مثبت نگاه كن ، همه چيز براي شاد بودن بتو داده شده است

امروزه ، يكي از گرايشهاي بسيار ارزشمند روانشناسي ، گرايش مثبت نگري و تمركز بر داشته هاي شخص است . و اين نگاه ، در مقابل توجه و بزرگنمايي نداشته هايي است كه معمولا به شكل " ايكاش " و " آرزو " هاي دور و دراز جلوه كرده و انسان را به ياس و حسرت مدام دچار مي كند . ¹

البته اين نكته ، به معناي چشم پوشي بر مشكلات و نداشته ها نيست ، بلكه بحث بر تمركز بر داشته ها ، بخصوص در تعامل با ديگرانست ، كه فضايي منفي و نهايتا با احساس ترحم بوجود آوردن در ديگران ، بوجود نياوريم .

از آنجا كه قرآن ، كتاب " هدايت " و دعوت به "عقلانيت و اخلاق " است ، ويژگي مثبت نگري و تمركز بر داشته هايي كه خداوند به عنوان نعمت به انسان عرضه كرده و بهره گيري از آنها و سپاس از خداوند ( هستي ) بخاطر آن همه لطف ، در جاي جاي قرآن و آموزه هاي بزرگان ديني ، موج مي زند ، كه در اينجا به چند نمونه از آنها ، مختصرا اشاره مي كنيم :

1. به شما همه چيز داده شده و در اختيارتان قرار دارد :

" الله الذي خلق السماوات و الارض و انزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرات رزقا لکم و سخر لکم الفلک لتجري في البحر بامره و سخر لکم الانهار ² "

خداوند همان کسى است که آسمانها و زمين را آفريد؛ و از آسمان ، آبى نازل کرد؛ و با آن، ميوه‏ها(ى مختلف) را براى روزى شما (از زمين) بيرون آورد؛ و کشتى‏ها را مسخّر شما گردانيد ، تا بر صفحه دريا به فرمان او حرکت کنند؛ و نهرها را (نيز) مسخّر شما نمود.

1. از آن داده شده ها ، بهترين استفاده را ببريد :

" يا ايها الذين امنوا کلوا من طيبات ما رزقناکم و اشکروا لله ان کنتم اياه تعبدون ³ "

اى کسانى که ايمان آورده‏ايد! از نعمتهاى پاکيزه‏اى که به شما روزى داده‏ايم ، بخوريد و شکر خدا را بجا آوريد ؛ اگر او را پرستش مى‏کنيد!

1. به هيچوجه ، خود را با عناوين زهد و رهبانيت و ... از داده هايي كه هستي در اختيارتان قرار داده محروم نكنيد :

  " يا ايها الذين امنوا لا تحرموا طيبات ما احل الله لکم ⁴ "

اى کسانى که ايمان آورده‏ايد ! چيزهاى پاکيزه را که خداوند براى شما حلال کرده است ، حرام نکنيد!

1. اگر نداشته هايي داريد ( كه قطعا دلايلي در جهت ايجاد شرايط رشد معنوي شماست ) ، پس ، در مسير مثبت نگري ، به آنها بينديشيد ، تا نداشته ها نيز به داشته هايي ازشمندتر ، تبديل شوند :

" ما ودعك ربك و ما قلى ،  و للاخره خير لك من الاولى ،  و لسوف يعطيك ربك فترضى ، الم يجدك يتيما فاوى ، و وجدك ضالا فهدى ، و وجدك عائلا فاغنى ، فاما اليتيم فلا تقهر ، و اما السائل فلا تنهر ، و اما بنعمه ربك فحدث . ⁵ "

كه پروردگارت نور وحى را از تو قطع نكرده و تو را مورد خشم قرار نداده است ، و مسلما آخرت براى تو از دنيا بهتر است ، و پروردگارت به زودى عطايى مى كند كه راضى شوى ، آيا نبود كه تو را يتيم يافت و سپس پنا داده ؟ ، و آيا نبود كه راه به جايى نمى بردى قدم به قدم هدايتت كرد؟ ، و تهى دستت يافت پس بى نيازت نمود ، حال كه چنين است پس هيچ يتيمى را از روى قهر خوار مشمار ، و هيچ سائلى را مرنجان ، و نعمت پروردگارت را با رفتار و گفتارت بازگو كن .

آيات فوق ، از زيباترين آيات قرآن بوده كه به سخت ترين نداشته هاي پيامبر(ص) ، ( كه درد همه انسانها نيز مي تواند باشد ) اشاره كرده و ميگويد :

با همه آن نداشته ها ( از جنس يتيمي ، گم گشتگي دنيايي ، فقر و .. )  درگير بودي ولي بخاطر همه ويژگيهاي روحاني و شخصيتي ات ، خداوند به داشته هايي ارزشمند ، تبديل كرد و سپس به او گوشزد ميكند كه فقط بر آنچه كه خداوند در اختيارت قرار داده تمركز كن و در مراوداتت با ديگران ، با اين نگاه به هستي و داشته هايت ، با آنها سخن بگو .

و مبادا از تلخيها ، سختيها و نداشته ها سخن بگويي ، بلكه از نتيجه تعاملت با هستي كه همان ، فوران نعمتهاي خداونديست و امروزه به داشته هاي ارزشمند تو تبديل شده ، سخن بگو .

1. وقتي بر روي داشته ها تمركز كرديد ، و در هر حالي از آنها ياد كرديد و اطرافيان را با اينگونه نگاه ، به مثبت نگري و شادماني رهنمون كرديد ، در يك كنش و واكنش مثبت با هستي ، همواره در مسير " داشتن هاي نو " قرار خواهيد گرفت :

" و اذ تاذن ربکم لئن شکرتم لازيدنکم ⁶ "

و (همچنين به خاطر بياوريد) هنگامى را که پروردگارتان اعلام داشت: « اگر شکرگزارى کنيد، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود ؛

1. در صورت تخلف از قوانين جاري در هستي و منفي نگري به آن ، چيزي جز غوطه ور شدن در تلاطم هاي زندگي ، اعم از مادي و روحي ، نخواهيد داشت :

" و لئن کفرتم ان عذابي لشديد ⁷ "

و اگر ناسپاسى کنيد ، مجازاتم شديد است !

اگر نگاهي عميق و موشكافانه به هستي بيندازيم ، تنها ، انسانست كه مي تواند براي رسيدن به آرزوها و خواهش هاي نفساني خود ، برخلاف رودخانه هستي گام بردارد . و قطعا ، اين مسير ( اگر چه ممكن است گاه زماني به شادي زودگذر تبديل شود ) ، ولي نهايتا منجر به سرابهايي خواهد شد ⁸ ، كه نتيجه اي جز حسرت و ديرشدگي در بازگشت به مسير صحيح و هماهنگي با هستي ببار نخواهد داد .

و ليكن خداوند ، آنقدر شوق محبت به بنده هايش دارد ⁹ ، كه او را در زندگي پر از تلاطم و سرگرداني ، حتي يك لحظه رها نكرده و دايم در مسير هشيار كردن او ¹⁰ ، از هيچ روشي غفلت نميكند ، تا آنگاه كه برگردد ، و وقتي كه به راه ، برگشت و در مسير و هم جهت با رودخانه عظيم هستي قرار گرفت ، آنگاهست كه هر چه مي بيند ، داشته هايي است كه لحظه به لحظه در تزايد و افزوني خواهد بود .

زيرنويسها :

1. ضرار بن ضمره ضبايى از ياران امام به شام رفت و بر معاويه وارد شد . معاويه از او خواست از حالات امام بگويد ، گفت على (ع) را در حالى ديدم که شب ، پرده‏هاى خود را افکنده بود ، و او در محراب ايستاده ، محاسن را به دست گرفته ، چون مار گزيده به خود مى‏پيچيد ، و محزون مى‏گريست و مى‏گفت: اى دنيا ، اى دنياى حرام ، از من دور شو ، آيا براى من خودنمايى مى‏کنى يا شيفته من شده‏اى تا روزى در دل من جاى گيرى ؛ هرگز مبادا ، غير مرا بفريب ، که مرا در تو هيچ نيازى نيست ، تو را سه طلاقه کرده‏ام ، تا باز گشتى نباشد ، دوران زندگانى تو کوتاه ، ارزش تو اندک ، و آرزوى تو پست است . آه از توشه اندک ، و درازى راه ، و دورى منزل ، و عظمت روز قيامت .

( و من خبر ضرار بن حمزة الضبائي-  عند دخوله على معاوية-  و مسالته له عن امير المؤمنين ع-  و قال فاشهد لقد رايته في بعض مواقفه-  و قد ارخى الليل سدوله و هو قائم في محرابه-  قابض على لحيته يتململ تململ السليم-  و يبکي بکاء الحزين و يقول-  يا دنيا يا دنيا اليک عني ا بي تعرضت ام الي تشوقت-  لا حان حينک هيهات غري غيري لا حاجة لي فيک-  قد طلقتک‏ ثلاثا لا رجعة فيها-  فعيشک قصير و خطرک يسير و املک حقير-  آه من قلة الزاد و طول الطريق-  و بعد السفر و عظيم المورد . حكمت 77 نهج البلاغه)

1. سوره ابراهيم ، آيه 32
2. سوره بقره ، آيه 172
3. سوره مائده ، آيه 87
4. سوره ضحي ، آيات 3 تا 11
5. سوره ابراهيم ، آيه 7
6. همان 6
7. کسانى که کافر شدند ، اعمالشان همچون سرابى است در يک کوير که انسان تشنه از دور آن را آب مى‏پندارد؛ امّا هنگامى که به سراغ آن مى‏آيد چيزى نمى‏يابد ، و خدا را نزد آن مى‏يابد که حساب او را بطور کامل مى‏دهد؛ و خداوند سريع الحساب است!  

( و الذين کفروا اعمالهم کسراب بقيعة يحسبه الظمان ماء حتى اذا جاءه لم يجده شيئا و وجد الله عنده – سوره نور ، آيه 39 )

محمد صالحي – جمعه 14/12/94

كانال باورهای قدیم و اندیشه های نو

@beshnofekrkon

http://mahsan.rasekhoonblog.com