ألَستُ بِرَبِّکُم » آیا من خدای شما نیستم ؟

مرحوم جنابِ ابن عربی 1 در کتابی به نام « شجره الکَون » ( به نام درختِ هستی ) ، راجع به آیه ای از آیاتِ قرآن کریم به بحث می نشیند که :

وقتی خداوند خواست موجودات و عالَم را خلق کند ( که این ها همه سرّ و رمز است ) ، به کلّ موجودات فرمود :

« ألَستُ بِرَبِّکُم » آیا من خدای شما نیستم ؟ !
 « قالُوا بَلَی » همه ی موجودات گفتند بله .

آیه تعمیم هم دارد و فقط مخصوص انسان نیست !
زمین و آسمان و کرات و ستارگان و حیوانات و انسان ها و فرشتگان و بالاخره مُلک و ملکوت ، یکپارچه ( درختِ هستی ، با کلّ این نظام هستی ) ، گفتند بله !

بعد جناب ابن عربی می فرماید :
چرا خداوند فرمود : « ألَستُ بِرَبِّکُم » و همه هم متفقاً در محضرش عرض کردند : « قالُوا بَلَی » ،
همه و همه بدونِ هیچ استثنا گفتند بله !

 حتّی شیطان هم در این « قالُوا بَلَی » شریک است ! ( خود شیطان هم در چند جای قرآن مشاهده می کنید می گوید :
« رَبِّ بِما أغوَیتَنی لَأقعُدَنَّ لَهُم صِراطَکَ المُستَقیم  » ، که مطابق با بافتِ خودش درست هم حرف زده و هیچ خطایی هم نکرده است ! ) .

جنابِ ابن عربی در ادامه می فرماید :

 چرا نفرمود که : « أوَ لَستُم بِعِبادی » ؟! آیا شما بنده های من نیستید ؟!

در حالی که فرمود : « ألَستُ بِرَبِّکُم » ؟ مگر من ربّ شما نیستم ؟!

اگر می گفت : « أوَ لَستُم بِعِبادی » ؟!
آیا شما بنده های من نیستید ؟!
معلوم می شد که می خواست نظام هستی بر پایه ی عبودیّت برگزار شود ،

 اما چون فرمود :« ألَستُ بِرَبِّکُم » مگر من ربّ شما نیستم ؟! ،
معلوم است که نظامِ عالَم بر پایه ی ربوبیّت برپا شده است و در ربوبیّت هم هرگز نقص نیست !

و خلقتِ عالم هم چون بر مبنای ربوبیّت است و همه هم مطلقاً عرض کردند بله ، فلذا هیچ نقصی در عالم نیست .

بعد جناب ابن عربی این طور ادامه می دهند که ( علاوه بر این ، ألَستُ بِرَبِّکُم را برای این بیان فرمود که ) در ربوبیّت هیچ وقت تزلزل نیست ولی در عبودیّت تزلزل هست و عالَم باید  مبنای ثبات و قرار داشته باشند ، عالَم و هر موجودِ در آن قاعده می خواهد .

الان این درخت قاعده می خواهد که اگر بخواهد قرار بگیرد باید روی ریشه باشد ! نمی شود روی شاخه باشد ! نمی شود روی میوه باشد ! که ریشه به آسمان برود و شاخه بر زمین باشد ! نمی شود ، چون این طور قرار ندارد ؟! ولی وقتی بر ریشه استوار باشد قرار دارد .

و همین طور است برای کلّ موجوداتِ نظامِ هستی که قاعده می خواهند و مجموعه ی نظام هستی باید دارای یک قاعده ی ثابت باشد ! نه متغیّر ! نه متزلزل !..
__________________
#شرح_دروس_معرفت_نفس
استادصمدی آملی حفظه الله

1-   از سرآمدان و تدوين كنندگان عرفان عاشقانه - وحدت وجود

http://mahsan.rasekhoonblog.com