نظر طبری در مورد نحوه تاریخ نگاری خود در کتاب طبری
خواننده این کتاب بداند که استناد ما بدانچه در این کتاب می‌آوریم به روایات و اسنادى است که از دیگران، یکى پس از دیگرى، به ما رسیده و من نیز خود از آنان روایت می‌کنم و یا سند روایت را به ایشان می‌رسانم، نه آنکه در آوردن مطالب تاریخ ، استنباط فکرى و استخراج عقلى شده باشد.
اگر ناظران و شنوندگان اخبار این کتاب به برخى داستان‌ها و قصه‌ها برخورند که عقل وجود آنها را انکار کند و شنونده از شنیدن آنها تنفر حاصل نماید ، نباید به من خرده‌گیرى و عیب‌جویى کنند؛ زیرا این‌گونه اخبار را دیگران و پیشینیان براى ما نقل کرده‌اند و ما نیز آنها را چنان‌که شنیده‌ایم در کتاب خود آوردیم .
ترجمه پاینده ج 1 ص 6
وليعلم الناظر في كتابنا هذا أن اعتمادي في كل ما أحضرت ذكره فيه مما شرطت أني راسمه فيه، إنما هو على ما رويت من الأخبار التي أنا ذاكرها فيه، والآثار التي أنا مسندها إلى رواتها فيه، دون ما أدرك بحجج العقول، واستنبط بفكر النفوس، إلا اليسير القليل منه، إذ كان العلم بما كان من أخبار الماضين، وما هو كائن من أنباء الحادثين، غير واصل إلى من لم يشاهدهم ولم يدرك زمانهم، إلا بأخبار المخبرين، ونقل الناقلين، دون الاستخراج بالعقول، و الاستنباط بفكر النفوس فما يكن في كتابي هذا من خبر ذكرناه عن بعض الماضين مما يستنكره قارئه، أو يستشنعه سامعه، من أجل أنه لم يعرف له وجها في الصحة، ولا معنى في الحقيقة، فليعلم انه لم يؤت في ذلك من قبلنا، وإنما أتى من قبل بعض ناقليه إلينا، و إنا إنما أدينا ذلك على نحو ما أدي إلينا .
الطبری – ج 1 ص 8
معرفی :
اسم : محمد بن جریر بن یزید بن کثیر بن غالب ابو جعفر طبرى؛
تولد : سال 224 هـ.ق در طبرستان - مازندران فعلى
وفات : سال 310 هـ.ق در بغداد
نام اصلی کتاب : تاریخ الامم و الملوک در 11 جلد عربی
ترجمه : ابوالقاسم پاینده ( نجف آبادی ) در 16 جلد
توضیح : لازم است بین " تاریخ نگار " و " دانشمند تاریخ " تفاوت قایل شد :
تاریخ نگار : گزارشات منقول در عصر خود را جمع آوری کرده که برای اعتبار سنجی آنها نیاز به کار تخصصی دارد که به حوزه علم تاریخ مربوط می شود .
دانشمند تاریخ : طبق اصول و قواعد علمی خود ، آن گزارشات را بررسی و صحیح و ناصحیح می کند ( که آنهم نسبی است (
هم چنین تفسیر آن گزارشات و نسبت سنجی عقلانی آنها با دیگر حوادث مشابه و هم عصر آن را بر عهده دارد .
تذکر : با توجه به مطالب بالا ، صرف وجود یک گزارش در یک کتاب تاریخی ، دلیل بر صحت وقوع آن نبوده و لازم است توسط دانشمندان و متخصصان علم تاریخ بررسی علمی و اعلام نظر شود .
محمد صالحي – 16/8/96
https://telegram.me/beshnofekrkon
http://mahsan.rasekhoonblog.com
