روزشمار وقایع محرم سال 61 هجری قمری - نهم محرم ( تاسوعا )

1. روز نهم محرم، شمر به همراه چهار هزار نفر سپاهی به سرزمین کربلا وارد شد .¹  او حامل فرمان عبیدالله بن زیاد خطاب به عمر بن سعد بود که پس از رسیدن به کربلا، نامه  زیر را تقدیم پسر سعد کرد .

"  اما بعد، من تو را به سوى حسين نفرستاده بودم كه با او مدارا كرده ، كارش را به تاءخير و تعويق اندازى و بقا و سلامتش را آرزو كنى و از او در نزد من به شفاعت برخيزى  .
خوب توجه كن ! اگر حسين و يارانش سر به فرمان من نهادند و تسليم راءى من شدند، آنها را همگى سالم به خدمت من بفرست ، و اگر زير بار نرفتند، بر آنان بتاز و همه را از پاى درآور و مثله كن كه در خور چنين رفتارى هستند ! ....
اينك اگر تو فرمان ما را به كار بردى ، پاداش فرمانبرداران را خواهى يافت . در غير اين صورت ، از فرماندهى سپاه ما كناره گير و زمام كار را به عهده شمر بگذار و اداره سپاه را به وى بسپار كه ما دستورهاى لازم را به او داده ايم . والسلام ." ²

1. ابن­سعد با خواندن نامه ، شمر را مورد سرزنش قرار داد و گفت: وای بر تو ؛ خداوند تو و اهل خانه­ات را مقرب درگاه خود نسازد ... .  به خدا سوگند، می­دانم که تو عبیدالله را از قبول آنچه که من برای او نوشته بودم ، باز داشتی و کاری را که من امیدوار بودم با صلح و سازش به سرانجام برسد را تباه ساختی . به خدا سوگند حسین(ع) تسلیم نخواهد شد، زیرا روح پدرش در کالبد اوست .
2. شمر به او گفت : چه خواهی کرد ؟ آیا فرمان امیر را اطاعت کرده و با دشمنش می­جنگی و یا کناره خواهی گرفت و مسؤلیت لشکر را به من می­سپاری؟  
3. عمر بن سعد گفت: امارت لشکر را به تو واگذار نخواهم کرد من در تو شایستگی این کار را نمی­بینم پس خود این کار را به پایان خواهم رساند؛ تو فرمانده پیاده نظام لشکر باش. ³
4. زمانی که شمر نامه ابن زیاد را می گرفت،  امان نامه ای نیز برای خواهر زاده های خود گرفت . او پس از ورود به کربلا و تقدیم نامه ابن زیاد به عمر بن سعد، به اردوگاه سپاه امام حسین(ع) نزدیک شد و فریاد برآورد: خواهرزادگان ما کجایند؟  عباس و برادرانش در نزد اباعبدالله الحسین(ع) نشسته بودند . عباس(ع) ساکت بود و جواب شمر را نمی داد . امام(ع) به  عباس فرمودند: هر چند او فاسق است اما پاسخش را بده ، همانا او از داییهای شما است . عباس و عبدالله و جعفر و عثمان ، فرزندان علی بن ابیطالب(ع) بیرون آمدند و گفتند : چه میخواهی ؟  شمر به آنها گفت: ای خواهرزادگان من، شما در امان هستید . من برای شما از عبیدالله امان گرفته ام ؛ اما عباس(ع) و برادرانش همگی گفتند: خدا تو و امان تو را لعنت کند ما امان داشته باشیم و پسر دختر پیامبر(ص) امان نداشته باشد.⁴
5. عمر بن سعد در شامگاه روز نهم محرم الحرام خود را آماده جنگ با امام (ع) کرد و در میان سپاهیان خود ندا در داد که : یا خیل الله ارکبی و بالجنه ابشری؛ ای لشکریان خدا! سوار شوید که شما را به بهشت بشارت میدهم.!  

در این هنگام عباس گزارش ماجرا را به عرض امام(ع) رساند و ایشان فرمود : ای عباس؛ جانم به فدایت؛ بر اسب خود بنشین و نزد آنها برو و بپرس که چه میخواهند ؟ .

عباس با بیست سوار نزد سپاه دشمن آمد و پرسید : چه میخواهید؟  گفتند: فرمان امیر است که به شما بگوییم یا بیعت کنید و یا آماده کارزار شوید . عباس گفت : از جای خود حرکت نکنید تا نزد ابی عبدالله(ع) رفته و پیام شما را به عرض ایشان برسانم . آنان پذیرفتند . پس عباس موضوع را به ایشان خبر داد .

امام(ع) فرمودند : اگر می توانی آنها را راضی کن که جنگ را تا فردا به تأخیر اندازند و امشب را به ما مهلت دهند تا با خدای خود راز و نیاز کنیم و به درگاهش نماز بگزاریم خدا میداند که من به خاطر او نماز و تلاوت کتاب او را بسیار دوست میدارم .

1. در طول مدتی که عباس با امام(ع) مشغول گفتگو بود ، همراهان او هم به گفتگو با سپاه عمر بن سعد پرداختند و آنان را از جنگ با امام حسین(ع) بر حذر میداشتند و در ضمن آنان را از پیشروی باز میداشتند .

در این هنگام ابوالفضل العباس نزد سپاهیان دشمن بازگشت و درخواست امام(ع) را به اطلاع آنان رساند . ابن سعد در پذیرش این در خواست تردید داشت از اینرو با سران لشکرش مشورت کرد . و در نهایت با رای مثبت آنان ، قبول کرد .

 او شخصی را با عباس  به سوی اردوگاه سپاه امام(ع) فرستاد . فرستاده عمر بن سعد در مکانی كه همه سخنش را می شنيدند ايستاد و فریاد زد: ما تا فردا به شما مهلت میدهيم اگر تسليم شديد، شما را نزد اميرمان عبيداللّه بن زياد می بريم، اما اگر از پذیرش بیعت سر باز زدید شما را رها نخواهیم کرد و با شما خواهیم جنگید .

1. طبرى از قول امام زين العابدين (ع ) آورده است : پس از بازگشت عمر سعد ، امام يارانش را فرا خواند و پس از حمد خداوند گفت :

" اما بعد، من نه يارانى باوفاتر از ياران خود مى شناسم ، و نه اهل بيتى پاكتر و باصفاتر و خون گرمتر از اهل بيت خود. پس خداوند همگى شما را از من پاداش خير دهاد .

اكنون اين را بدانيد كه من تا به امروز نسبت به دشمنان خود گمانى ديگر داشتم ، اما اكنون كه چنان نشده ، همه شما آزاديد كه بازگرديد كه من بيعت خود را از شما برداشتم . اينك كه شب فرا رسيده و پرده خود را بر شما افكنده است ، از تاريكى آن سود جوييد و در اين حركت ، هر يك از شما دست در دست يكى از مردان من گذارده ، به شهر و ديار خودتان روى آوريد و پراكنده شويد تا آنگاه كه خداوند گشايشى عنايت كند . زيرا اين مردم تنها مرا مى خواهند و هنگامى كه بر من دست يافتند، از تعقيب ديگران دست بر مى دارند . "

1. راوى مى گويد : هر يك از ياران ابا عبدالله سخنان پر شوری گفتند و همانند يكديگر پشتيبانى خود را از حضرتش ابراز مى داشتند . آنها گفتند : قسم به خدا كه از تو جدا نمى شويم . ما جانهاى خود را فداى تو مى كنيم و با نثار خون خود ، و از دست دادن سر و دست خويش در راه تو ، از تو حمايت مى نماييم ، و هنگامى كه در برابرت از پاى درآمديم ، آن وقت است كه به پيمان خود وفا، و به وظيفه اى كه بر عهده داشته ايم عمل كرده ايم . ⁵
2. پس از آن دستور داد تا اطراف چادرها خندق بکنند و حفاظت از آنها را بیشتر نمایند .

زیرنویسها :

1. الکوفی، ابن¬اعثم؛ الفتوح، ص1991، ج5، ص94
2. طبری ص 3010 ( ج 7 الکترونیکی – ص 305 ) و حماسۀ حسینی، مرتضی مطهری، جلد دوم، صفحه139
3. طبری ص 3011 ( ج 7 الکترونیکی – ص 306 )
4. طبری ص 3011 ( ج 7 الکترونیکی – ص 307 )
5. طبرى ص 3015 ( ج 7 - ص 310 )

منابع :

1. مروري بر زندگي سياسي امام حسين ( ع ) http://mahsan.parsiblog.com/Posts/468/
2. كتاب : سخنان حسين بن على (ع ) از مدينه تا كربلا - محمّد صادق نجمى
3. http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=44131
4. http://www.ghadeer.org/aqaed/2maktab3/hosein05.htm
5. تاریخ طبری – ترجمه ابوالقاسم پاینده

تحقيق : محمد صالحی – 14/ 9 / 90– مصادف با نهم محرم