اشتباهات مشهور در ابیات آغازین مثنوی
( بشنو این نی چون شکایت میکند وز جداییها حکایت میکند
کز نیستان تا مرا ببریده اند در نفیرم مرد و زن نالیده اند )
استاد دکتر نوریان
در بسیار کتابهای مثنوی بجای " این نی " ، " از نی " نوشته اند و بجای " در نفیرم " ، " از نفیرم " آورده اند .
که اشکالات اساسی مفهومی زیر را بوجود آورده است :
الف ) از نی یا این نی ؟
از نی : یعنی گوینده ای غیر خودت هست که باید از او شنید ، حال این گوینده که خارج از درون خودت است چه کسی است ؟
این نی : اشاره است بخود گوینده .
مولانا بخود اشاره میکند که بشنو از من که مثل نی ای بوده که از درون خالی شده و در دست نی زن ( خدا ) قرار دارم و اوست که سخن میکند .
و این تشبیه خود به نی ، سه نکته مهم را تداعی می کند :
- بریده شدن نی از نیستان = دور افتادن انسان از اصل الهی خود
- میان تهی بودن که ورود هوا را ممکن میکند = عشق را بیان میکند که تهی شدن از خود و پر شدن از معشوق است .
- نی برای مفید و موثر شدن ، نی زن می خواهد = هر چه هست از " نی زن " است نه نی ، و اگر از خود تهی شدی ، همه او خواهی شد و آواز او .
از خود خالی شو تا خدا در تو وارد شود و چون نی ای در دست او قرار گیری و آنگاهست که او با زبان تو سخن میگوید .
ب ) از نفیرم یا در نفیرم ؟
از نفیرم : گویی کسی در حال گفتن مصایب خود است و همه از زن و مرد در حال گریستن بر اویند .
در نفیرم : ناله همه مردان و زنان در من گنجانده شده است .
یعنی این از اصل دور افتادن ، مسیله و موجب ناله همه انسانهاست و اگر من مینالم ، یعنی زبان حال همه انسانها شده ام .
محمد صالحی – مهر/96
https://telegram.me/beshnofekrkon
http://mahsan.rasekhoonblog.com
