در رابطه با حکم مرتد ، از فقهایی که فتوا به قتل مرتد می دهند می پرسیم که :

آیا مقصودشان از ارتداد ، تغییر عقیده است یا چیز دیگر ؟

در حقيقت تعبير به آزادي انديشه يا تغيير آن نوعي مسامحه در تعبير است ; زيرا پيدايش هر عقيده و استمرار آن معلول شرايط خاص ذهني است كه از اختيار انسان خارج مي‎باشد. آنچه اختياري انسان است - و انسان نسبت به آن آزاد است - مقدمات آن مي‎باشد ; نظير تحقيق ، مطالعه و تلاش فكري در راه رسيدن به آنچه حق است .

از اين رو تحميل هر عقيده اي به ديگري، نه امكان دارد و نه صحيح خواهد بود; و هر انساني بالفطرة در پيدانمودن هر انديشه و استمرار آن قابل تحميل و اكراه نخواهد بود .

آيه شريفه :

( لا اكراه في الدين ...) - بقره  : 256 .

با توجه به شأن نزول آن - قطعا شامل امور اعتقادي دين نيز مي‎باشد.

بنابراين مجرد انديشه و اعتقاد ، يا تغيير آن، و يا ابراز آن ، و يا اطلاع از انديشه و تفكري ديگر ، حق هر انساني است ; و با هيچ يك از عناوين كيفري نظير: ارتداد ، افساد ، توهين ، افترا و مانند آن مربوط نيست .

( کتاب " کتاب رساله حقوق – مرحوم منتظري ص 51 )