد جاسوسي آلمان در انتظار ماند كه در هنگام بحران زايمان آيا اصوات روسي به زبان مي آورد يا نه؟
اين مطلبي است كه به اثبات علمي رسيده است كه انسان در هنگام بيهوشي و يا فشارها و بحران هاي سخت، واكنش هاي طبيعي از خود بروز مي دهد كه شخصيت واقعي او را روشن مي سازد.
ديده شده است كه بسياري از نامزدهاي انتخاباتي كه در هنگام سخنراني ها و محافل دانشجويي از كوره در مي روند و ديگر نامزدها را متهم مي كنند و با خشونت و عصبانيت، سخنان روا و ناروايي را بر زبان مي آورند كه رواي آن را نيز نمي بايست بر زبان بياورند زيرا هر حقيقتي را نمي بايست گفت. اگرچه دروغ، حرام است ولي گفتن هر حقي واجب نيست.
اعلان مواضع هر نامزد انتخاباتي مي بايست مواضع خويش را تبيين كند و شخص و شخصيت خود را براي به عهده گرفتن مسئوليت هاي مهم تشريح نمايد.
در آيات قرآني گزارش هايي از اين مسأله ارائه شده است. از جمله مي توان به داستان يوسف (ع) توجه كرد كه در آن حضرت (ع) افزون بر اين كه شخصيت خويش را تشريح مي كند و مي گويد كه داراي توانايي علمي و جسمي است همچنين توضيح مي دهد كه چه راهكارهايي براي شرايط ويژه در نظر دارد و برنامه ها و طرح هاي پيشنهادي اش براي هر موضوع و مساله اجتماعي چه مي باشد؟
هر نامزدي مي بايست طرح هاي خود را به دقت تبيين كند به گونه اي كه عقل و عقلا آن را بپذيرند و مطالبات مردم را به درستي بتواند پاسخ گويد. اين طرح ها مي بايست طرح هايي با ويژگي هاي كوتاه مدت براي رفع مشكلات بحراني مقطعي و ميان مدت و بلند مدت باشد. توجه به برنامه هايي كه فرهنگ سازي را تقويت مي كند مي بايست در اولويت قرار گيرد هر چند كه بر خلاف طرح هاي ديگر، زود بازده نيست ولي در بلند مدت جامعه را در حريم امنيتي قرار مي دهد و هرگونه تعرضات داخلي و بيروني را ناكام مي سازد. به عنوان نمونه اگر بخواهيم به اصلاح مصرف و الگوهاي آن بپردازيم مي بايست نخست فرهنگ سازي درستي را در برنامه داشته باشيم و در يك فرايندي آن را به يك رفتار عمومي تبديل كنيم.
بسياري از مسئولان براي اين كه خودي نشان دهند ناچار مي شوند به جاي كارهاي بنيادين به كارهاي ظاهري و زودبازده توجه كنند. اين رفتار نمي تواند فرصت و بسترهايي براي جامعه فراهم آورد تا به سوي تمدن سازي و ايجاد امت نمونه و برتر حركت كند.
يكي از بزرگان در اهميت طرح هاي بلندمدت و بنيادين مي گويد: اگر برنامه يك ساله داريد گندم بكاريد و اگر برنامه ده ساله داريد درخت بكاريد و اگر برنامه صد ساله داريد انسان تربيت كنيد. تمدن سازي همان برنامه صد ساله و بيش تر است كه نيازمند تربيت انسان است و اين به معناي توجه و تاكيد بر فرهنگ سازي درست و اصلاح آن در بخش هاي مختلف مي باشد.
توجه به حقيقت و واقعيت
برخي از نامزدها طرح هايشان غيرواقعي و به دور از واقعيت هاي اجتماعي است. در هر زماني شرايط اجتماعي مطالباتي را اقتضا مي كند كه براي پاسخ گويي مي بايست به ظرفيت هاي جامعه توجه كرد. بنايراين اگر كسي به دور از ظرفيت ها بخواهد وعده اي وطرحي براي مطالبات مردم بدهد به گزافه گويي رفته است.
شناخت حقايق و واقعيت ها براي آن است كه حقيقت امري است كه مي بايست به عنوان يك آرمان در نظر داشت و به عنوان هدف براي آن برنامه ريزي كرد و واقعيت را مي بايست براي آن شناخت كه ظرفيت هاي جامعه را نشان مي دهد. بنابراين نامزدها با توجه به حقيقت گرايي مي بايست به واقعيت ها نيز توجه كنند و برنامه ها و مواضع خويش را بر پايه اين دو مولفه قرار دهند.
حضرت يوسف (ع) نشان مي دهد كه شناخت دقيقي از حقايق و نيز واقعيت ها و ظرفيت هاي جامعه مصر داشته است و طرح ها و برنامه هايش را بر اساس حقايق و واقعيت هاي آن جامعه ارايه داد كه افزون بر مقبوليت از سوي مسئولان، قابليت اجرا داشته و به اهدف تعيين شده دست يافت.
همان گونه كه ايجاد مطالبات از طريق آگاهي بخشي به حقوق، خوب است ولي شناخت واقعيت هاي هر اجتماع نيز براي تبيين مواضع، ضروري است تا خداي ناكرده شخصي كه نامزد مسئوليتي است وعده هاي توخالي و پوچ ندهد.
برخي از نامزدها براي تقويت خود و مواضع خويش تبيين نادرستي از واقعيت هاي اجتماعي و ظرفيت هاي كشوري مي دهند و اين گونه است كه هم كارگزاران فعلي را متهم مي كند و هم مطالباتي را در مردم ايجاد مي كنند كه وعده هاي توخالي از آب درمي آيد و دولت هاي آينده را به بي كفايتي و دروغ متهم مي نمايد.
اجتناب از اتهام زني
اگر بخواهيم درست قضاوت شويم مي بايست درست قضاوت كنيم. بسياري از مردم در نقد ديگران يد طولايي دارند ولي هنگامي كه خود در ميدان عمل قرار گيرند در مي مانند. ما وقتي به پشت سر خويش مي نگريم پدران و مسئولان پيشين را به ناتواني و بي كفايتي متهم مي سازيم. اين قضاوت ها به سبب آن است كه در شرايط آنان نيستيم و آگاهي به ظرفيت ها و توانايي و شرايط آنان نداريم. اين گونه است كه قضاوت ها نادرست مي شود و ديگران نيز نسبت به ما چنين قضاوتي خواهند داشت.
هرگز مشق نانوشته غلط ندارد و كساني كه در ميدان عمل قرار نگرفته اند نمي توانند مدعي شوند كه بهتر از مسئولان كنوني عمل مي كنند. اين مطلبي عام و كلي است و افراد در زندگي و رفتارهاي شخصي و اجتماعي مي بايست در هنگام داوري به همه جوانب عمل توجه كنند، در غير اين صورت عملي كه به عنوان نقد انجام مي دهند در حقيقت چيزي جز اتهام زني نيست كه از نظر قرآن گناه و از نظر قانوني و فقهي جرم و از نظر اخلاقي رذيلت است.
بنابراين لازم است كه همه نامزدها بكوشند تا به تبليغ توانمندي هاي خويش و ظرفيت هاي جامعه توجه داشته باشند و از اتهام زني و ناتوان خواني ديگران خودداري كنند؛ مگر آن كه ادله كافي و مستدل داشته باشند. در اين صورت نيز مي بايست همه مسائل اخلاقي و امنيتي را مراعات كنند.
شخص پيش از آن كه مساله اي را مطرح سازد مي بايست خود را در دادگاه وجدان بگذارد كه طرح اين مساله تا چه اندازه مناسب و لازم و خدايي است و آيا مي تواند در پيشگاه خداوند پاسخ مناسبي براي طرح آن داشته باشد؟
مراعات ادب
نامزدها مي بايست همواره در كلام، ادب را مراعات كنند. ادب به معناي رعايت بسياري از ريزه كاري ها و ظرافت هاي رفتاري است كه شايد در وهله نخست بي اهميت و غيرضروري باشد ولي در عمل دانسته مي شود كه بسياري از مردم به اين نكات ريز و ظرايف رفتاري توجه و اهتمام دارند.
از جمله آدابي كه نامزدها مي بايست به آن توجه كنند مساله ادب با مخالفان است كه در آياتي چون 108سوره انعام و 88سوره هود و 125 سوره نحل بدان اشاره شده است.
در حالي كه نامزدها رقيبان هم مي باشند و رقابت، امري غير از مخالفت است، با اين همه برخوردها به جاي آن كه براساس ادب نسبت به برادر ديني باشد به شكل برخورد با مخالفان مي باشد. با اين همه اگر مراعات ادب نسبت به مخالف را نيز داشته باشند مي توان گفت كه رفتارها مي بايست بهتر از اين باشد كه اكنون هست.
به سخن ديگر، نامزدها به عنوان برادران ديني در عرصه رقابت مي بايست به عنوان استباق به كار خير با هم رقابت داشته باشند نه آن كه به عنوان مخالفان در برابر هم قرار گيرند.
اگر بخواهيم اصول و كليات اخلاق انتخاباتي را برشماريم بيش از آن است كه در يك مقاله بگنجد از اين رو به همين مقدار بسنده مي شود. اميد است با مراعات همين اندك گام هاي بلندتري به سوي فرهنگ سازي برداريم.
منبع: پایگاه فرهنگ و معارف قرآن کریم
اخلاق گمشدهی امروز جامعهی نخبگان و سیاسیون کشور
وی با طرح این موضوع که صحت خبر، هیچ مجوزی برای سیاسیون صادر نمیکند تا آن را در مجامع عمومی منتشر کنند، میگوید: «گاهی حد از این هم بالاتر میرود و مسایل شخصی برخی آدمها از تریبونهای رسمی افشا! میشود. قطعاً این مسیر، چون از مسیر حقوقی و قانونی طی نمیشود، اخلاقی و بلکه شرعی نیست و نخبگانی که چنین رویهای را برای از میدان به در بردن حریف خود انتخاب کردهاند، واجد اخلاق سیاسی نیستند.» پورحسین در پایان تأکید کرد «همگی این را بدانیم که اگر چنین رویهای به یک عادت سیاسی اجتماعی تبدیل شود و به تدریج رنگ رفتار به هنجار را به خود بگیرد، نوبت به همه خواهد رسید و در آن روز، حیثیت افراد مورد آسیب جدی قرار میگیرد و تخریب میشود.»[1]
نزدیک شدن انتخابات مجلس و بروز تیرگیها در رفتارهای سیاسی
دکتر «ساسان شاه ویسی» با ردیابی مقوله بد اخلاقی در فضای انتخاباتی کشور، می گوید: «فضای سیاسی کشور به دلیل نزدیک شدن به ایام انتخابات مجلس کمی متفاوتتر از گذشته شده و تیرگی رفتارهای سیاسی در برخوردها، سخنرانیها، خطابهها و اظهارنظرها برجسته میشود. به دلیل نزدیک شدن به انتخابات مجلس، برخی به دلیل ادای تکلیف، برخی به جهت معرفی دست آوردها و برخی هم به دلیل ابراز دیدگاههای شخصی و برجسته کردن خود اظهارنظرهایی میکنند که در گذشته از سوی آنان صورت نمیگرفت.»
این تحلیلگر اقتصادی با بیان این که به نظر میرسد هر قدمی، هر قلمی، هر سخنی و هر گفتهای که مردم و مسؤولان را در مسیر بیتفاوتی و بیانگیزگی قرار دهد، قلم و قدمی است که اول، اخلاق مداری در عرصهی سیاسی و دست آوردهای نظام را مورد نقد قرار داده و دست آوردهای عظیم نظام مقدس جمهوری اسلامی را در جریان سیاسی کاری به چالش کشیده است، گفت: «به فرمودهی رهبر معظم انقلاب، زحمات، خدمات، عملکرد و قابلیت دولت خدمتگزار در مسیر اهداف کشور بوده، اما متأسفانه این ظرفیت و عملکرد هم اکنون در بوتهی بینظمی فضای انتخاباتی و دیدگاههای یک جانبه گرایانهی برخی از منتقدان دولت مورد نقد و بررسی قرار میگیرد!» دکتر شاه ویسی با طرح این موضوع که نباید فضای اقتصادی کشور را به سمت تلاطم بکشانیم، افزود: «اگر نقد، سؤال و ضرورت به طرح مسایلی وجود دارد چرا روابط دوستانه، برادرانه و اخلاق مدارانهی مبتنی بر هویت ایرانی- اسلامی را فراموش کرده و زنگ انتخابات، چالشها و حواشی آن را قبل از شروع میزنیم. »
عدم وجود رابطهی محکم میان تقوا و اخلاق سیاسی در فضای کشور
«آیتالله سید احمد علم الهدی» در این رابطه میفرمایند: «در اخلاق سیاسی جامعه تقوا وجود ندارد؛ برخی به مجرد این که در یک جریان سیاسی قرار میگیرند این تصور را دارند که همهی حرامهای خدا بر آنها حلال میشود و همهی معاصی پروردگار در راستای جریان سیاسی که در آن قرار دارند بر آنها طاعت است، از این رو تفاوت بین اخلاق سیاسی یک مؤمن با یک کافر در این زمینه مشخص میشود.»[2]
تأثیر پرخاشگری نخبگان و سیاسیون کشور بر رفتارهای اجتماعی
بروز و گسترش خشونت در هر جامعهای ریشه در عوامل مختلف و متنوعی دارد؛ شامل ضعف قوانین، ضعف در پیشگیری و اقدامهای پلیسی، ضعف تربیتی و تبعیضهای اجتماعی، اما در این میان برخی کارشناسان اعتقاد دارند باید به علل و عوامل پیش گفته، نقش ادبیات نخبگان و سیاسیون را نیز افزود. ادبیات، گفتار و عملکرد این گروه نخبهی جامعه تأثیر قابل تأملی بر رفتارهای اجتماعی خواهد داشت. آثار و تبعات دعواهای سیاسی، بداخلاقیها، تندخوییها و فحاشیها در لایهی بالایی جامعه متوقف نمیماند. کارشناسان و تحلیلگران اعتقاد دارند گروه نخبگان سیاسی به عنوان الگوی مرجع نقش تعیین کنندهای در آرامش و امنیت روانی جامعه دارند و عدم توجه آنان بر تأثیراتی که با عملکرد و رفتارهای غیراخلاقی خود بر مردم جامعه دارند، به شکل نامحسوسی دامنگیر تمامی افراد و طبقات اجتماعی کشور میباشد.
تأثیر ادبیات و رفتارهای سیاسیون بر افکار و اخلاق عمومی
دکتر «محمدرضا شرفی»، روان شناس و دانشیار دانشگاه تهران میگوید: «جایگاه رجال سیاسی و اجتماعی در میان آحاد جامعه از دو نظر قابل تأمل است. نخست آن که ادبیات، گفتار و رفتارهای سیاسیون ما بیش از ادبیات سایر مردم در رسانهها منعکس میشود و تکرار آنها هم به تدریج «فرهنگ خاصی» را در میان افراد عادی ایجاد میکند. دوم این که مردم خواه ناخواه به افرادی که در ردههای بالای سیاسی فعال هستند به عنوان یک الگو نگاه میکنند، چرا که جایگاه آنها با افراد عادی فرق میکند و به مرور زمان در شخصیت مردم غالب میشود و در رفتارهای مردم و اخلاقیات آنها بروز پیدا میکند.»
وی به نیازهای مردم در دههی چهارم انقلاب اسلامی اشاره کرده و میگوید: «مردم در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری به آرامش و امنیت احتیاج دارند، چراکه بستر مناسبی برای خلاقیت، نوآوری و شکوفایی در جامعه فراهم شده و مردم نیز به دنبال تعالی و کسب موفقیت هستند، اما متأسفانه اغلب نیرو و انرژی مردم جامعه صرف اختلافها، تنشها و یا صحبت دربارهی آنها میشود. آرامش و امنیت در سایهی ادبیات و رفتار کلامی ارزش محور، مشفقانه و آموزنده ایجاد میشود.»
دکتر «علی انتظاری»، مدیر گروه جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است: «افرادی که در هیأت سیاسی هستند یعنی چه آنهایی که در رأس کار قرار دارند و چه آنهایی که در کنار بوده اما همیشه آمادگی ورود به عرصهی سیاست را دارند، ادبیات قدرت را در جامعه تعریف میکنند. به عبارتی این افراد با نوع رفتار، اعمال و حرکات خود ادبیاتی را رواج میدهند که مردم عامه در همه جا از تاکسی گرفته تا کوچه و بازار از آن استفاده میکنند، ادبیاتی که حتی موضوع بحث خانوادهها میشود.»
آثار مخرب گفتارهای غیرمتعارف سیاسیون بر جامعه
دکتر «عبدالعلی لهسایی زاده»، جامعه شناس و مدرس دانشگاه، یکی از اثرات مخرب ادبیات غیرمحترمانهی سیاسیون را تغییر سبک گفتاری و رفتاری مردم میداند و میگوید: «هر چه قدر گفتار غیرمتعارف و رفتار نابهنجار از سوی سیاسیون بیشتر در جامعه رواج یابد، این نوع ادبیات برای مردم عادیتر میشود، مردم فکر میکنند که این عمل طبیعی است.» این جامعه شناس ادامه میدهد: «در بسیاری از کشورها وقتی شما به فردی تهمت میزنید اگر ثابت شود که دروغ گفتهاید به شدت مجازات میشوید، اما وقتی این فرد تنبیه نشود، رفتار خود را ادامه میدهد و این رفتار به تدریج به یک هنجار تبدیل میشود، در حالی که اگر جلوی این رفتارها به ویژه از سوی افراد سیاسی گرفته شود، نظم اخلاقی در جامعه ایجاد میشود، نظم اخلاقی مثل نظم ترافیکی است و نبود آن امنیت را از روح و روان مردم سلب میکند. مثل تهمت زدن که موجب ناامنی، سرخوردگی و آسیب دیدن مردم میشود.»[3]
در ادامه به بررسی فرمایشات رهبری در رابطه با کنشهای سیاسی اخیر در کشور میپردازیم، به امید آن که راهبردهای ایشان بتواند به منزلهی کارکردهای استراتژیک و نقشههای راهی معین و مبین برای تمامی فعالان عرصهی سیاسی کشورمان واقع گردد.
بازخوانی هشدارها و راهکارهای مکرر رهبر انقلاب در مورد اخلاق سیاسی
مطالعات نشان میدهد تأکید رهبر انقلاب بر روی مسأله اخلاق انتخاباتی، کمنظیر به نظر میرسد؛ و البته این میزان بیتوجهی به فرمایشات ایشان نیز! باعث گردید معظم له بارها و بارها لب به سخن گشودند، گاه با لحنی ارشادی، گاه با لحنی هشدارآمیز و گاه با بیانی گلایه گونه باب این بحث را پیش کشیدند؛ اما گویا حتی عدهای که خود را داعیهداران ولایتمداری نیز دارند، ترجیح دادند از کنار این بیانات بهسادگی عبور کنند.
جریانهای سیاسی در مقام ارایهی راهبرد برای نظام و ایجاد فضای جدیدی در کشور نیستند؛ بلکه تنها به دنبال متهم کردن هم و خردهگیری بر نواقص یکدیگرند. در این فضا فاصلهای بین سطح خواص و عوام جامعه نیز خواه ناخواه فراهم میآید. چه آن که مردم از بسیاری جدالهای سیاسیِ بیحاصل گریزانند. با توجه به اهمیت این مسأله و تأکید مکرر رهبر انقلاب بر روی آن، مرور دقیقتر گزارههای سخنان ایشان میتواند مسیری روشن را فرا روی جریانهای ارزشی کشور برای ادامهی راه قرار دهد. به طور حتم مخاطب بیانات رهبری همهی جریانهای سیاسی، دانشجویان، اقشار مختلف و رسانهها هستند. اکنون این ماییم که باید بنشینیم و با مرور دوبارهی مواضع خود و مقتدایمان، فکری به حال وضعیت موجود و کنش و واکنشهای مرسوم دنیای سیاست بکنیم.
فضای گناه و اتهامزنی، زندگی ما را ظلمانی میکند
رهبر انقلاب در فضای پر جدال و غبارآلود پس از انتخابات ریاست جمهوری نیز در این باب لب به سخن گشودند و از همه خواستند فضای جامعه را فضای حسن ظن و برادری قرار دهند؛ نه فضای سوء ظن؛ ایشان فرمودند: «به اخلاق خودمان هم برسیم، اخلاق اهمیتش از عمل هم بیشتر است. فضاى جامعه را فضاى برادرى، مهربانى، حسن ظن قرار بدهیم. من هیچ موافق نیستم با این که فضاى جامعه را فضاى سوءظن و فضاى بدگمانى قرار بدهیم. این عادات را از خودمان باید دور کنیم.»
ایشان بار دیگر به فضای رسانهای کشور اشاره کردند و فرمودند: «این که متأسفانه باب شده که روزنامه و رسانه و دستگاههاى گوناگون ارتباطى روشى را در پیش گرفتهاند براى متهم کردن یکدیگر، این چیز خوبى نیست. دل ما را تاریک میکند، فضاى زندگى ما را ظلمانى میکند. هیچ منافات ندارد که گناهکار تاوان گناه خودش را ببیند، اما فضا، فضاى اشاعهى گناه نباشد؛ تهمت زدن، دیگران را متهم کردن به شایعات، به خیالات.»
اینها شفافیت نیست؛ کدر کردن فضاست
رهبری در مقابل توجیههایی که برخی در مورد بد اخلاقی ها بدان متوسل می شوند چنین رهنمون دادند: «نباید گفت اینها شفافیت است. این، شفافیت نیست؛ این، کدر کردن فضاست. شفافیت معنایش این است که مسؤول در جمهورى اسلامى عملکرد خودش را به طور واضح در اختیار مردم قرار بدهد. این معناى شفافیت است، باید هم بکنند؛ اما این که ما بیاییم این و آن را بدون این که اثبات شده باشد، بگیریم زیر بار فشار تهمت و چیزهایى را به آنها نسبت بدهیم که ممکن است در واقع راست باشد، اما تا مادامى که ثابت نشده است، ما حق نداریم آن را بیان کنیم؛ این آن را متهم کند، آن این را متهم کند. از رسانهى بیگانه - رسانهى مغرض انگلیس - شاهد برایش بیاوریم، بعد هم یک نفر از آن طرف پیدا بشود و کل نظام را به امورى که شایستهى نظام اسلامى نیست و نظام اسلامى شأنش بسیار بالاتر است از این چیزهایى که بعضى به نظام اسلامى نسبت میدهند، متهم بکند، این اشکال بر آنها بیشتر هم وارد است. تهمت زدن به یک شخص گناه است، تهمت زدن به یک نظام اسلامى، به یک مجموعه، گناه بسیار بزرگترى است. پروردگارا! با تقواى خود ما را از این گناهان دور کن.»
توصیه پذیری برای بهبود عملکردهای سیاسی
رهبر انقلاب در لحنی صریح و تند بار دیگر در این خصوص فرمودند: «من مىبینم در بعضى از اظهارات، در بعضى از حرفها، فضا آن چنان مغشوش میشود که افراد سردرگم میشوند. مردم نسبت به همدیگر، نسبت به نخبگانشان، نسبت به مسؤولانشان بدبین میشوند. این درست نیست.» ایشان با لحنی گلایهآمیز تصریح کردند: «حالا بعضىها - چه مطبوعات، چه بعضى از عناصر گوناگون – توصیه پذیر نیستند، آنها از ما توصیه نمیخواهند. معلوم نیست سیاستهاى بعضى از این دستگاهها و مطبوعات و رسانهها را کى معین میکند و کجا معین میشود - نانشان در ایجاد اختلاف است - اما آن کسانى که مصالح کشور را میخواهند، مایلاند حقایق را غالب کنند، من توصیهام به آنها این است که از این اختلافات جزیى و غیر اصولى صرف نظر کنند.»[4]
شایعهسازى و شایعهپراکنى درست نیست
بیانات رهبر انقلاب هیچ گاه نافی انتقاد و ضرورت نصیحت ائمهی مسلمین و مسؤولین کشور نبود. بیان ایشان ناظر به رواج فضایی بود که فارغ از نقدهای منطقی و اصلاحی، تنها اتهامزنی و ناسزاگویی را در پی داشت. ایشان فرمودند: «شایعهسازى و شایعهپراکنى درست نیست. انسان مىبیند صریحاً و علناً به مسؤولین کشور - کسانى که بارهاى کشور را بر دوش دارند - تهمت میزنند، نسبت به اینها شایعهسازى میکنند؛ فرق هم نمیکند، چه رییس جمهور باشد، چه رییس مجلس باشد، چه رییس مجمع تشخیص مصلحت باشد، چه رییس قوهى قضاییه باشد؛ اینها مسؤولین کشورند. مسؤولین کشور کسانى هستند که زمام یک کارى به اینها سپرده است؛ مردم باید به اینها اعتماد داشته باشند، حسن ظن داشته باشند. نباید شایعهپراکنى کرد؛ دشمن این را میخواهد. دشمن میخواهد شایعهپراکنى کند؛ میخواهد دلها را نسبت به یکدیگر، نسبت به مسؤولین بدبین کند.»[5]
پرهیز از توهین و هتک حرمت افراد
همچنین رهبر معظم انقلاب در جمع اعضای مجلس خبرگان بر پرهیز از توهین و هتک حرمت، فعالان سیاسی تأکید کردند و فرمودند: «همان گونه که جوانان نیاز به نصیحت دارند، برخی بزرگترها هم نیاز به نصیحت دارند چرا که برخی بزرگان با شنیدن یک خبر دروغ خیلی زود تحت تأثیر آن قرار گرفته و موضع نابهجایی را اعلام میکنند که زحمات بسیاری از مسؤولان زحمتکش و مخلص نظام را زیر سؤال میبرد. اعلام سخن و موضع باید از علم و پشتوانهی محکمی برخوردار باشد که در قرآن از آن به عنوان «قول سدید» یاد شده است. هرگونه هتک حرمت و رفتارهای غیراخلاقی و توهین آمیز خلاف شرع، مخالف عقل سیاسی و ضربه به جمهوری اسلامی است که خداوند را خشمگین میسازد.»[6]
سخن پایانی
بنابراین برای داشتن نظام سیاسی فعال و فراگیر که ضمن شفافیت، پاسخگوی نیازهای نیروها، نسلها و گروههای اجتماعی متعدد در ایران باشد، نیازمند حضور همه جانبهی سیاستمداران متعهد به اخلاق و فضایل اسلامی و الهی به جای سیاست بازان وارد شده به حوزهی سیاسی هستیم. اگر باور به این اصل وجود دارد که ایران بعد از انقلاب اسلامی بیش از ایران قبل از انقلاب اسلامی وارد جهان مدرن شده است و سعی دارد تا با مشارکت بیشتر در صحنههای متعدد نقش و اثر ایرانیان مسلمان را در جهان بیشتر کند و بدین لحاظ هم سعی کرده تا به قانون، انتخابات، دموکراسی و حکومت مبتنی بر رأی و نظر مردم اتکا کند، باید همهی امور به دست سیاستمداران اخلاق محور سپرده شود.
از سوی دیگر این امر هم پسندیدهی اصحاب سیاست است که سیاست از راه فعل سیاستمداران واقعی تا سیاست بازان بر اساس قانون گرایی ممکن میشود. سیاستمدار اخلاقی و اعتقاد محور، کمترین اختلال و به هم ریختگی را ممکن میسازد و در زمان بروز حادثه و بحران به جای فدا کردن نظام سیاسی برای کسب مشروعیت و اعتبار، داشتههایش را برای رفع بحران، فدا میکند تا این که همهی امور را برای کسب اعتبار هزینه کند. این نوع کنش به معنای صفت دیگر فرد سیاستمدار الهی است. سیاستمدار، کسی است که ضمن عمل بر اساس قانون و رعایت قواعد دینی و اخلاقی، رعایت اخلاق حرفهای، در صورت بحران و حادثه، هزینه کنندهی آبرو و اعتبار به دست آوردهی خود برای رفع بحران باشد.
در شرایطی که گذشت، امر مسلم شناخته شدهی اختلال در بازیگری سیاسی به دلیل عدم رعایت قواعد اخلاقی، الهی و رعایت اخلاق حرفهای از یک طرف و تلاش در کسب اعتبار در شرایط بحرانی به جای هزینه کردن اعتبار برای رفع بحران و چالش بروز کرد و سبب شد که به جای شفاف سازی و ارتقا به وضعیت بهتر ابهام در حوزهی سیاست و کنشگری سیاسی به وقوع بپیوندد.
شاید عدهای مدعی باشند که جامعه یا از چالشهای بروز کرده در حوزهی سیاست اطلاع ندارد و اگر هم اطلاعی در حد طرح روزنامهای به دست آورده، در فرآیند عمل سیاسی و اجتماعی مردم اثرگذار نیست. این یک فرض است. فرض رقیب هم وجود دارد که اکثر مردم ایران در مورد ابعاد مشاجرههای صورت گرفته در حوزهی سیاسی اطلاع دارند و به دلیل فراگیری حضور رسانههای ملی، جهانی و اثرگذاری روابط چهره به چهره و خودمانی، فقدان شفافیت، زمینههای انزوا طلبی سیاسی و اجتماعی را فراهم کرده است.
قهر نكنيد و رشد خودتان را نشان بدهيد به دنيا همه با هم به پاى صندوق برويد. مطلب ديگر اين كه پاى صندوق ها كه مىرويد اين طور نباشد كه با هم اختلاف پيدا بكنيد يك مسالهاى است كه براى كشور است. هر يك از اينها كه ببرند، براى كشور لابد خدمت خواهند كرد. و اگر خدمت نكنند ملت هست و آنها را بر كنار خواهد كرد. از اين جهت بهطور خصمانه با هم رفتار نكنيد. برادر باشيد با هم. اگر يكى ریيس جمهور شد، شما هم به او اعانت كنيد. اين طور نباشد كه قبل از اين كه ریيس جمهور بشود بريزيد به جان هم. فردا پاى اين صندوق ها بريزيد به جان هم. يا بعض از قشرها شركت نكنند. من از همه قشرهاى ملت، چه فارس، چه ترك و چه كرد و چه بلوچ و چه تركمن و چه بختيار[ى] و چه ساير قشرهايى كه و طوايفى كه هستند در ايران، از اينها تقاضا مىكنم، عاجزانه تقاضا مىكنم كه طورى نكنيد كه در خارج منعكس بشود كه شما يك مردمى هستيد كه تربيت اسلامى نداريد. شما يك مردمى هستيد كه با هم سردنيا نزاع مىكنيد.
رياست جمهور[ى] چيزى نيست كه شما به آن اهميت بدهيد. اگر رياست جمهور خوب باشد، آن است كه خدمت به ملت مىكند و اگر بد باشد، آن است كه راه جهنم را بايد بپيمايد. خيلى در صدد اين نباشيد كه براى خاطر اين كه يكى بيشتر مىخواهد رأى ببرد، يكى كمتر مىخواهد رأى ببرد به هم بريزيد و جنگ و نزاع باشد، و اسباب ناراحتى همه را فراهم كنيد. و من هم كه اينجا هستم و در بيمارستان هستم از اين جهت، ناراحت و ناراضى باشم. يكى ديگر اين كه بعد از اين كه ریيس جمهور به مباركى ان شاء اللَّه تعيين شد، هركس باشد، ديگران قهر نكنند و عقب بنشينند. كشور، كشور خود شماست. ریيس جمهور باشيد، كشور است. پاسبان باشيد، كشور است. طلبه مثل من باشيد، كشور خود شماست. بعد از اين كه ریيس جمهور تعيين شد همه اعانت كنيد از او.
همه وارد بشويد در كار و اعانت كنيد از او كنار ننشينيد. قهر نكنيد و رشد خودتان را نشان بدهيد به دنيا كه شما رشيد هستيد، و شما مىتوانيد كه يك مملكتى را با هم اداره بكنيد.وقتى كه بنا شد يكى ریيس جمهور شد، ديگرى هم يك كار ديگر. ديگرى هم يك كار ديگر. و كارها را به سلامتى انجام بدهيد.(8)
از همه قشرها، از همه ملت مىخواهم كه آداب اسلامى را در انتخابات حفظ كنند
لكن من از همه قشرها، از همه ملت مىخواهم كه آداب اسلامى خودشان را نسبت به همه امور، خصوصاً در انتخابات حفظ كنند. و مبادا خيال كنند كه مبارزات انتخاباتى عبارت از اين است كه به ديگران بد بگويند و كارشكنى بكنند.
البته دعوت به انتخاب اشخاص مانع ندارد، لكن توجه داشته باشند كه همانطور كه در انتخاب ریيس جمهور، به آن سلامت و به آن آرامش و به آن خوبى گذشت -كه نمونه بود در ايران- من اميد آن دارم كه در اين انتخابات هم به همانطور بگذرد. و همه با هم برادروار در يك مقصد باشيم. در يك مقصد باشيد. و خداوند را شاهد بدانيد، و ناظر بدانيد، و نهضت را لكهدار نكنيد. دشمن ها درصددند كه خرده گيرى كنند. و من اميدوارم كه خداوند همه شما را تأييد كند. و همه با سلامت اين انتخابات را هم بگذرانيد و بعد را هم همينطور.(9)
رعايت اخلاق اسلامى در انتخابات
مثلًا انتخابات مجلس كه يك مرحلهاش گذشته است، و مرحله بعدش هم بعد ان شاء اللَّه مىشود، اين انتخابات يك انتخابات آرامى بود. آن طورى كه به من گزارش دادند انتخابات بهطور آرامش تحقق پيدا كرد. حالا اگر بعضي ها در انتخابات شكست خوردند نبايد اينها كه قصد خدمت داشتند منتها در مجلس حالا دستشان از آن كوتاه شده است، نبايد يكسره ملت را به باد انتقاد بكشند. اگر شما شكست خورديد، نبايد بگوييد ملت ايران همهشان خلاف كردهاند. چطور يك ملت مسْلمى، در يك امر حياتى كه با اين آرامش و خوبى انجام داده است، اينها خيانتكار باشند؟ يك ملت كه خيانتكار نمىتواند باشد. اشخاص بايد آداب اسلامى را حفظ كنند. به مجرد اين كه يكى مىخواهد وكيل بشود، و فرض كنيد كه دوست من است مىخواهد وكيل بشود، يا از گروه من است مىخواهد وكيل بشود و ملت او را وكيل نكردند، نبايد يكدفعه قلم ها را بردارند و بر ضد اصل انتخابات چيز بنويسند، حمله كنند به اصل انتخابات.
شكايتى دارند، خوب شكايتشان را رسيدگى مىكنند. هياهو درست كردن، جز اين كه دامن زدن به اين است كه خيانتكارها راهشان باز بشود، چيز ديگرى نيست .اگر شما خدمتگزار به كشور هستيد، در مجلس يكجور خدمت مىتوانيد بكنيد، در خارج از مجلس هم يكجور خدمت ديگر. مگر همه اهالى ايران توى مجلس مىروند؟ خوب در مجلس هم يك عده معدودى هستند. اگر غرضى در كار نيست و مىخواهيد خدمت بكنيد، حالا مىبينيد كه شما رأى نداشتهايد، شما در خارج مجلس خدمت بكنيد. تأييد كنيد اين مجلس را.
اين طور نباشد كه منعكس كنيد در خارج كه خير، مملكت ايران يك مملكتى است كه انتخاباتش كذا شد. اين حرف غلطى است. اين حرف غلط را اينقدر نزنيد. براى خاطر خدا توجه داشته باشيد كه يك مجلس شورا كه مجلس شوراى اسلامى است و مىخواهد براى ايران خدمت كند و بايد قوه داشته باشد، تنها مركزى است كه تمام قوا بايد تبع آن باشند، شما بخواهيد براى اينكه شما وكيل نشدهايد در كجا، هياهو كنيد كه انتخابات انتخابات كذا بوده؛ اين حرف خلاف اسلام است. شكايت اگر هست، شكايت پذيرفته است. و مقاماتى كه بايد شكايت ها را بپذيرند، مىپذيرند. اما هياهو كردن و فرياد زدن و انتقاد بيجا كردن، اين برخلاف دستورات اسلام است. (10)
ويژگي هاى ریيس جمهور خوب
شما جوان ها و همه قشرهاى ملت بايد با بيدارى به پيش برويد. وقتى بناست كه سرنوشت يك ملتى به دست خودش باشد كه بحمداللَّه به اينجا رسيديد و امروز كسى به شما تحميل نمىكند چيزى را و شما آزاديد در اينكه سرنوشت خودتان را تعيين كنيد، در اين مرحله هم من اميدوارم كه با روشن بينى، با تفكر، با مآل انديشى اين مراحل را طى كنيد .و من اميدوارم كه اشخاصى كه كانديدا شدند براى رياست جمهورى شما توجه كنيد و كسى كه از همه متعهدتر به اسلام، سوابقْ سوابقِ خوب، پيوسته به هيچ طرفى نه شرقى باشد، نه غربى باشد، نه غربزده باشد، نه شرقزده باشد، مسلمان باشد، پيرو احكام اسلام باشد، ملى باشد، دلسوز به ملت باشد، خدمتگزار به ملت باشد، سوابقش خوب باشد، در رژيم سابق هيچ گاه وارد نشده باشد و با اجانب پيوند نداشته باشد، از خودتان باشد و براى خودتان. اختيار دست شماست.
من بنا ندارم كه كسى را تعيين كنم. ما همين اوصاف ریيس جمهور را و اوصاف وكلايى كه بعد مىخواهيد ان شاء اللَّه تعيين كنيد بايد بگوييم و شما خودتان انتخاب كنيد و از تفرقه و تفرق پرهيز كنيد. اشخاص را هم ملاحظه سوابقشان را بكنيد كه قبل از انقلاب چه بودهاند، در حال انقلاب چه بودهاند، و بعد از پيروزى نسبى چه كردند و چه بودند. و پس از اين كه همه اوصافش را به دست آورديد و او را شخصى دانستيد كه لياقت دارد براى يك همچو مسندى و مىتواند اين مملكت را به طورى كه خدا مىخواهد اداره كند تا آن حدودى كه در اختيار اوست، و شخصى است كه تعهد به اسلام دارد، اعتقاد به قوانين اسلام دارد، در مقابل قانون اساسى خاضع است و اصل صد و دهم ظاهراً كه راجع به ولايت فقيه است، معتقد است و وفادار است نسبت به آن، يك همچو شخصى را شماها خودتان انتخاب كنيد و گروه هاى مردم را هم وادار كنيد كه يك همچو شخصى را انتخاب كنند و از تفرقه بپرهيزند.
ممكن است كه اگر شماها يا سستى كنيد براى يك همچو امر مهمى و طورى باشد كه به نظر بيايد كه بىتفاوتيد -اگر شد؛ برويد رأى بدهيد، اگر نشد نرويد- و يا گروه هاى شما با هم اختلاف پيدا بكنند، ممكن است اشخاصى كه لايق اين مقام نباشند به اين مقام برسند. اين امرى است كه بسته به نظر خودتان و بايد با تمام قوا جديت كنيد كه سرنوشت اسلام و مسلمين را به دست كسى كه لايق براى اين مقام نباشد، ندهيد. و من اميدوارم كه با اتكال به خدا اين مطلوب هم حاصل بشود.
و از خداى تبارك و تعالى سلامت و توفيق و رفاه ملت را خواستارم. و از قرارى كه تذكر دادند خانوادههاى شهداى سردشت در اينجا هستند. من به آنها تسليت عرض مىكنم.(11)
اخلال در روند انتخابات
الآن هم مأيوس نيستند، آنها كه نگذارند اين ریيس جمهور كه، مردم خودشان بايد تعيين كنند، نگذارند تعيين بشود. 124 نفر بيايند و داوطلب بشوند براى ریيس جمهور، معلوم است معنايش چيست. 124 نفرى كه مردم اكثرشان را نمىشناسند. شايد ده تاشان را بيشتر مردم نشناسند. تويشان اشخاصى كه بىعقل هم هست، مىگويند هست. من نمىدانم، اما مىگويند اشخاص منحرف هم هست. اين براى چى. صد و بيست و چند نفر كانديدا، واقعاً اينها اعتقادشان است؟ احتمال اين را مىدهند كه پيش ببرند؟ احتمال مىدهند كه يك جمعيت زيادى به آنها رأى بدهد نه، مىخواهند اخلال كنند. اخلال است. اين خود اخلال است. يك مملكتى، صد و چند نفرى رییس جمهور مىخواهند بشوند. صد و چند نفر آدمى كه بعضي هاشان مثل اينكه مثلًا، بار فروشند. يك همچو مسایلى تو آن هست. من نمىدانم. درست نمىشناسم من.
اين خودش يك نحوه اخلالى است كه در يك كشورى، صد و بيست و چند نفر، اينها داوطلب بشوند، براى اينكه مىخواهم ریيس جمهور بشوم و بعد هم خواهيد ديد كه در اين مثلًا تبليغاتى كه بايد بكنند، خواهيد ديد كه چه گروه هايى تبليغات مىكنند.
نه از باب اين كه برسند به ریيس جمهور. از باب اين كه نگذارند ریيس جمهورى پيدا بشود، و لااقل اخلال كنند به اندازهاى كه منعكس كنند در خارج كه اينها يك همچو جمعيتى، ايران يك همچو كشورى هست. صد و بيست و چند نفر مىخواهند ریيس جمهور بشوند و همه هم به جان هم ريختند و بعد هم خواهيد ديد كه اينها چه بساطى سر هم درمىآورند. اينها همه اخلالگرى هست، و ما از اين مسایل، شايد اكثر جوان هاى ما از اين مسایل غافل باشند. و بعد خدا مىداند كه در قضيه مجلس شورا چه خواهد شد.
و مانده آن كه بدتر از همه است براى اين كه، حدود مثلًا فرض كنيد، 200 نفر مىخواهد وكيل بشود. اين شايد چندين هزار نفر خودشان را منتخب كنند. ریيس [جمهور بشوند]، مىخواهند نگذارند يك مطلبى بشود. يك وقت اين بود كه -يك اشخاصى- ما مواجه با يك اشخاصى بوديم كه اينها واقعاً راه را، راه ما را راه صحيح نمىدانستند. خودشان يك راه صحيحى داشتند. خوب، يك چيزى بود. مىنشستند صحبت مىكردند كه اين راه درست است يا آن درست. يك وقت اين است كه قضيه اين نيست.
قضيه اين است كه اينها از يك نقطه مىترسند و آن اسلام است و از يك جمعيت مىترسند. آنهايى كه به اسلام اعتقاد دارند، آنهايى كه در راه اسلام فعاليت مىكنند. اين سيلى كه اين ابرقدرت ها از ايران خوردند، از اول عمرشان تا حالا نخورده بودند اين سيلى را.(12)
رشد سياسى - فكرى ملت
بايد يك دولت مستقرى با همت شماها، با همت ملت، يك انتخابات صحيحى بشود با همت ملت، ملت مىشناسند افراد صالح را. لازم نيست كه حالا يك چند سال هم ما درسشان بدهيم. نخير، خودشان مىفهمند. اين ملت چيز مىفهمد، مىفهمد كى آدم صالح است كى آدم ناصالح.
البته گاهى هم يك كسى خودش را جا مىزند، اما اين گاهى است. هر كسى در هر شهرى كه هست، طول اين بيست، سى سالى كه همراه با اين مردم بوده مىداند كه اينها كدام يكىشان از ريشههاى آنهاست. كدامشان نيستند. مىفهمند كى بوده است كه در آنجا خوش رقصى كرده و كى بوده است كه نه، آن طور نبوده، مخالف بوده و نتوانسته صحبت كند، مىشناسند. مردم آنهايى را بايد انتخاب بكنند كه مى شناسند كه به اين ملت خدمتگزار است و دلش براى اين طبقه ضعيف مىسوزد.(13)
شركت در انتخابات و مقابله با توطئهها
دشمنان اسلام و نهضت، در خارج و داخل، تبليغات زهرآگين خود را شروع كردند، و چنين وانمود مىكنند كه مردم در اين انتخابات بىتفاوتند و به سردى و سستى گراييدهاند. مىخواهند شما را متهم كنند كه از جمهورى اسلامى رو برگردانيده ايد.
از شما ملت مبارز انتظار دارم كه با شركت همگانى خود ياوه سرايان را رسوا كنيد. و نيز اطلاع دادند كه در اطراف دانشگاه -كه محل اقامه نماز جمعه است- گروهى براى اخلال در شركت در انتخابات بپا خاستهاند. دولت موظف است از آنان جلوگيرى كند، و مردم موظفند به تبليغات آنان اعتنا نكنند.(14)
پينوشتها:
8. صحيفه امام، ج12، ص 128
9. صحيفه امام، ج12، ص151
10. صحيفه امام، ج12، ص 199
11. صحيفه امام، ج11، ص484
12. صحيفه امام، ج12، ص 97
13. صحيفه امام، ج10، ص 524
14. صحيفه امام، ج9 ،ص
برای بیان اهمیت رعایت اخلاق انتخاباتی، مروری به برخی بیانات امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران درباره انتخابات می کنیم.
انتقاد بجا و سازنده باعث رشد جامعه مىشود
اگر آقايان از اين ديدگاه كه همه مىخواهند نظام و اسلام را پشتيبانى كنند به مسایل بنگرند، بسيارى از معضلات و حيرت ها برطرف مىگردد ولى اين بدان معنا نيست كه همه افراد تابع محض يك جريان باشند. با اين ديد گفتهام كه انتقاد سازنده معنايش مخالفت نبوده و تشكل جديد مفهومش اختلاف نيست. انتقاد بجا و سازنده باعث رشد جامعه مىشود. انتقاد اگر بحق باشد، موجب هدايت دو جريان مىشود.
هيچ كس نبايد خود را مطلق و مبرّاى از انتقاد ببيند. البته انتقاد غير از برخورد خطى و جريانى است. اگر در اين نظام كسى يا گروهى خداى ناكرده بىجهت در فكر حذف يا تخريب ديگران برآيد و مصلحت جناح و خط خود را بر مصلحت انقلاب مقدم بدارد، حتماً پيش از آن كه به رقيب يا رقباى خود ضربه بزند به اسلام و انقلاب لطمه وارد كرده است. در هر حال يكى از كارهايى كه يقيناً رضايت خداوند متعال در آن است، تأليف قلوب و تلاش جهت زدودن كدورت ها و نزديك ساختن مواضع خدمت به يكديگر است. بايد از واسطههايى كه فقط كارشان القاى بدبينى نسبت به جناح مقابل است، پرهيز نمود. شما آنقدر دشمنان مشترك داريد كه بايد با همه توان در برابر آنان بايستيد، لكن اگر ديديد كسى از اصول تخطى مىكند، در برابرش قاطعانه بايستيد. (1)
هيچ عذر و بهانهاى براى ترك صحنه انقلاب پذيرفته نمىشود
اما چيزى كه از همه اينها مهم تر است، اين كه چه آنهايى كه به مجلس راه يافتهاند و خادم منتخب شدهاند و چه آنها كه به وظيفه خود عمل نمودهاند ولى به مجلس راه نيافتهاند و همچنين طرفداران هر دو گروه بايد بدانند كه همه اين امور اعتبارى و زودگذر است و همه در محضر حق هستيم و آنچه در صحيفه كردار ما ماندنى است اعمال و رفتار ما و آنچه موجب سعادت و جاودانگى ما مىشود، صفاى معنويت و ثمرات خلوص بندگى است، و ما هم نبايد خلوص عمل و جامعه اسلامى خودمان را به زنگار كدورت ها و اختلافات آلوده كنيم و رقابت هاى گذشته انتخاباتى هم هرگز نبايد موجبات تفرقه و جدايى را فراهم نمايد.
و من احتمال مىدهم كه عوامل و دست هاى ناپاكى بخواهند از رقابت هاى انتخاباتى در رسيدن به آرزوهاى خود استفاده كنند و با طرح مسایل پوچ و بىمعنا دل ها را از يكديگر جدا سازند و يا با ترديد و ايجاد ذهنيت ها، صحت و سلامت انتخابات و نهايتاً مشروعيت مجلس را زير سؤال برند، كه در اين شرايط همه آحاد ملت ايران و همه روحانيون و دست اندركاران كشور بايد در كنار هم و دست در دست هم به راه مقدس خود ادامه دهند.
و صاحبان قلم و سخن و مطبوعات نيز بهطور جدّ مواظب نوشتهها و گفتههاى خود باشند و نمايندگان مجلس نيز به عدالت و عطوفت با يكديگر برخورد كنند و به مسایل دامن نزنند و خصوصاً در اعتبارنامهها به مسایل شخصى و گروهى نپردازند و در نطق هاى قبل از دستور و غير آن به شخصيت و اعتبار نمايندگى مجلس توجه كنند و حرمت مجلس و نظام و اخلاق كريمه اسلامى را مقدّم دارند و خلاصه كلام اين كه مجلس و نمايندگان بايد مؤيد وحدت و انسجام جامعه باشند و مسوولين در كنار مردم و مردم همراه و پشتيبان مسوولين به وظيفه خود عمل كنند و از بركات مادى و معنوى اتحاد مقدس خود بهره مند شوند و از صحنهها كنار نروند كه امروز شايد گناهى بالاتر از كناره گيرى نباشد و هيچ عذر و بهانهاى براى ترك صحنه انقلاب پذيرفته نمىشود.(2)
مكلف بودن همه بر اجتناب از اختلاف
مردم در انتخابات موظفند، موظف شرعى هستند كه اختلافات كوبنده را از آن دست بردارند، و اين يك امرى است كه بين همه هست، يعنى يك تكليفى متوجه به همه هست، به من طلبه كه اينجا نشستهام و به شما علما و همه علماى بلاد و همه قشرهاى ملت، همه روشنفكران، همه نويسندگان، گويندگان، به همه تكليف شرعى است كه نگذاريد مساله مثل مساله مشروطيت بشود.
عبرت بگيريد از آنجا، اگر مثل او بشود، آنهايى كه مخالف با اسلام و جمهورى اسلامى هستند و بازيگر هستند، آنها مىآيند قبضه مىكنند. يكى از امورى كه خيلى لازم است، همين مساله است كه بايد تذكر بدهند آقايان، تنبه بدهند آقايان و آن مطلب اول هم كه عرض كردم تذكر بدهند به مردم به اينكه امروز ايران، اينهايى كه در كار هستند، اينهايى كه متكفل امور هستند، چه مجلس و چه دولت و چه قوّه قضایيه و همه اينها يك راه دارند مىروند.
البته نادر تويشان هست كه شيطان است، لكن به حسب نوع امور، اينها دارند يك راه مىروند، خطوط مختلفه در كار نيست. اين توطئه را كه مىخواهند با اسم خطوط مختلفه، يك دسته را طرفدار يك جبهه بكنند و يك دسته را طرفدار يك جبهه بكنند، و در صورتى كه خود آنها با هم اختلاف ندارند، مريدها به اختلاف بيفتند و كم كم در همه جا همان حرفهايى كه در مشروطه بود، كه در يك شهر يك دسته اهل منبر مشروطه بودند، يك دسته اهل منبر مستبد بودند، و در خانهها همين مسایل بود و در بازار همين مسایل بود، يك وقت اين طور نشود كه مردم را به جان هم بيندازند، اين براى طرفدارى از فلان شخصيت و آن براى طرفدارى از فلان شخصيت، در صورتى كه همهاش توهّم بيشتر نيست.
و همينطور در انتخابات توجه كنند، مردم را توجه بدهيد به اينكه شما مىخواهيد اسلام را حفظ كنيد، بايد منتخبين شما اشخاصى باشند كه توجه به اسلام داشته باشند، متعهد به اسلام باشند، بازيگر نباشند، به شرق و غرب توجه نداشته باشند.
بايد تكليف كرد به مردم كه وقتى انتخابات پيش آمد بهطور شايسته، روحانيين عمل كنند، وعاظ عمل كنند و مردم هم به تبع آنها عمل كنند تا يك مجلسى داشته باشيم كه ديگر در آن هيچ اشخاصى كه مخالف با وجهه جمهوريت هستند نداشته باشيم. (3)
انتخاب اصلح
و اما مساله انتخابات آينده از اهم امورى است كه مسووليت آن با همه ماست. و توجه داريد كه دشمنان اسلام در نظر دارند كارى بكنند كه انتخابات درست صورت نگيرد و از دست مسلمان ها و متعهدين خارج شود. ولى شما بايد تمام قدرتتان را صرف كنيد كه به خوبى انجام شود. انتخابات يك محكى هم براى خودتان است كه ببينيد آيا مىخواهيد انتخاب اصلح بكنيد براى خودتان، يا براى اسلام؟ اگر براى خودتان باشد، شيطانى است.
و اما اگر انتخاب اصلح براى مسلمانهاست، «كى و از كجاست» مطرح نيست، از هر گروهى باشد، حزب باشد يا غيرحزب، نه حزب اسباب اين مىشود كه غير آن فاسد، و نه صددرصد حزبى بودن باعث صلاح آنهاست. و انتخاب اصلح براى مسلمين يعنى انتخاب فردى كه تعهد به اسلام و حيثيت آن داشته باشد؛ و همه چيز را بفهمد، چون در مجلس، اسلام تنها كافى نيست، بلكه بايد مسلمانى باشد كه احتياجات مملكت را بشناسد و سياست را بفهمد و مطلع به مصالح و مفاسد كشور باشد، و ممكن است به شما و گروه شما هم مربوط نباشد. اگر اصلح را انتخاب كرديد، كارى اسلامى مىكنيد و اين يك محكى است براى خودتان كه تشخيص بدهيد انتخاب براى اسلام است، يا براى صلاح خودتان. اميدوارم كه تا آخر هم اينطور باشد، و هر روز و هر دوره انتخابات بهتر انجام شود. (4)
آنطور نشود كه هر كدام ديگرى را بكوبند
چند وقت ديگر هم انتخابات شروع مىشود. از قرارى كه من شنيدم به طور حاد دارند اشخاص عمل مىكنند. اشخاصى هستند كه به جمهورى اسلامى هيچ اعتقاد ندارند، لكن براى خاطر شكستن جمهورى اسلامى در تبليغات انتخاباتى مىخواهند شركت كنند، نه از باب اينكه مىخواهند وكيل بشوند، از باب اين كه مىخواهند شكست بدهند جمهورى اسلامى را. اشخاصى هستند كه به وسوسه، اشخاص مؤمن را وادار مىكنند كه بهطور حاد دخالت بكنند در اين امور.
ممكن است كه اگر اشخاص هوشمند تنبّه ندهند و بيدار نشوند، اين انتخابات موجب اين بشود كه دو دستگىهاى زيادى ايجاد بشود و اين همان مساله مشروطه است. بايد مردم توجه كنند، و خصوصاً روحانيون، روحانيون مبارز تهران، مدرسين محترم قم، روحانيون مشهد، اصفهان، همه جا توجه كنند كه مساله، مساله مشروطه نشود. مساله اين نشود كه يك دسته براى خاطر اين كه يك كانديدايى دارند، ديگران را بكوبند، آن دسته هم براى همين كانديداى خودشان، اين را بكوبند.
اگر همه براى خدا هست، با هم تفاهم كنيد. البته تبليغ هيچ مانعى ندارد، لكن مثل مشروطه نشود. آنطور نشود كه هر كدام ديگرى را بكوبند و آنى كه دشمن ما مىخواهد، خطوط مختلفه را در انتخابات عملى كند. شما همه مىخواهيد كه اسلام در اين مملكت تحقق پيدا كند، همه مىخواهيد كه اين جمهورى اسلامى ادامه پيدا بكند، ادامه اين به اين است كه شما در مواردى كه مىبينيد كه دارند شياطين نقشه مىكشند و توطئه مىكنند تا شما را به جان هم بيندازند، بنشينيد با هم و تفاهم كنيد و آنها را مأيوس كنيد. امروز دارند تهيه مىبينند مخالفين شما، مخالفين جمهورى اسلامى، كه براى انتخابات ايجاد نفاق كنند، و اين يك خطرى است براى كشور ما. اينها با زور نمىتوانند كارى انجام بدهند، نه آمريكا، نه شوروى، با فشار و زور به يك كشورى كه همه با هم هستند نمىتوانند آسيب برسانند، لكن با توطئه و وادار كردن عمال خودشان در داخل مىتوانند ايجاد نفاق كنند و بهانه هم انتخابات. (5)
اهميت انتخابات رياست جمهورى
و مساله ديگر قضيه انتخابات است كه من در عين حال كه قبلًا هم تذكر دادم، حالا هم تذكر مىدهم به همه ملت كه همه اين شرارت ها كه در سطح كشور الآن مىشود ممكن است براى اين باشد كه شما را از رفتن به پاى صندوق بترسانند و شما را از خدمت به اسلام و خدمت به مسلمين سست كنند. و بايد همه ما در اين امر توجه داشته باشيم كه اين يك امر حياتى است براى جمهورى اسلام. شما مىبينيد كه در عين حال كه در آراى قبل از اين، براى شهيد رجايى 14 ميليون جمعيت شركت كرد و 13 ميليون رأى آورد.
شهيد رجايى، مع ذلك، آن فاسدها، آن مصاحبههايى كه اشخاص فاسد شكست خورده در خارج كردند، گفتند بيش از دو ميليون اينها رأى نداشتند. شما چنانچه سطح رأيتان از زمان سابق -خداى نخواسته- كمتر بشود، بوق هاى تبليغاتى خارج و شكست خوردههاى فرارى به خارج خواهند گفت كه ايران از اسلام رو برگردانده و از جمهورى اسلامى روبرگردانده است. و اين تبليغ در همه جا خواهد شد و اين ممكن است در دنيا پايههاى اين جمهورى را سست كند. و اين يك تكليفى است كه ما نگذاريم اين نهضت و اين انقلاب سست بشود تا آن كه به آن پيروزى نهايى برسد و اسلام و احكام قرآن به همه معنا، در اين كشور پياده بشود.(6)
از هرگونه انتقاد از طرف مقابل كه موجب اختلاف و هتك حرمت باشد خوددارى كنيد
از آقايان كانديداها و دوستان آنان انتظار دارم كه اخلاق اسلامى - انسانى را در تبليغ براى كانديداى خود مراعات؛ و از هر گونه انتقاد از طرف مقابل كه موجب اختلاف و هتك حرمت باشد خوددارى نمايند، كه براى پيشبرد مقصود، ولو اسلامى باشد، ارتكاب خلاف اخلاق و فرهنگ، مطرود و از انگيزههاى غير اسلامى است.
اينجانب بنا ندارم از كسى تأييد نمايم، چنان كه بنا ندارم كسى را رد كنم. و از تمام احزاب و گروه ها و افراد مىخواهم از نسبت دادن كانديداى خود به من كه از آن استفاده تأييد و يا تعيين و يا رد شود، خوددارى كنند. من بسيار مايل هستم كه گروه هايى كه متعهد و معتقد به جمهورى اسلامى و خدمتگزار به اسلام هستند، در مبارزات انتخاباتى كمال آرامش را در تبليغ كانديداهاشان رعايت نمايند، و نسبت به يكديگر تفاهم و صميميت و اخوت اسلامى داشته باشند، و از تفرقه و كدورت شديداً احتراز كنند كه تفرقه و تشتت، دوستان را نگران و دشمنان را كامياب مىكند و موجب تبليغات سوء مىشود.(7)
پينوشتها:
1. صحيفه امام، ج21، ص181
2. صحيفه امام، ج21 ص50
3. صحيفه امام، ج18، ص174
4. صحيفه امام، ج18، ص 197
5. صحيفه امام، ج18، ص 173
6. صحيفه امام، ج15، ص261
7. صحيفه امام، ج12، ص 13
ادامه دارد...
در انتخابات با كرامت رفتار كنند همه؛ چه آنهایى كه نامزد مي شوند، چه آنهایى كه طرفدار آنهايند، چه آنهایى كه مخالف با بعضى از نامزدها هستند. جناحهاى مختلف كشور، بداخلاقى و بدگویى و اهانت و تهمت و اين حرفها را مطلقاً راه ندهند. اين از آن چيزهایى است كه اگر پيش بيايد، دشمن از او خوشحال مي شود.1
**********
اجتماع مردم، توجه مردم، احساس مسئوليت مردم در هر انتخاباتى از انتخابات گذشته بهتر و بيشتر بوده است. اين را تقريباً در همهى انتخاباتهاى ما ميشود نمونه و نشانش را يافت. و اميدواريم در همين انتخابات آينده هم همين جور باشد. همهى مردم از همهى قشرها در اين مسئوليت بزرگ شركت كنند و در اين ميدان رقابت كه يك عرصهى رقابت مثبت است - رقابت انتخاباتى، جزو رقابتهاى مثبت و داراى فايده و نفع است براى مردم؛ ميدان رقابت انتخاباتى است - از بد اخلاقي هاى انتخاباتى بايد بشدت پرهيز كنند؛ بدگويى كردن، اهانت كردن، تهمت زدن، براى عزيز كردن خود و يا نامزد مورد نظر خود، ديگران را و رقبا را در چشم مردم خوار كردن، اينها راه ها و روش هاى صحيح و اسلامى نيست. رقابت بايد باشد؛ رقابت مثبت و پرشور، اما با رعايت موازين اخلاقى.2
**********
در دمكراسي هاى غربى، صلاحيت هاى خاصى موردنظر است كه عمدتا در اين صلاحيتها، وابستگي هاى حزبى رعايت مىشود. هم كسانى كه نامزد مىشوند، هم آنهايى كه نامزد مىكنند و هم آنهايى كه به نامزدها رأى مىدهند، در واقع به اين حزب يا به آن حزب رأى مىدهند. حالا در آن كشورهايى كه دو حزبى است، مثل امريكا و انگليس و يا در كشورهايى كه چند حزبى است، به يكى از اين دو يا چند حزب رأى مىدهند. در نظام جمهورى اسلامى غير از دانايى و كفايت سياسى، كفايت اخلاقى و اعتقادى هم لازم است. افرادى نگويند كه اخلاق و عقيده مسألهى شخصى انسانهاست. بله، اخلاق و عقيده مسألهى شخصى انسانهاست؛ اما نه براى مسؤول. من اگر در جايگاه مسؤوليت قرار گرفتم و اخلاق زشتى داشتم؛ فهم بدى از مسائل جامعه داشتم و معتقد بودم كه بايد جيب خودم را پر كنم، نمىتوانم به مردم بگويم اين عقيده و اخلاق شخصى من است و اخلاق و عقيده ربطى به كسى ندارد! براى يك مسؤول عقيده و اخلاق مسألهى شخصى نيست؛ مسألهاى اجتماعى و عمومى است؛ حاكم شدن بر سرنوشت مردم است. آن كسى كه به مجلس مىرود، يا به هر مسؤوليت ديگرى در نظام جمهورى اسلامى مىرسد، اگر فاسد، بيگانهپرست و در خدمت منافع طبقات برخوردار جامعه بود، ديگر نمىتواند نقشى را كه ملت و طبقات محروم مىخواهند، ايفا كند. اگر آن شخص انسان معاملهگر، رشوه و توصيهپذير و مرعوبى بود؛ در مقابل تشر تبليغات و سياستهاى خارجى جا زد، ديگر نمىتواند مورد اعتماد مردم قرار گيرد و برود آنجا بنشيند و تكليف ملك و ملت را معين كند. اين شخص غير از كفايت ذاتى و دانايى ذاتى، به شجاعت اخلاقى، تقواى دينى و سياسى و عقيدهى درست هم احتياج دارد.3
**********
سعى كنيد اين حركت زيبا و اين حركت عظيم مردمى را - كه حقيقتا يك آزمايش بزرگ مردمى و ملى و اسلامى است - با همان نزاهت و طهارت و پاكيزگىاى كه مطلوب اسلام است، پيش ببريد. البته متن و عموم مردم عزيز كشور ما همينطورند. سعى كنيد كدورت ايجاد نشود. مسابقهى انتخاباتى، ضمن اينكه يكى از جديترين كارهاى يك ملت است و به هيچوجه جنبهى شوخى و بازى در آن نيست و بسيار جدى است؛ اما شبيه مسابقات ورزشى است. در مسابقات ورزشى همه تلاش مىكنند؛ اما كسانى كه اهل اخلاق و اهل فهمند، اين تلاش را با كارهاى زشت و نامناسب همراه نمىكنند. البته من مردم خودمان را عرض مىكنم، والا بعضى از ملتهاى ديگر - مثل انگليسي ها - هستند كه مسابقات فوتبال را هم به كشت و كشتار تبديل مىكنند! ما به آنها كارى نداريم. ملت ما اهل اخلاق و معنويت و عاطفه است. نگذاريد كه فضاى انتخاباتى، فضاى كدورت شود. هر كدام از نامزدها و طرفدارانشان، براى خودشان تبليغ كنند؛ اما دوستان و همميهنان و برادرانشان را كه احيانا از نامزد ديگرى حمايت مىكنند، زخم خورده و رنجديده و از خودشان مكدر نكنند. به اين نكته توجه كنيد. اين، خيلى مهم است.4
**********
امروز سنگر اصلى در سطح عالم، جمهورى اسلامى است. اين سنگر را بايد محكم نگه داريد. با چه چيز؟ با اتحاد و اتفاق؛ با همدلى ميان آحاد مردم و ميان مردم و مسؤولين كشور؛ با همدلى ميان مردم و دولت، ميان مردم و مجلس، ميان دولت و مجلس، ميان كارگزاران كشور و ميان آحاد مردم. گروههاى مختلف، جناحهاى مختلف، سياستها و جهت گيريهاى مختلف، در مقابله با دشمن، بايد با هم باشند و كارى نكنند كه دشمن سوء استفاده كند. اختلاف سياسى مانعى ندارد؛ اختلاف نظر مانعى ندارد؛ مبارزات انتخاباتى به شكل سالم، مانعى ندارد؛ اما خراب كردن يكديگر، خراب كردن چهرهى كشور، خراب كردن ذهن مردم و چهرهى مسؤولين دلسوز، اشكال دارد. ايجاد سؤال و ابهام در ذهن مردم، اشكال دارد. با وحدت و يكپارچگى، «كأنهم بنيان مرصوص»، مثل يك دژ پولادين، در مقابل دشمن بايستيد؛ مثل چند برادر در يك خانه. ممكن است دو برادر از يكديگر كدورت و گله هم داشته باشند، اما در مقابل كسى كه به خانهى آنها حمله مىكند، دوش به دوش، بايد در كنار هم بايستند. آحاد ملت بايد اين گونه باشند. اين، يكى از ويژگيهايى است كه در اين سنگر مىتوانيد حفظ كنيد.5
**********
مجالس كشورهاى غربى هم چنان كه از لحاظ اخلاق سياسى، صلاحيت آن را ندارند كه الگو قرار گيرند، از لحاظ تركيب سياسى نيز لزومى ندارد كه در كشور بزرگى چون ايران كه از لحاظ اخلاق و سياست و ارزشهاى متعالى، از منبع فرهنگى سرشارى برخوردار است، مورد تبعيت و تقليد واقع شوند. تعبيرهاى چپ و راست يا اصرار بر وجود احزاب سياسى در مجلس قانونگذارى و مانند اينها، سوغاتهاى بىارزشى است كه شأن مجلس شوراى اسلامى بالاتر از پذيرش كوركورانهى آنها است.6
**********
فضاى اهانت و هتك حرمت در جامعه، يكى از آن چيزهائى است كه اسلام مانع از آن است؛ نبايد اين اتفاق بيفتد. فضاى هتك حرمت، هم خلاف شرع است، هم خلاف اخلاق است، هم خلاف عقل سياسى است. انتقاد، مخالفت، بيان عقايد، با جرأت، هيچ اشكالى ندارد؛ اما دور از هتك حرمتها و اهانتها و فحاشى و دشنام و اين چيزها. همه هم در اين زمينه مسئولند. اين كار علاوه بر اينكه فضا را آشفته ميكند و اعصاب آرام جامعه را به هم ميريزد - كه امروز احتياج به اين آرامش هست - خداى متعال را هم از ما خشمگين ميكند. من ميخواهم اين پيامى باشد به همهى آن كسانى كه يا حرف ميزنند، يا مينويسند؛ چه در مطبوعات، چه در وبلاگها. همهى اينها بدانند، كارى كه ميكنند، كار درستى نيست. مخالفت كردن، استدلال كردن، يك فكر سياسى غلط يا يك فكر دينى غلط را محكوم كردن، يك حرف است، مبتلا شدن به اين امرِ خلاف اخلاق و خلاف شرع و خلاف عقل سياسى، يك حرف ديگر است؛ ما اين دومى را به طور كامل و قاطع نفى ميكنيم؛ نبايد اين كار انجام بگيرد. متأسفانه بعضى اين كار را ميكنند. من بخصوص به جوانها توصيه ميكنم. بعضى از اين جوانها بلاشك مردمان با اخلاص و مؤمن و خوبى هم هستند، اما خيال مي كنند اين وظيفه است؛ نه، من عرض مي كنم اين خلاف وظيفه است، عكس اين وظيفه است.7
پينوشتها:
1. برگزیده از بیانات مقام معظم رهبری در ديدار هزاران نفر از مردم قم به مناسبت سالروز قيام 19 دیماه (19/10/86)
2. برگزیده از بیانات مقام معظم رهبری در ديدار مردم شهرستان ابركوه استان یزد (15/10/86)
3. برگزیده از بیانات مقام معظم رهبری در اجتماع بزرگ مردم قزوين (25/9/82)
4. برگزیده از بیانات مقام معظم رهبری در ديدار جمعی از خانوادههاى شهدا و ایثارگران (31/2/76)
5. برگزیده از بیانات مقام معظم رهبری در حرم امام رضا(علیه السلام)، روز عيد سعيد فطر (15/1/71)
6. برگزیده از پيام مقام معظم رهبری به مناسبت افتتاح دورهى پنجم مجلس شوراى اسلامى (11/3/75)
7. برگزیده از بیانات مقام معظم رهبری در ديدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى (19/12/85)
2. رفتار انتخاباتي
2-1. مسئوليت الهي در برابر انتخاب
همه توجه كنند كه اين انتخابي كه ما ميكنيم، يك جا ميبايست جواب آن را بدهيم. اين طور نيست كه بگوييم حالا ما يا اصلاً انتخاب نميكنيم يا انتخاب ميكنيم و كسي چه ميفهمد! بله، مردم نميفهمند كه ما چه انتخاب كرديم اما خداي متعال كه تشخيص ميدهد ما بايد جواب او را بدهيم. ما بايد محاسبه كنيم تحقيق كنيم بررسي كنيم و معيارها را ملاحظه نماييم تا بتوانيم به خداوند پاسخ دهيم. اگر انسان نميتواند از اشخاصي كه مورد اعتماد هستند از كساني كه انسان ميتواند در مسائل مهم - در مسائلي كه بايد به خدا جواب داد - به آنها اعتماد كند، اشكالي هم ندارد.14
2-2. گزينش آگاهانه: وظيفهاي همگاني
همچنان كه شركت در انتخابات يك وظيفه است، گزينش خوب و آگاهانه هم يك وظيفه است. البته ممكن است همه تلاشها به نتيجه نرسد؛ اما انتخابكنندگان تلاش نمايند براي اين كه گزينش درست بكنند، اين خيلي مهم است. البته هيچ كسي در صحنه انتخابات وارد نميشود، مگر اين كه شوراي نگهبان صلاحيت او را اعلام كند. بنابراين كساني كه وارد صحنه انتخابات ميشوند، اشخاصي هستند كه شوراي نگهبان - كه امين مردم در اين قضيه است - پاي اسم آنها را امضا كرده و اعلام صلاحيت نموده است. بنابراين همه صلاحيت دارند؛ منتها بايد گشت و اصلح را پيدا كرد. بايد گشت و امينترين را انتخاب كرد.15
3. اخلاق انتخاباتي
3-1. انتخابات، مسابقه خدمت
انتخابات در كشور ما بايد مسابقهاي براي خدمت باشد، نه مسابقهاي براي كسب قدرت. انتخابات اسلامي اينگونه است. آن جايي كه دعوا بر سر قدرت است، آن طوري ميشود كه شما در بعضي از انتخاباتهاي دنيا مشاهده ميكنيد؛ يك نمونهاش را هم در انتخابات اخير آمريكا ديديد. آنجا دعوا بر سر قدرت است؛ دست به يقهاند؛ هر طرف ميخواهد قدرت را به حزب و مجموعه خودش منتقل كند. مسأله، مسأله كسب قدرت است؛ صريحاً هم ميگويند تلاش ميكنيم تا به قدرت و مقام برسيم. در منطق اسلامي قدرت و عزت و آبرو و خوشنامي و امكانات، فقط و فقط براي خدمت به مردم و حركت دادن خود و جامعه و كشور در راه نظام مقدس اسلامي و رسيدن به آرمان بلندي است كه انسانها نيازمند آنند.
اين مسند، مسابقه براي خدمت و زحمتكشي است. هر كس كه آماده است تا بيش از ديگران زحمت بكشد و توقعي را كه مسئولان كشورهاي ديگر از مقام و موقعيت خود دارند، نداشته باشد، داخل اين ميدان شود. نبايد كساني تصور كنند كه رسيدن به رياست يا فلان مقام - همچنان كه در دنيا معمول و رايج است - بايد با برخوردهاي فراوان همراه باشد.16
3-2. فضاي سالم
فضاي كشور را بايد فضاي علاقهمندي و شوق به اين انتخابات كرد تا مردم بدانند ميخواهند كار بزرگي انجام دهند....چهرههاي گوناگوني كه به عنوان نامزد وارد عرصه انتخاب ميشوند، به اين موضوع توجه كنند. اين ملت، تشنه كار است؛ كار. كار نكرده زياد است؛ ميدان هم براي حضور آگاهانه در انتخابات و انتخاب هوشمندانه از سوي آحاد مردم، يك مشاركت در سرنوشت كشور است. كشور ما متكي به آراء مردم است. علت اين كه دشمنان ملت و طمعورزان به اين آب و خاك نتوانستهاند در طول سالهای گذشته گزندي وارد كنند، حضور و اراده و مشاركت مردم درصحنههاي مختلف بوده است. راهپيماييهاي شما در بيست و دوم بهمن يا در روز قدس و شركت شما در انتخابات گوناگون سالهاي گذشته، اين كشور را بيمه كرده است. مشاركت در سرنوشت كشور علاوه بر اين كه در اداره و تعيين مديريت كشور نقش دارد، در خنثي كردن دشمني دشمنان هم بزرگترين نقش را ايفا ميكند.17
3-3. سلامت انتخابات
اين كه بنده تأكيد ميكنم بايد مراقب سوءاستفادههاي مالي در دستگاههاي قدرت وابسته به حكومت بود، به خاطر اين است. زيان بزرگ فساد اقتصادي در دستگاههاي دولتي اين است كه پول در خدمت قدرت و قدرت را در خدمت پول به كار ميگيرد و دور باطلي به وجود ميآيد. از قدرت و داشتن مسئوليت و مديريت در بخشهاي مختلف براي جمعآوري ثروت و پول سوءاستفاده بشود؛ بعد همان پول مجدداً در خدمت خريدن آراي رأي دهندگان قرار گيرد؛ حالا با خريدن آشكار - كه در خيلي جاها در دنيا معمول است پول بدهند - يا خريدن پنهان به شيوههاي گوناگون؛ يعني با خرج كردنهاي گوناگون، جلب محبوبيت كنند. وقتي با تبليغات فريبنده پر خرج، آراي مردم را به سمت خود جلب كنند، اين مردم سالاري و دخالت مردم در امور نيست؛ رأي مردم در اين جا بازيچه شده است.
در نظام اسلامي كه مظهر كامل آن، حكومت حضرت بقيهالله (ارواحنا فداه) است، فريب و حيلهگري براي جلب آراي مردم، خودش جرم است. استفاده از قدرت براي بهدست آوردن پول، يكي از بزرگترين جرايم است. آنجا ياران حضرت مهدي(علیه السلام) موظفند در سطوح پايين زندگي كنند، نظام اسلامي ما پرتو كوچكي از آن حقيقت درخشان است. ما هرگز اين ادعا را نكرديم و نميكنيم، اما بايد نشانهاي از او داشته باشيم.18
3-4. صداقت در تبليغات
به هر حال ما به آقايان محترمي كه در اين ميدان هستند، اين چند توصيه را عرض ميكنيم:
در تبليغاتشان ارزشهاي نظام را نديده نگيرند؛ همديگر را تخريب نكنند و از دادن آمارهاي سست بپرهيزند. اگر قرار شد به مردم آماري بگويند و حرفي بزنند، آمارهاي دقيق ارائه كنند. با مردم با كمال صداقت حرف بزنند؛ هر چه عقيدهشان هست، به مردم بگويند. اگر بخواهند در دل مردم اثر بگذارند، اين صداقت بيشتر در دل مردم اثر ميگذارد. آن چيزي كه حقيقتاً عقيده و نيت آنهاست، آن را به مردم بگويند، اختيار با مردم است كه چيزي را انتخاب كنند؛ وحدت ملي را خدشه دار نكنند؛ طوري نباشد كه به خاطر جذب يك دسته يا يك گروه، حرفي بزنند كه وحدت ملت خدشهدار شود. وعدههايي كه معلوم است نميتوانند به آنها عمل كنند، به مردم ندهند. آنچه كه در چارچوب قانون اساسي است و امكانات مملكت از امكان آن حكايت ميكند، آن را به مردم بگويند. بله، به مردم قول بدهند كه اگر رأي آورند، با همه قوا و قدرت خودشان و با اتكاي به مردم، مديريت عالي و كلان كشور را در دست ميگيرند و پيش ميبرند؛ خذها بقوه با قوت اين ماموريت را به دست بگيرند و پيش بروند و در هيچ جا ضعف نشان ندهند.
3-5. پرهيز از اسراف در تبليغات
در تبليغات ... مراقبت بشود كه مخارج بيش از متعارف و زيادي و اسرافگونه انجام نگيرد. البته خوشبختانه آن كساني كه ما ميشناسيم و در اين ميدان وارد شدهاند. كساني هستندكه مورد اعتمادند. ما به صدق و صفاي اينها اطمينان داريم و ميدانيم كه نميخواهند؛ ولي ممكن است كساني در گوشه و كنار، بدون اين كه اصحاب قضيه خودشان بخواهند، در اين زمينهها حركتي بكنند كه درست و مناسب نباشد.
البته فقط اين نيست. در همه زمينهها و در همه ميدانها و در بخشهاي مختلف، مسئولان در هر جا كه هستند، بايد كاري كنند كه اين ارتباط و علقه با مردم و اين پيوند و اين اعتماد، حفظ بشود و ولايت به معناي حقيقي كلمه - كه اسلام آن را خواسته است - تحقق پيدا بكند.19
3-6. در ميدان انجام تكليف بازنده وجود ندارد
شركت در ميدان انجام وظيفه، بازندهاي ندارد؛ همه برندهاند. من در همين جا به مردم گفتم كه هر كسي پاي صندوق رأي برود و از روي احساس مسئوليت و طبق تشخيص خود رأي بيندازد، بايد احساس كند كه تكليف خود را انجام داده است. الان هم قضيه همين است. آقايان نامزدهاي مختلف كه در صحنه انتخابات وارد شدند و نيز طرفداران آنها بايد خوشحال باشند. از خداوند متعال شاكر باشيد كه به شما توفيق داد تا در اين صحنه وارد شويد. اين عرصه را براي حضور ملت عظيمالشأن ايران هموار كنيد و آنان را در اين آزمايشي كه اين قدر شيرين آغاز گرديد و شيرين تمام شد، درگير نماييد. اين برايتان افتخار است و همه شما پيش خداي متعال مأجوريد. همه كساني كه به نحوي در اين انتخابات شركت نمودند، دخالت كردند، تبليغات انجام دادند و از كسي كه مورد علاقه آنهاست و به نظرشان اصلح بوده است، حمايت كردند، پيش خداوند متعال مأجورند. همه ميليونها انساني هم كه به پاي صندوقهاي رأي رفتند و از روي احساس مسئوليت رأي خود را نوشتند، در آن سهيم و شريكند. اين، شرط اصلي قضيه است. انما يتقبل الله من المتقين؛ اين دستور قرآني ماست.20
پينوشتها:
14. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با كارگزاران حج 16/11/1378.
15. مصاحبه مقام معظم رهبری در روز انتخابات هشتمين دوره رياستجمهوري 18/3/1380.
16. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با مردم استان گيلان، رشت 11/2/1380.
17. بیانات مقام معظم رهبری در در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
18. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با اقشار مختلف مردم به مناسبت نيمه شعبان 30/7/1381.
19. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با مسئولان و كارگزاران نظام جمهوري اسلامي ايران به مناسبت عيد غدير 6/2/1376.
20. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با نمايندگان مجلس شوراي اسلامي 7/3/1376.
ادامه دارد... منبع: گنجینه، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، شماره 51 ( اردیبهشت 1384)
مقدمه
انقلاب اسلامي، انقلابي به نام خدا است كه با تكيه بر حضور و مشاركت مردم شكل گرفت و ادامه يافت. امام خميني رضوان الله تعالي عليه با اتكاء به «خدا و مردم» انقلاب را رهبري و الگوي نوين حكومت ديني را بر پايه نظريه «مردم سالاري ديني» با عنوان «جمهوري اسلامي» به مردم پيشنهاد كرد و با آراء عمومي، نظام جديد مستقر گرديد. امروز هم خلف صالح ايشان با همين مبنا راه امام(ره) را ادامه ميدهند. بر اين اساس حضور چشمگير و حداكثري مردم در پاي صندوقهاي رأي، مورد تأكيد هميشگي رهبر فرزانه انقلاب اسلامي، حضرت آيتالله العظمی خامنهاي(مدظله العالی) بوده است. نظام جمهوري اسلامي بر مشاركت عمومي شهروندان در تعيين سرنوشت خويش اصرار دارد و رمز اقتدار ملي را در اصول مشاركت عمومي و همبستگي ملي ميداند كه به عنوان شعارهاي محوري سال 1384 اعلام گرديد.
آنچه پيش روي خوانندگان عزيز قرار دارد، نكاتي چند از بيانات حضرت آيتالله العظمی خامنهاي(مدظله العالی) پيرامون انتخابات است. اميد ميرود تأمل در آنها موجب شناخت بهتر و بيشتر مقوله انتخابات و اهميت آن و انجام درست مسئوليت در اين ساحت باشد. مباحث در سه عنوان تنظيم شده است. عنوان نخست، مشاركت انتخاباتي ، عنوان دوّم، رفتار انتخاباتي و عنوان سوم، اخلاق انتخاباتي است .
1. مشاركت انتخاباتي
1-1. حضور مردم در صحنه: هنر بزرگ انقلاب اسلامي
برادران و خواهران عزيز! ملت بزرگ ايران! شما امتحانهاي بسيار خوبي را در اين دوران طولاني داديد؛ امتحان اتحادتان، امتحان آگاهيتان، امتحان همراهي و همكاريتان با مسئولين، امتحان حضورتان در صحنههاي گوناگون، امروز موضوع انتخابات مطرح است. شركت در انتخابات يك وظيفه عمومي براي آحاد ملت ايران است. شما براي اينكه دريابيد چرا اين مشاركت وظيفه است، دو راه داريد: يكي اينكه بدانيد رأي شما به كسي كه توفيق پيدا خواهد كرد از طرف شما منتخب شود، در روحيه او، در عملكرد او، در تواناييهاي او، در حيثيت جهاني او و در قدرت فعاليت او در داخل، چقدر اثر ميگذارد! بدانيد كه حضور شما بسيار تعيين كننده است. اين، همان حضور مردمي است كه هنر بزرگ انقلاب اسلامي بوده است و در اين كشور تا قبل از انقلاب اسلامي، در طول تاريخ و در طول قرنها سابقه نداشته است. 1
1-2. نقش مردم در نظام اسلامي
وقتي امام بر روي عنصر «مردم» تكيه ميكرد، لفاظي نميكرد؛ به معناي حقيقي كلمه به اصالت عنصر «مردم» در نظام اسلامي معتقد بود و مردم را در چند عرصه مورد توجه دقيق و حقيقي خود قرار داد.
عرصه اول، عرصه تكيه نظام به آراي مردم است. تكيه نظام به آراي مردم، يكي از ميدانهايي است كه مردم در آن نقش دارند. حضور مردم و اعتقاد به آنها بايد در اينجا خود را نشان دهد. در قانون اساسي ما و در تعاليم و راهنماييهاي امام، هميشه بر اين نكته تأكيد شده است كه نظام بدون حمايت و رأي و خواست مردم، در حقيقت هيچ است. بايد با اتكاء به رأي مردم كسي بر سر كار بيايد. بايد با اتكاء به اراده مردم، نظام حركت كند. انتخابات رياست جمهوري، انتخابات خبرگان، انتخابات مجلس شوراي اسلامي و انتخابات ديگر، مظاهر حضور رأي و اراده و خواست مردم است. اين يكي از عرصههاست. لذا امام بزرگوار، هم در دوران حيات خود به شدت به اين عنصر در اين عرصه پايبند باقي ماند و هم در وصيت نامه خود آن را منعكس و به مردم و مسئولان توصيه كرد. در حقيقت انتخابات و حضور مردم در صحنه انتخابات رئيسجمهور، نمايندگان مجلس و يا ساير انتخابهايي كه ميكنند، هم حق مردم است، هم تكليفي بر دوش آنهاست. در نظام اسلامي مردم تعيين كنندهاند. اين هم از اسلام سرچشمه ميگيرد.2
1-3. حضور در انتخابات، رأي به جمهوري اسلامي و قانون اساسي
امروز هر برگه رايي كه به صندوقها انداخته ميشود، در حقيقت رأي به نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي است و اين براي كشور بسيار باارزش و با اهميت است؛ لذا شما ميبينيد كه بوقهاي بيگانه همه سعي خودشان را ميكنند تا شايد بتوانند انتخابات را كم رونق كنند؛ اما نخواهند توانست؛ چون ملت ما در طول چندين سال گذشته و در انتخابهاي متعدد همواره توانستهاند در دنيا ركورد حضور در پاي صندوقهاي رأي را بشكنند و حضورشان در پاي صندوقها و نشان دادن مردم سالاري در اين كشور، تقريباً از همه كشورهاي غربي و كشورهاي لائيك بيشتر بوده اين دفعه هم به فضل الهي همين طور خواهد شد.3
1-4. انتخابات؛ حق و تكليف
هم حق و هم تكليف مردم است كه بيايند و سرنوشت كشورشان را به دست خودشان معين كنند. زيرا كه كشور متعلق به مردم است. مردم بايد بيايند و با انتخاب صحيح و آزادانه، قانونگذارانشان را در قوه مقننه معين كنند؛ مجريانِ خودشان را با ترتيبي كه در قانون معين شده است، معين كنند. اين حق مردم است و متعلق به آنهاست. اما تكليف هم هست. اين طور نيست كه يكي بگويد من نميخواهم از اين حقم استفاده كنم، نه، سرنوشت نظام بسته به احقاق و استنقاذ اين حق است؛ اين تكليف است. بايد همه شركت كنند. نظام جمهوري اسلامي توانسته است اين حق را در اختيار مردم بگذارد اما در گذشته ما اين حق را نداشتيم. در نظامهاي گذشته مردم از استفاده از چنين حقي محروم بودند. نظام جمهوري اسلامي اين را داده است. بايد مردم بروند و استنقاذ كنند.4
انتخابات، هم حق ملت است، هم يك وظيفه ملي است. نظام جمهوري اسلامي نظامهاي انتصابي قدرتها را نسخ كرد و انتخاب مردم را در مديريت كشور داراي نقش كرد. اين حق آحاد ملت است كه بتوانند انتخاب كنند و در تعيين مدير كشور داراي نقش باشند. از سوي ديگر وظيفه هم هست؛ به اين خاطر كه اين شركت ميتواند روح نشاط و احساس مسئوليت را هميشه در جامعه زنده نگه دارد و حضور مردم در صحنه را به رخ دشمنان اين ملت بكشد. انتخابات فقط يك وظيفه نيست، فقط يك حق هم نيست، هم حق شماست، هم وظيفه عمومي است.5
1-5. مشاركت انتخاباتي و اقتدار ملي
حضور مردم در انتخابات، يكي از مهمترين مظاهر اقتدار ملي است ... البته سلايق مردم مختلف است نامزدها هم متعددند، هر كدام از آنها هم سليقه و نظري دارند و مردم هم به يك نفر رأي ميدهند، اين مسأله بعدي است. مسأله اول اين است كه همه در اين آزمون عمومي ملت ايران شركت كنند و نشان بدهند كه ملت ايران زنده است و به سرنوشت كشورش علاقه دارد. تحليلگران گوناگون در اطراف دنيا روي اين موضوع حساب ميكنند. خيلي از آنها ميدانند و بعضي هم ديدهاند و بعضي نيز در پروندهها خواندهاند كه در اين مملكت از اول مشروطيت تا قبل از انقلاب - كه حدود شصت سال فاصله بود - جز موارد بسيار معدودي مردم به صندوقهاي رأي مجلس اعتنا نكردند. زمامداري كشور هم كه در اختيار خانواده دست نشانده بود. آنها ميبينند كه امروز مردم ايران وارد ميدان ميشوند و خودشان مسئولان كشور را انتخاب ميكنند؛ اين شرف و عزت بزرگي براي ملت ايران است.6
1-6. حضور حداكثري مردم در انتخابات
من هميشه گفتهام نتيجه انتخابات كه مسأله بسيار مهمي است مسأله دوم ماست. مسأله اول نفس انتخابات است كه انتخابات بايد با شور و هيجان و حضور مردم صورت بگيرد اين در درجه اول است. بايد همه تلاشمان را بكنيم كه انشاءالله انتخابات خوبي داشته باشيم.7
امروز صرف نظر از اين كه چه كسي از صندوق رأي بيرون خواهد آمد چه كسي انتخاب خواهد شد و چه كساني مسئوليت را بر دوش خواهند گرفت - اين در درجه دوم است - بايد همه در انتخابات شركت كنند ... .
اين كه چه كسي انتخاب بشود مسأله اول نيست مسأله دوم است، مسأله اول اين است كه مردم همه در انتخابات شركت كنند، پرشور شركت كنند، آگاهانه شركت كنند، فكر كنند، تحقيق كنند و آن كسي را كه ميخواهند انتخاب كنند. انتخابات، خودش مهم است. حضور مردم در انتخابات مهم است.8
1-7. تلاش دشمن براي دلسرد كردن مردم
در نزديكي انتخابات - كه بعضيها از الان زمزمهاش را آغاز كردهاند - خواهيد ديد كه زمزمههاي تحريم انتخابات شروع خواهد شد؛ براي اينكه مردم به ميدان نيايند؛ حضور نداشته باشند، گزينش نكنند و از معادلات سياسي ايران و نظام جمهوري اسلامي حذف شوند. اين زمزمهها ابتدا از محافل سياستگذاري و طراحان راهبردي آمريكا و اسرائيل شروع ميشود؛ بعد هم به دست يك عده از آدمهاي بيتوجه و گاهي هم مزدور و حقير در داخل ميرسد. يك عده خواهند گفت انتخابات را تحريم كنيم؛ يك عده خواهند گفت انتخابات آزاد نيست - براي اين كه مردم را دلسرد كنند - يك عده بنا ميكنند به تخريب چهره نامزدهاي انتخاباتي. هركدام از اينها به نحوي سعي ميكند اين انتخابات را كم رونق كند. من اصرار دارم همه مسئولان كشور و آحاد ملت خودشان را انشاءالله براي انتخابات آماده كنند.9
1-8. انتخابات و كارآمدي نظام
آنچه كه براي مردم در اين انتخابات و همه گزينشهاي ملي و انتخاباتها مهم است، اين است كه سطح كارآمدي نظام روز به روز ارتقا پيدا كند؛ اين اساس مسأله است. اگر مردم دنبال رئيسجمهور يا دنبال نماينده مجلس ميگردند يا دنبال ديگر كساني هستند كه ميخواهند آنها را با انتخاب تعيين كنند، در پي آن هستند كه انسانهاي كارآمدي را بر اريكه مسئوليت بنشانند تا آنها بتوانند سطح كارآمدي نظام را افزايش بدهند و مشكلات مادي و معنوي مردم را حل كنند؛ اين خواست مردم است. حالا گروهها و احزاب و عناصر سياسي هم هر كدام نقطهنظرهايي دارند؛ آن نقطهنظرات براي خودشان است. مردم ميخواهند كساني مسئوليتها را به عهده بگيرند كه دلسوز، باكفايت و كارآمد باشند. بحمدالله امروز كارهاي زيادي شده؛ زيربناهاي مهمي از كشور آماده بهرهبرداري شده است. بازوان قوي و با كفايت يك مسئول مؤمن و وفادار به آرمانهاي انقلاب - كه آرمانهاي مردم است - خواهد توانست بسياري از گرهها را باز كند؛ مردم دنبال اين هستند.10
آنچه امروز مهم است، اين است كه همه بناهاي رفيعي كه در طول اين مدت به وجود آمده و ساخته شده است، تأثير خود را در واقع زندگي مردم نشان دهد؛ آب عظيمي كه پشت اين سد، متراكم شده و به وجود آمده است، به مرزعه زندگي مردم راه پيدا كند و نتايج اين تلاشها سر سفره مردم و در زندگي آنها ديده شود؛ اين كار بزرگي است، اين برداشتن موانع از سر راه را ميطلبد. تعيين مديريت قدرتمند و توانا به اين ترتيب، جزو كارهاي امسال ملت ايران است.11
1-9. نقش عملكرد مسئولان در افزايش ميزان مشاركت عمومي
من همان روز گفتم امروز هم ميگويم كه مردم در انتخابات شوراها شركت نكردند، به خاطر اين بود كه از عملكرد شوراها راضي نبودند. اگر شوراها اين دوره خوب عمل كنند، خواهيد ديد كه مردم در دوره بعد اگر بخواهند براي شوراها به پاي صندوق بيايند پر شور خواهند آمد. آن جايي كه مردم اميد دارند كه كاري انجام بگيرد ميآيند. وقتي ديدند نه، شوراها خوب عمل نكردند مردم دلسرد و نااميد ميشوند. ... اگر ميخواهيد مردم در انتخابات شركت كنند، عملكردهايتان را خوب كنيد. اگر مردم عملكردها را ببينند، براي ورود در انتخابات تشويق ميشوند. بنابراين مسأله شركت در انتخابات از نظر وظيفه براي ما مهم است.12
دولتمردان جمهوري اسلامي بايد قدر اين فداكاري مردم و حضور آنها در صحنه را بدانند. مبادا مسئولين بخشهاي مختلف كشور در تحليل اشتباه كنند و خيال كنند كه شركت وسيع مردم در انتخابات معنايش اين است كه آنها از يكايك كارهاي مسئولين خشنودند؛ اين جور نيست. مردم، انقلاب را دوست دارند، امام را دوست دارند، دولت جمهوري اسلامي را دوست دارند، نظام را دوست دارند، معنايش اين نيست كه مردم روي يكايك كارهاي مسئولين بخشهاي مختلف صحه ميگذارند.13
پينوشتها:
1. بیانات مقام معظم رهبری در خطبههاي نماز جمعه تهران، 14/3/1372.
2. بیانات مقام معظم رهبری در مرقد امامخميني(ره) 14/3/1380
3. مصاحبه مقام معظم رهبری در روز انتخابات هشتمين دوره رياستجمهوري 18/3/1380.
4. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با كارگزاران حج 26/11/1378.
5. بیانات مقام معظم رهبری در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
6. بیانات مقام معظم رهبری در خطبههاي نماز جمعه تهران 28/2/1380
7. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با هيأت وزيران 5/6/1382.
8. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با جمعي از جهادگران جهاد سازندگي 5/7/1377.
9. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با مردم قم 19/10/1383.
10. بیانات مقام معظم رهبری در خطبههاي نماز عيد فطر 24/8/1382.
11. بیانات مقام معظم رهبری در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
12. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با استادان و دانشجويان قزوين 26/9/1382.
13. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با علماء، طلاب و روحانيون در آستانه ماه محرم 26/3/1372.
ادامه دارد...
هوای نفس و عدم تزکیه انسانها سبب اختلاف و تفرقه در جوامع بشری است . امام راحل می فرماید :" همه ی اختلافاتی که در بشر است برای این است که تزکیه نشده است" نمی توان مجلسی داشت که عصاره فضائل ملت باشد و کشور را به سوی صلاح ببرد ولی مقدمات چنین انتخاباتی و تلاش انتخاباتی و تبلیغ چنین نمایندگانی در مراحل اولیه همراه با اختلاف و تهمت و افترا و آبروریزی دیگران باشد .
شرایط زمانی انتخابات که در پیش روی داریم با عنایت به شرایط جهانی از حساسیت ویژه ای برخوردار است. پس از فتنه ی 88 و حرکت ننگین دشمنان انقلاب اسلامی در روز عاشورای آن سال و بیست و پنجم بهمن 89 جهانیان چشم به انتخابات اسفند 90 دوخته اند . چشمان آزادی خواهان و ملل بپا خواسته ی نشأت گرفته از بیداری اسلامی به امید نمایشی از قدرت اسلام و انتخاباتی پرشور و الهی و سرشار از صفا و چشمان دشمنان نظام برای مشاهده انتخاباتی کمرنگ با صحنه هایی از تفرقه و تشتت و اهانت و بی اخلاقی که به لطف خداوند و وجود رهبری الهی و شجاع و آگاه و بصیر این انتخابات شادی دوستان و غم و اندوه دشمنان را با احساس مسئولیت ملت و رعایت اخلاقی انتخاباتی بدنبال خواهد داشت .
اين مقطع حساس و حياتي بيداري مردم و حضور آزادانه آنان در صحنه انتخابات و سالم سازي شرايط و زمينه هاي لازم آن را واجب و ضروري مي نمايد و به همين دليل چنان كه حضرت امام خميني تاكيد مكرر دارند نقش آفريني علماي دين و نيروهاي متعهد و دستگاه هاي قانوني كشور در تمهيد بسترهاي لازم حائز اهميت است. آنچه پيش روي داريد به همين موضوع مهم نظر دارد.
هيچ سابقه ندارد كه در دنيا هر جا شما بگرديد مردم به اين شور و شعف بروند براي راي دادن . اين قدر تبليغات مي كنند اين روساي جمهور وقتي كه مي خواهند (انتخاب ) بشوند اينقدر خرج مي كنند اينقدر تبليغات مي كنند از يك ماه دو ماه قبل پولهاي گزاف خرج مي كنند و تبليغات زياد راست و دروغ تا اينكه يك عده مردم را جمع كنند و راي بدهند. اينجا اين مسائل نبود مساله اسلام بود. از آقايان كانديداها و دوستان آنان انتظار دارم كه اخلاق اسلامي ـ انساني را در تبليغ براي خود كانديداهاي خويش مراعات و از هرگونه انتقاد از طرف مقابل كه موجب اختلاف و هتك حرمت باشد خودداري نمايند كه براي پيشبرد مقصود ولو اسلامي باشد ارتكاب خلاف اخلاق و فرهنگ مطرود و از انگيزه هاي غيراسلامي است .
اينجانب بنا ندارم از كسي تاييد نمايم چنانكه بنا ندارم كسي را رد كنم و از تمام احزاب و گروهها و افراد مي خواهم از نسبت دادن كانديداي خودبه من كه از آن استفاده تاييد و يا تعيين و يا رد شود بدهند. من بسيار مايل هستم كه گروههاي كه متعهد و معتقد به جمهوري اسلامي و خدمتگزار به اسلام هستند در مبارزات انتخاباتي كمال آرامش را در تبليغ كانديداهاشان رعايت نمايند و نسبت به يكديگر تفاهم و صميميت و اخوت اسلامي داشته باشند و از تفرقه و كدورت شديدا احتراز كنند كه تفرقه و تشتت دوستان را نگران و دشمنان را كامياب مي كند و موجب تبليغات سو مي شود.
به اطلاع هموطنان عزيز برسانيد كه عكس اينجانب دليل بر تاييد كسي نبوده چنانچه دليل بر عدم تاييد هم نمي باشد.
لازم است مطلبي را كه گاهي شنيده مي شود كه براي تبليغات انتخاباتي بعضي از كانديداها خداي نخواسته بعضي ديگر را تضعيف يا توهين مي كنند در رابطه با آن تذكر دهم كه امروز اين نحو مخالفتها خصوصا از چنين كانديداهايي براي اسلام و جمهوري اسلامي فاجعه آميز است . اگر فرضا كسي در ديگري مناقشه دارد ابراز آن و اظهار در بين مردم هيچ مجوزي ندارد و حيثت و آبروي مومن در اسلام از بالاترين و والاترين مقام برخوردار است و هتك مومن چه رسد به مومن عالم از بزرگترين گناهان است و موجب سلب عدالت است . اميد است ان شاالله چنين مطلبي نباشد و اگر غفلتا اتفاق افتاده است تكرار نشود.
... بايد مردم توجه كنند و خصوصا روحانيون، روحانيون مبارز تهران، مدرسين محترم قم، روحانيون مشهد، اصفهان همه جا توجه كنند كه مساله مساله مشروطه نشود. مساله اين نشود كه يك دسته براي خاطر اينكه يك كانديدايي دارند ديگران را بكوبند آن دسته هم براي همين كانديداي خودشان اين را بكوبند اگر همه براي خدا هست با هم تفاهم كنيد. البته تبليغ هيچ مانعي ندارد لكن مثل مشروطه نشود آن طور نشود كه هر كدام ديگري را بكوبند و آني كه دشمن ما مي خواهد خطوط مختلفه را در انتخابات عملي كند. شما همه مي خواهيد كه اسلام در اين مملكت تحقق پيدا كند. همه مي خواهيد كه اين جمهوري اسلامي ادامه پيدا بكند ادامه اين به اين است كه شما در مواردي كه مي بينيد كه دارند شياطين نقشه مي كشند و توطئه مي كنند تا شما را به جان هم بيندازند بنشينيد با هم و تفاهم كنيد و آنها را مايوس كنيد. امروز دارند تهيه مي بينند مخالفين شما مخالفين جمهوري اسلامي كه براي انتخابات ايجاد نفاق كنند و اين يك خطري است براي كشور ما.
اگر احتمال بدهيم كه به واسطه تبليغات انتخاباتي ما اسلام و جمهوري اسلامي در خطر است بايد آنجور تبليغاتي كه خطرناك است دست از آن برداريم براي اينكه ضد اسلام است و گاهي با اسم اسلام يا با توهم اسلامي بودن يك اموري انجام مي گيرد كه برخلاف اسلام است . آن كسي كه مي خواهد در انتخابات شركت كند و كانديد مي شود، آن كسي كه كانديد مي كند كسي را، آن كسي كه فعاليت انتخاباتي مي كند، آن كسي كه تبليغ مي كند براي خودش يا براي غير اين آزمايش اش همانجاست .
تويي كه خودت را كانديد انتخابات كردي قدرت اين را داري كه براي كشورت درست خدمت بكني و قدرت خودت را بالاتر از ديگران مي داني تويي كه ديگري را كانديد مي كني ديگران كه غير از اين هستند لايق نمي داني اين را لايق تر و احسن مي داني . تويي كه فعاليت مي كني و تبليغ مي كني براي انتخابات تبليغ خودت را مي كني يا تبليغ براي اسلام مي كني اگر... شما تبليغ براي خودت مي كني كه همان تبليغ براي شيطان است . و اگر تبليغ مي كني كه بروي خدمت بكني من چون مي توانم خدمت بكنم چرا كنار باشم بروم خدمت بكنم اين شخص چون لايق است چرا كنار باشد بيايد خدمت بكند اگر اين طور باشد اين براي خداست. و اين گاهي وقت ها به خود آدم اشتباه مي شود بسياري از اوقات هست كه انسان خودش در كارهاي خودش اشتباه
مي كند. يعني انسان چون حب نفس دارد خودش را مي خواهد و همه چيز را هم براي خودش مي خواهد مگر اينكه به رياضيات اين طور نباشد. اين چون حب نفس دارد بسياري از امور كه از خودش صادر مي شود يا از كساني كه از خودش هستند اولاد خودش . برادر خودش عيال خودش اينها به نظرش خوب مي آيد و گاهي همين اگر صادر بشود از يك كس ديگري به نظرش بد مي آيد. اين براي همين است كه حب نفس اينجا پرده پوشيده است روي واقعيت و نمي تواند انسان تشخيص بدهد. بايد انسان توجه كند به اينكه آيا من كه مي خواهم يك كسي را انتخاب كنم اگر اين كس يك نفر ديگري از او بهتر بود لكن ارتباطي با من نداشت بلكه با من هم دلخوري داشت آيا او را كانديد مي كردم اگر او را هم كانديد مي كرد معلوم مي شود كه اين براي خدا دارد كار مي كند كار به خودش ندارد و اگر اين طور نشد بداند كه مساله مساله شيطاني است نه مساله خدايي . و اين دقيق است و اين از آن اموري است كه بر انسان پوشيده مي ماند.
مردم در سراسر كشور در انتخاب فرد مورد نظر خود آزادند و احدي حق تحميل خود يا كانديداهاي گروه يا گروه ها را ندارد هيچ مقامي و حزبي و گروهي و شخصي حق ندارد به ديگران كه مخالف نظرشان هستند توهين كنند يا خداي نخواسته افشاگري نمايند. گر چه همه حق تبليغات صحيح براي خود يا كانديدهاي خود يا ديگران را دارند و هيچ كس نمي تواند جلوگيري از اين حق نمايد و البته لازم است تبليغات موافق مقررات دولت باشد و احدي شرعا نمي تواند به كسي كوركورانه و بدون تحقيق راي بدهد و اگر در صلاحت شخص يا اشخاصي تمام افراد و گروه ها نظر موافق داشتند ولي تشخيص راي دهنده بر خلاف همه آنها بود، تبعيت از آنها صحيح نيست و نزد خداوند مسئوليت دارد و اگر گروه يا اشخاص صلاحيت فرد يا افرادي را تشخيص دادند و از اين تاييد براي راي دهنده اطمينان حاصل شد، مي تواند به آنها راي دهد.
برگرفته از پایگاه ( imam-khomeini.com )
نویسنده: سیدمهدی سعیدی
اخلاق انتخاباتی هواداران نامزدها در زمان انتخابات
امام خمینی (رحمه الله علیه) فرموده است: «میزان، رأی مردم است.» در انتخابات آزاد، میزان رأی مردم است تا با دقت در انتخابات، نامزد اصلح را برگزینند.
در این مجال، به بررسی اخلاق انتخاباتی رأی دهنده گان در چند مرحله می پردازیم.
1. تحقیق مردم در مورد نامزدها
در این مرحله می توان از دو شیوه استفاده کرد. ابتدا باید تفکر و تعقل را سرلوحه کار خوش قرار داد تا از این رهگذر بتوان نامزد اصلح را از میان نامزدها برگزید.
امام علی علیه السلام می فرماید: «رأی الرجل میزان عقله؛ نظر یک فرد میزان عقل اوست».
در مرحله بعد، اگر از این راه به نتیجه نرسید، به وسیله مشورت با صاحبان عقل و اندیشه به انتخابی صحیح رهنمون شود. امام صادق علیه السلام می فرماید: «شاور فی امرک، الذین یخشون اللّه عز و جل؛ در امور خود با کسانی که از خدا می ترسند، مشورت بکن.» امام علی علیه السلام نیز در بیان این معنی می فرماید: «مَنْ شاوَرَ ذَوی الْبابَ دُلَّ علی الصّوابِ؛ هر کس با صاحبان عقل و اندیشه مشورت کند، به راه راست هدایت می شود.» باید در زمان انتخابات توجه داشت که نامزد باید ویژگی های زیر را دارا باشد:
الف) برخورداری از شعور و آینده نگری
امام علی علیه السلام می فرماید: «ای مالک، (افراد صالح را انتخاب کن)؛ زیرا آنان از نظر بصیرت، بسیار دوراندیشند».
ب) داشتن تعهد و تجربه
حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر می فرماید: «در کارهای کارگزارانت اندیشه کن... و افراد با تجربه و پاک تر را از میان آنان برگزین».
ج)پرهیزکاری
امیر المؤمنین علی علیه السلام در بیان این معنی می فرماید
کارهایت را به بهترین کارگزارهایت بسپار و نامه های سری و نقشه ها و طرح های پنهان خود را در اختیار کسی بگذار که دارای اساسی ترین اصول اخلاقی باشد؛ کسانی که موقعیت و مقام آنان را سرمست و مغرور نسازد.
د) امانت داری
قدرت، امانتی است که از جانب مردم به برگزیده ملت واگذار می شود. شایسته است که مردم، معتمدی امین را برای تصدی این امر برگزینند تا بتواند از امانت مردم پاسداری کند. می دانیم که برترین ایمان، امانت داری است و زشت ترین اخلاق، خیانت ورزی است.
حضرت علی علیه السلام در عهدنامه خود به مالک اشتر می فرماید:
به کسانی اعتماد کن که در میان مردم خوش سابقه تر و در امانت داری معروفند و این خود بهترین دلیل است بر فرمانبرداری تو از خداوند و کسی که کار را به دست تو سپرده است.
ه) حسن سابقه و اصالت خانوادگی
بایسته است که مردم در انتخاب خود این دو ویژگی را در نظر بگیرند. امام علی علیه السلام به مالک اشتر می فرماید:
(ای مالک) در کارهای کارگزاران خود اندیشه کن... و آنها را از خانواده های صالح و پیشگام در اسلام برگزین؛ زیرا که این دسته از نظر اخلاقی، بسیار گرامی و از نظر شرف و آبرو بسیار شایسته هستند.
و) ساده زیستی
کسانی که تهذیب نفس ندارند، معمولا دچار طمع ورزی و حب به دنیا می شوند. پس مردم باید در زمان انتخاب به این امر توجه داشته باشند که فرد منتخب، ساده زیست باشد و اسیر دنیا نباشد.امام علی علیه السلام می فرماید: «کسی مستحق آقایی و بزرگی قوم است که چیزهای طمع انگیز او را به طمع نیاندازد».
همچنین آن حضرت فرموده است: «آدمی بزرگ و نماینده اجتماع خود نمی شود، مگر اینکه برایش فرق نکند چه لباسی می پوشد».
ح) خدمت به محرومان
کسی که خود کاخ نشین باشد، چگونه می تواند درد و رنج مستضعفان و کوخ نشینان را درک کند؟ فردی که احساس خدمت گذاری به مردم را نداشته باشد، چگونه شایسته انتخاب است؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «سید القوم خادمهم؛ بزرگ اجتماع خدمت گزار آنان است.» و امام علی علیه السلام درباره مسئولیت مدیران می فرماید:
خدا را، خدا را، در مورد طبقه پایین، آنها را که راه چاره ندارند؛ یعنی مستمندان و نیازمندان و از کار افتادگان. در این طبقه هم کسانی هستند که دست سؤال دارند و هم افرادی که باید به آنها بدون درخواست بخشش کرد. بنابراین، بر آنچه خداوند در مورد آنان به تو دستور داده است، عمل کن.
ط) برخورداری از سعه صدر
تصدی مسئولیت حکومتی؛ یعنی رویارویی با مشکلات سخت و توان فرسا. هنگامی که منتخب، شرح صدر نداشته باشد، امور مملکتی دچار مشکل خواهد شد. به همین دلیل، کارشناسان امور مدیریتی، سعه صدر را ستون مدیریت مدیر می دانند که در صورت نبود آن، پایه های مدیریت تشکیلات، سست خواهد شد. حضرت علی علیه السلام فرموده است:
از میان مردم، برترین فرد در نزد خود را برای حکمرانی بین مردم برگزین؛ از کسانی که مراجعه فراوان آنها را در تنگنا قرار ندهد و برخورد مخالفان با یکدیگر، او را به خشم و کج خلقی وا ندارد و در اشتباهاتش پافشاری نکند و بازگشت به حق هنگامی که بر آنها روشن شد بر او سخت نباشد.
2. معرفی نامزد اصلح
چنانچه ویژگی هایی که تا کنون برای انتخاب نامزد اصلح برشمردیم، برای فردی احراز نشد، باید با تحقیق و بررسی از افراد معتمد، و به دست آوردن مدارک و شواهد مستدل از برادران و خواهران دینی خود، در این فریضه اجتماعی و سیاسی شرکت کنید.
در پایان، چند نکته را یادآوری می کنیم:
الف) مردم باید از شتاب زدگی در تصمیم گیری ها بپرهیزند و پس از تحقیق لازم، افرادی باتقوا، عاقل، عادل و اهل عمل را برگزینند و از تقلید کورکورانه از افراد یا احزاب دوری کنند.
ب) از تحقیر نامزدها و هواداران بپرهیزند. در جلسه های نامزدهای انتخاباتی، از پرسش های بی جا خودداری و حرمت یکدیگر را رعایت کنند. ویژگی شرکت در جلسه ها، آشنایی بیشتر با دیدگاها و برنامه های نامزدهاست.
ج) از مجادله با افراد و گروه ها که موجب هتک حرمت نامزدها می شوند، پرهیز کنند و با حفظ وقار انتخاباتی، واقع نگری را پیشه سازند.
د) نامزدهایی را انتخاب کنند که تابع رهبری و ولایت فقیه باشند.
ه) همگی دست به دست هم دهند تا انتخاباتی سالم و آزاد و پرشور انجام شود؛ انتخاباتی که نشانه اراده ملت باشد.
وظایف نامزد برگزیده مردم پس از انتخاب شدن
1. شکرگزاری
برگزیده مردم را سزاست تا به شکرانه نعمتی که به واسطه مردم به او داده شده است، در فکر احیای حق و ابطال باطل باشد و از حرام ها دوری کند. او علاوه بر سپاس گزاری از خدا باید سپاس گزار مردم نیز باشد. سید الساجدین علیه السلام در بیانی زیبا و رسا می فرماید:
حق کسی که به تو نیکی می کند، این است که از او تشکر کنی و نیکش را به زبان آوری و از وی به خوبی یاد کنی و میان خود و خدای عزوجل برایش خالصانه دعا کنی. اگر چنین کنی، بی گمان، پنهانی و آشکارا از او تشکر کرده باشی. وانگهی اگر روزی توانستی نیکی او را جبران کنی، جبران کن.
2. پرهیز از تحقیر رقیبان
یکی از رفتارهای ناسالم، غیر اخلاقی و غیر انسانی پس از پیروزی انتخابات، تحقیر احزاب یا نامزدهای دیگر و حتی هواداران آنهاست. چنین کاری نشان دهنده پلیدی درون آدمی است. پیامبر اکرم می فرماید: «حَسْبُ ابنُ آدم مِنَ الشَّرّ اَنْ یُحَقِّر اخاهُ المسلم؛ در بدی فرزند آدم همین بس که برادر مسلمان خود را کوچک شمارد».
در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: «هیچ مسلمانی را خوار و حقیر مشمار؛ زیرا کوچک آنان هم نزد خداوند بزرگ است».
3. وفاداری
«وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا؛ آنان که چون عهد بندند، به عهد خود وفادارند». (بقره: 177)
بایسته است برگزیده ملت، صداقت خود را به وفاداری امانتی که از طرف خدای تعالی و مردم به عهده او واگذار شده است، نشان دهد؛ زیرا بهترین صداقت، وفای به عهد است. عهدی که با مردم می بندد تا در خدمت آنان باشد. علی بن ابی طالب علیه السلام می فرماید: «احسن الصدق الوفاء بالعهد؛ بهترین صداقت، وفای به عهد است».
ادامه دارد... منبع: گنجینه، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، شماره 51 ( اردیبهشت 1384)
نویسنده: سیدمهدی سعیدی
اخلاق انتخاباتی نامزدها در زمان انتخابات
پس از اطمینان شخص از خود برای معرفی شدن به عنوان نامزد، بحث اخلاق انتخاباتی مطرح می شود که برخی از آنها را به طور اختصار بیان می کنیم.
1. اسراف نکردن در تبلیغات
به راستی، میزان در حوزه تبلیغات انتخاباتی چیست؟ آیا نامزدهای انتخابات می توانند با عنوان حفظ دین و اینکه جبهه مقابل بر حق نیست، دست به تبلیغات وسیع با هزینه های گزاف بزنند؟ یکی از آسیب ها، هزینه های هنگفتی است که صرف تبلیغات می شود. نامزدها به جای اینکه در صدد شناساندن خود به مردم باشند، مبالغی کلان را صرف تبلیغات می کنند که چیزی جز اسراف را به همراه ندارد. امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید:
«مَنْ کانَ لَهُ مالٌ فایّاهُ وَ الفِساد؛ فانّ اِعْطاءَ المالِ فی غَیرِ وَجهٍ تَبْذیرٌ وَ اسرافٌ وَ هُوَ یَرفَعُ ذِکْرَ صاحبِهِ فی النّاسِ وَ یَضَعَهُ عِنْدَ اللّهِ.
هر که ثروتی دارد، مبادا آن را تباه کند؛ زیرا صرف کردن بی مورد آن، ریخت وپاش و اسراف است. این کار، او را در میان مردم بلند آوازه می کند، ولی نزد خدا بی مقدار می سازد.
البته برخی هم برای پیروزی خود، از اموال بیت المال استفاده و به هر شکل ممکن آن را توجیه می کنند. این کار اشتباه مضاعفی است؛ زیرا علاوه بر اسراف و تبذیر، از بیت المال برای مقاصد شخصی استفاده کرده اند.
امام باقر علیه السلام می فرماید: «اَلْمُسْرِفُون الذینَ یَسْتحلّون المَحارِمَ و یَسْفِکُونَ الدِّماءَ؛ اسراف کاران، آنانی هستند که حرام ها را حلال می شمارند و خون می ریزند».
2. انصاف در گفتار
نامزد در دفاع از ایده ها و برنامه ها و معرفی خود باید در گفتار و کردار، جانب انصاف را داشته باشد و از حق کشی دوری کند. وی باید از فضای به وجود آمده در جهت قرب به خدا بهره برد و با سعه صدر در برابر کارشکنان، همچون دوستی مهربان باشد.
امام علی علیه السلام می فرماید:اَجْوَرُ السّیرةِ اَنْ تَنْصِفَ مِنَ النّاسِ وَ لا تُعامِلَهُم بِهِ؛ ستمکارانه ترین روش آن است که از مردم انصاف بخواهی، ولی خودت با آنان به انصاف رفتار نکنی».
انصاف در گفتار و کردار نسبت به خود و رقیبان موجب الفت دل ها خواهد شد و به دوستی ها را دوام خواهد بخشید که «الإنْصافَ یُؤَلِّفُ القلوبَ».
3. احترام متقابل و دوری از تهمت
لازمه انتخابات سالم، ایجاد فضایِ سالم و دور از تشنج و فساد است. این امر محقق نخواهد شد، مگر با رعایت اصل «احترام متقابل» «هم دلی و هم بستگی» و دوری از «حرمت شکنی» و «تهمت و افترا».
تجربه نشان می دهد بیشترین ضربه که می توان به حاکمان و در فضای انتخابات به نامزدها وارد کرد، خیانت کردن، تهمت زدن و شایعه پراکنی است. بنابراین، افراد باید بکوشند خود را در جایگاه تهمت قرار ندهند. امام علی علیه السلام می فرماید: «مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَواضِعَ التُّهْمَةِ فلا یَلُومَنَّ مَنْ اساءَ به الظنَّ؛ کسی که خود را در جایگاه تهمت قرار داده است، نباید جز خود را نکوهش کند».
از آنجا که انسان با هم نشین خود شناخته می شود، باید هوشیار باشد که در هر مجلسی شرکت نکند و با هر کسی نشست و برخاست نداشته باشد.
امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید:
ایّاکَ وَ مَواضِعَ التُّهْمَةِ وَ المَجْلِسَ المظنونِ بالسوء، فانَّ قَرینَ السوءِ تغُزُّ جَلیسَهُ.
از رفت و آمد به جاهای تهمت برانگیز و مجلس هایی که گمان بد به آنها برده می شود، بپرهیز؛ زیرا دوست بد، هم نشین خود را می فریبد.
4. پرهیز از دادن وعده های واهی
معمولاً صحنه انتخابات، نامزدها را ناچار می کند در جمع هواداران خود وعده هایی را بدهند که قادر به انجام آنها نیستند. متأسفانه برخی وعده ها در اثر فکر نکردن به عاقبت آن و در فضای به وجود آمده گفته می شود. در این شرایط باید هنگام گفتار با تأمل و از روی تعقل سخن گفت.
امام صادق علیه السلام می فرماید: «لا تعِدَنَّ اخاک وَعَداً لیس فی یدک وفاؤهُ؛ هرگز به برادرت وعده ای نده که انجام آن به دست تو نیست».
قرآن مجید در سوره صف درباره انسان هایی که به گفتار خویش عمل نمی کنند، می فرماید:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ.
هان ای کسانی که ایمان آورده اید، چرا چیزهایی می گویید که به آنها عمل نمی کنید. خدای تعالی سخت به خشم می آید که چیزی را بگویید که بدان عمل نمی کنید.
همچنین امام علی علیه السلام می فرماید: «وعدُ الکریم نقد و تعجیل، وعد اللئیم تسویفٌ و تعلیل؛ وعده شخص بزرگوار، نقد و فوری است و وعده شخص فرومایه، امروز و فردا کردن و با بهانه جویی همراه است».
5. پرهیز از شعارزدگی
برخی نامزدها در زمان برگزاری انتخابات، شعار هایی را سر می دهند که قادر به انجام آنها نیستند. این گونه شعار گرایی، حکم فریب مردم را دارد و از منظر شرع و اخلاق، نکوهیده و ناپسند است. بنابراین، انسان های صالح، گوی سبقت را در میدان عمل از هم می ربایند و خدمت به خلق را نردبان قرب به خداوند متعال قرار می دهند. آنان از سخنان به ظاهر خوش آب و رنگ، ولی بی پایه که توان انجام دادن آن را ندارند، دوری می کنند. حضرت علی علیه السلام درباره پیروان و اصحاب جمل می فرماید:
وَ قَد ارعَدوا و اَبْرَقوا، و مع هذین الامرین الفَشَلُ، و لَسْنا نُرعِدُ حتی نُوقِعَ و لا نُسِلُ حتی نُمْطِرا.
چون رعد خروشیدند و چون برق درخشیدند، ولی کاری از پیش نبردند و سرانجام سست گردیدند. ما این گونه نیستیم. تا عمل نکنیم، رعد و برقی نداریم و تا نباریم، سیل جاری نمی سازیم.
آن حضرت، یکی از علل شکست کوفیان را سردادن ادعاها و شعارهای تند می داند، به گونه ای که در میدان عمل هیچ گونه یاری نمی کنند:
ای مردم کوفه! بدن های شما در کنار هم، ولی افکار و خاسته های شما پراکنده است. سخنان ادعایی شما، سنگ های سخت را می شکند، ولی رفتار سست شما، دشمنان را امیدوار می سازد. در خانه هایتان که نشسته اید ادعاها و شعارهای تند سر می دهید، ولی در روز نبرد می گویید: ای جنگ، از ما دور شو و فرار می کنید. آن کسی که از شما یاری خواهد، خوار است و قلب رها کننده شما آسایش ندارد. بهانه های نابخردانه می آورید. چون بدهکاران خواهان مهلت، از من مهلت می طلبید و برای مبارزه سستی می کنید.
6. پرهیز از اختلافات
در هر جامعه ای، سلیقه های گوناگون وجوددارد. با این حال گروه ها باید با وجود اختلاف سلیقه ها و تعدد آرا در برابر منافع مشترک خود (ملی - مذهبی) وحدت کلمه داشته باشند و از تفرقه و اختلاف به شدت بپرهیزند. آنان باید تنها برای رضای خدا و ادای تکلیف الهی به عرصه رقابت قدم بگذارند. پس پیروز شدن یا ناکامی در انتخابات برایشان تفاوتی نمی کند؛ زیرا در هر دو حالت، به تکلیف خود عمل کرده اند.
نامزدها باید بکوشند از هوا و هوس و نیرنگ و فریب افراد بپرهیزند و از تجاوز به حقوق دیگر نامزدها و هواداران آنها خودداری کنند؛ زیرا اهانت به هر شکل ممکن، وحدت کلمه را از بین می برد و زمینه حق کشی و انحراف را پدید می آورد.
باید فضایی سالم و آرام فراهم کرد تا مردم بتوانند به درستی و با فراغ بال، درباره نامزدها، برنامه ها، شعارها و اهداف آنان تصمیم گیری کنند. اختلاف، فضایی را ایجاد می کند که قوه فکر و عقل در آن از کار می افتد و تنها پیروی از هوا و هوس و تعصب های خشک و نادانی برجای می ماند. همین امر ما را به ورطه نابودی و هلاک نزدیک می کند.
حضرت علی علیه السلام درباره اثر اختلاف می فرماید: «الخلاف یهدم الرأی؛ اختلاف، نابود کننده اندیشه است».
معمولاً ریشه اختلاف ها، نادانی است و اگر نادانی نبود، هرگز اختلاف پدید نمی آمد.
امیر مؤمنان علی علیه السلام در بیان این معنی می فرماید: «لَو سَکَتَ الجاهلُ ما اخْتَلفَ الناسُ؛ اگر نادان خاموشی می گزید، مردم دچار اختلاف نمی شدند».
7. دوری از فریب کاری
حال و هوای انتخابات، برخی از نامزدها را برای کسب آرای بیشتر و در نهایت، پیروزی در انتخابات، آگاهانه یا ناآگاهانه، به سمتی پیش می برد که دست به فریب کاری و نیرنگ بازی و حیله گری می زنند. نامزدها و هواداران آنها باید با پرهیز از این گونه رفتارها، این سخن از پیامبر گرامی اسلام را آویزه گوش خود کنند که می فرماید:
کسی که مسلمان باشد، نه نیرنگ می زند و نه حیله گری می کند؛ زیرا از جبرئیل علیه السلام شنیدم که می گوید: همانا نیرنگ و حیله گری در آتشند.
باز هم به کلامی از مولای متقیان، امیر مؤمنان علی علیه السلام تمسک می جوییم که فرمود:
ما در زمانه ای به سر می بریم که بیشتر مردم آن غدّاری و خیانت را زیرکی می دانند و افراد بی خبر و نادان، این عده را به خوش فکری نسبت می دهند. آنهارا چه می شود! خدایشان بکشد! گاه باشد که مرد آزموده و دانا به زیر و زبر امور، در هر موردی، حیله و نیرنگ آن را می داند، ولی اوامر و نواهی خدا مانع می شود و با آنکه می داند و می تواند این حیله ها را به کار بندد، ولی آنها را رها می کند. در مقابل، کسی که در دین هیچ پروایی ندارد، فرصت را برای به کار بستن این ترفندها و نیرنگ ها غنیمت می شمرد.
بنابراین، در جامعه ای دین مدار، شایسته نیست که نامزدها برای کسب آرای بیشتر، به خدعه و نیرنگ رو آورند.
ادامه دارد... منبع: گنجینه، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، شماره 51 ( اردیبهشت 1384)
نویسنده: سیدمهدی سعیدی
درآمد
جمهوریت یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده نظام مقدس جمهوری اسلامی است که در جهت عینیت بخشیدن به آن، همه ساله، انتخابات متعدد و مهمی برگزار می گردد و مقام های عالی رتبه و منصب های مهمی به وسیله مردم، با واسطه یا بدون واسطه انتخاب می شوند. در هر انتخابات، افراد و گروه های مختلف با افکار و اهداف متفاوت می کوشند با ارائه شایستگی های خود، در رقابتی طاقت فرسا، آرای مردم را از آن خود کنند تا توفیق خدمت هر چه بیشتر به مردم و نظام اسلامی و رضایت خدا را به دست آورند. به همین دلیل، از آغاز تا پایان تبلیغات و از پیروزی یا شکست تا پس از آن، افراد و گروه ها، نامزدها و هوادارانشان و پیروز شدگان و شکست خوردگان در انتخابات باید، در همه حال، اخلاق و آداب اسلامی را رعایت کنند و از انصاف و عدالت خارج نشوند که توفیق خدمت و رضایت خداوند جز از این طریق به دست نمی آید. بنابراین، تبیین انتخابات با تمامی مراحل و جنبه های آن از دیدگاه احادیث و آیات الهی امری بسیار ارزشمند و پسندیده است تا با عمل به آن الگویی مناسب در اختیار جهانیان و همه پویندگان راه حق قرار دهیم و راه و روش خود را از جویندگان زر و زور و قدرت جدا کنیم که «ما تشنگان خدمتیم، نه شیفتگان قدرت» و خداخواهیم، نه دنیاطلب و خودخواه.
اخلاق انتخاباتی نامزدها و معیار تقدم خود بر دیگران
آنان که در صدد ورود به عرصه انتخابات هستند و قصد نامزدی و تصدی پست های مهم در نظام اسلامی را دارند لازم است معیارهایی را در وجود خود جستجو کنند و در صورت وجود چنین ملاک ها و صفاتی وارد عرصه انتخابات گردند آن معیارها عبارتند از:
1. عبادت و بندگی خدا کردن
وی باید «در تمام مشغولیت (شبانه روز) در اجرای اوامر الهی و (ترک کننده) آن چیزی هایی باشد که خداوند آنها را نهی کرده است.» با یاد خدا، قلبش به مقام اطمینان و آرامش برسد و در تمامی مراحل زندگی از یاد خدا غافل نشود. اگر در همه لحظه ها، خود را در محضر خداوند - سبحانه و تعالی - دید، تمامی کارهایش رنگ و بوی خدایی می گیرد که: «صبغة الله و من أَحسنُ مِن اللّه صبغة». در اینجاست که شیفته جاه و مقام دنیا و رزق و برق این عروس هزار داماد نخواهد شد؛ عبادت را جز در خدمت به خلق نخواهد دید و در نتیجه، انجام کارهای مدیریتی و حکومتی را وسیله ای برای قرب به پروردگار می بیند. یاد خدا، به آدمی بینش می دهد و او را در مشکلات یاری می کند و موجب موفقیت در کارها می شود. اگر نامزدی برای تصدی امور ملت وارد عرصه رقابت انتخاباتی شد، در حالی که دنیا او را به خود مشغول کرده و از یاد خدا غافل شده است، این غفلت به سقوط او در منجلاب نیستی و ورود او به زندان دنیا می انجامد.
2. داشتن نوآوری، تخصص و تجربه در امور مدیریتی
اسلام این اصل عقلی را که «باید کار را به کاردان سپرد» قبول دارد و در آموزه های خود آموزش می دهد که اداره امور در بخش های گوناگون جامعه، باید به کسی سپرده شود که دانش آن کار را داشته باشد و به اصطلاح، اهل فن باشد.
قرآن کریم به عنوان اصلی کلی، پیروان خویش را این گونه راهنمایی می کند: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ همیشه آگاهی های خود را از آگاهان و دانشمندان بگیرید». (نحل: 43)
برخورداری از عقل سلیم و استفاده بهینه از اندیشه و تجربه و علم دیگر انسان ها، فرد را نیرومند می سازد و از لغزش های آنان می کاهد، چنان که امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «العقل غریزةٌ یزیدُ بالعلم و التجارب؛ عقل، غریزه ای است که با علم و تجربه زیاد می شود».
ایشان در جایی دیگر می فرماید: «من قلت تجربتُهُ خُدِعَ، و مَن کَثُرت تجربَتُهُ قلت غرَّتُهُ؛ کسی که کم تجربه بود، فریب خورد و کسی که تجربه اش زیاد بود، لغزش هایش کم گردید».
به همین دلیل، در نامه 53 و 73 به والیان خود در بیان معیارهای مدیران حکومتی می نویسد: «و توخّ منهم اهل تجربة و الحیاء؛ آنان را از میان مردم باتجربه و باحیا برگزین».
فردی که می خواهد بر مسند مدیریت کلان کشور تکیه زند، باید دارای تجربه و تخصص و نوآوری باشد. پس باید ببیند که اگر چنین ویژگی را ندارد، میدان را برای کسانی که از دانایی و تجربه و تخصص کافی برای مدیریتی کلان برخوردارند، باز بگذارد.
او باید با نگاهی عمیق به خود بیاندیشد و مشورت صالحان و اهل اندیشه و تجربه را فرا راه خود قرار دهد. به سخنان چاپلوسانه اطرافیان گوش فرا ندهد و میان تلاش و تجربه، حکم به تساوی ندهد؛ زیرا گاهی شخص گمان می کند چون بسیار اهل تلاش بوده، در نتیجه، با تجربه است، در حالی که برای کسب تجربه، عمری را باید پشت سر گذاشت و نشیب و فرازها را باید پیمود تا شخص باتجربه گردد.
امام علی علیه السلام در این باره می فرماید: «رأی الشیخ احب من جَلَد الغلام؛ اندیشه پیر نزد من از تلاش جوان خوشایندتر است.» در امثال آمده است:
هرچه در آینه، جوان بیند
پیر در خشت خام آن بیند
و مولانا جلال الدین بلخی در مثنوی معنوی می گوید:
آنچه تو در آینه بینی عیان
پیر اندر خشت بیند بیش از آن
3. پایداری در برابر مشکلات
پایداری در برابر مشکلات، جدیت در کارها و پشتکار، یکی دیگر از ویژگی هایی است که رهبران و حاکمان باید از آن بهره مند باشند. این عوامل، زمینه ساز نفوذ مدیران و رهبران در پیروان و به وجود آمدن قدرت شخصی می شود.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «ما ادرک المَجدَ مَنْ فاتَهُ الجدّ؛ کسی که کوشش نکرد، به بزرگی نرسید».
یکی دیگر از نشانه های پایداری در برابر مشکلات، برخورداری از سعه صدر به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای مدیریتی است، چنان که امام علی علیه السلام می فرماید: «آلة الرّئاسة سعة الصدر؛ ابزار ریاست سعه صدر است».
پس نامزد باید آمادگی اش برای پذیرش مشکلات و شکیبایی و استقامتش در راه حق بسیار بالا باشد.
علی بن ابی طالب علیه السلام می فرماید:
خض الغمراتِ للحقِ حیث کان، تفقه فی الدین و عَوِّد نفسک التصبّر علی المکروه و نعم الخلق التصبر فی الحق و الْجَاءَ نفسک فی امورک کلها الی الهک فانک تلجئها الی کهف حریز و مانع عزیز.
برای حق، در مشکلات و سختی ها شنا کن. شناخت خود را در دین به کمال رسان. خود را برای استقامت در برابر مشکلات عادت ده؛ که شکیبایی در راه حق، عادتی پسندیده است. در تمام کارها خود را به خدا واگذار؛ که به پناهگاه مطمئن و نیرومندی رسیده ای.
آری، بردباری و استقامت در برابر مشکلات، نشانه بلند همتی است و «هر که همتش بزرگ باشد، مقصدش عالی است.» چنین است که «ارزش آدمی به قدر همت اوست».
بود هر مرد را قیمت به همّت
به همّت می توان دانست قیمت
عبد الرحمن جامی نیز در این باره می گوید:
خیر هر کس به قدر همت اوست
همت مرد راه قیمت اوست
کی توانی شناخت قیمت مرد
تا ندانی که چیست همت مرد
4. برخورداری از بینش
بینش هنگامی که از یقین حاصل شد و این یقین بر پایه ایمان استوار گردید می توان همچون دژی محکم در برابر ناملایمات و ستم و بی عدالتی ایستاد و از این رهگذر، از سرچشمه زلال حقیقت سیراب شد. بنابراین، اهل بصیرت می شنوند، می بینند، نگاه می کنند، از عبرت ها بهره می گیرند، آن گاه راه های روشنی را می پیمایند و از افتادن در پرتگاه ها دوری می کنند.
«از نظر اسلام، مدیریت یک تشکیلات به کسی واگذار می شود، که صرف نظر از ایمان و اعتقاد به ارزش های مکتبی، دانش اداره و آگاهی و بینش های لازم را داشته باشد... . اسلام نه تنها جلو نظرهای بدون بینش و آگاهی را می گیرد و مانع از این می شود که ناآگاهان، هدایت و ارشاد جامعه را بر عهده بگیرند، بلکه خطر عمل بدون علم را نیز گوشزد می کند و آن را یکی از موجبات فساد و انحطاط جامعه می داند.
رسول الله صلی الله علیه و آله فرموده است: کسی که بدون آگاهی و دانش، کاری را انجام دهد، فسادش بیشتر از صلاحش خواهد بود».
به راستی، نامزدها پیش از ورود به عرصه رقابت باید به این آگاهی و بینش برسند تا بتوانند به جای مصلحت اندیشی ها، مصالح جامعه را در نظر بگیرند.
5. اندیشیدن به آسایش مردم
کسی که هماره به فکر رفاه و آسایش مردم و با هواهای نفسانی خود در جنگ و ستیز باشد، هنگامی که بر مسند قدرت تکیه زد، فریفته جاه و مقام و ثروت دنیا نمی شود. پیروان و راسخان این کار تنها مؤمنان راستین هستند که به یاد خدا دل بسته اند.
امیرالمؤمنین علی در بیان مقام پرهیزکاران می فرماید:
نفس او از دستش در زحمت، ولی مردم در آسایشند. برای قیامت خود را به زحمت می افکند، ولی مردم را به رفاه و آسایش می رساند.
پس هدف از پذیرش مسئولیت، تنها رسیدن به قدرت و شهرت و ثروت نیست، بلکه هدف از به دست آوردن قدرت و حکومت، بازگرداندن نشانه های حق و دین در جایگاه خویش و اصلاح سرزمین هاست تا بندگان ستم دیده در امن و امان زندگی کنند.
6. دوری از ریاست طلبی
یکی دیگر از آفت هایی که در این زمینه باید بدان توجه کرد، ریاست طلبی است. کسانی که در طلب برتری جویی بر بندگان خداوند هستند، جز برای نابودی خویش و دیگران گام برنمی دارند. امام صادق علیه السلام می فرماید:«من طلب الرئاسة هلک؛ هر که جویای ریاست باشد نابود شود.» آن حضرت در جایی دیگر فرموده است: «طلبتُ الرئاسة فوجدتها فی النصیحه العباد اللّه؛ ریاست را جستم و آن را در خیرخواهی بر بندگان خدا یافتم».
همچنین از امام باقر علیه السلام نقل شده است:
مال دوستی و جاه طلبی به دین مؤمن زودتر خسارت می زند تا حمله دو گرگ درنده به یک رمه بی شبان که یکی از جلو رمه حمله آورد و دیگری از عقب آن.
از جمع این روایت ها این نکته را می توان دریافت که ریاست طلبی اگر برای هوا و هوس و به دست آوردن انواع شهوت ها باشد، جز نابودی خود و دیگران، چیز دیگری به دنبال ندارد. از طرفی، اگر نیّت شخص، اصلاح امور مردم و خیرخواهی برای آنان و برپا داشتن حق و براندازی باطل باشد، امری پسندیده و نیکو است، ولی لازم است هماره مراقبه داشته باشد تا از مسیر حق منحرف نشود.
7. پاسداری از استقلال و منافع کشور
یکی از مهم ترین وظایف پس از انتخابات برای برگزیده ملت، حفظ استقلال کشور و منافع مردم است تا کشور را از وابستگی به بیگانگان نجات دهد، نه اینکه کشور را بستر چپاول و امیال شیطانی بیگانگان کند.
نامزدهای انتخاباتی پیش از پیروزی در انتخابات و رسیدن به قدرت باید این ظرفیت و توان را در خود احساس کنند و از وابستگی خارجی و حمایت های معاندان داخلی بپرهیزند.
ادامه دارد...
منبع: گنجینه، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، شماره 51 ( اردیبهشت 1384)