کارکرد اصلی وحی چه بود که هنوز پای برجاست ؟

كاركرد وحي در دو بخش تاثيرات بيروني و كاركرد اجتماعي و بخش دروني و تاثيرات معنوي بر انسان قابل بررسي است .

اين مقال بدنبال توضيح مختصر كاركرد بيروني آنست و الا در بخش كاركرد دروني آن ، مهمترين تاثيرش ، معنا بخشي به زندگي بشر و پاسخ به سوالهاي هستي شناسي اوست بگونه ايكه از اضطراب حضور در اين دنياي پر از تحير و سرگرداني و آينده اي نه چندان دير بعد از مرگ برهاند و به آرامشي از جنس جاودانگي خداي هستي رساند .

و اما كاركرد بيروني آن :

1. کمک به شکوفایی عقل مدفون شده بشری
2. در راستای تحقق یک جامعه اخلاق مدار
3. با رعایت زیرساختهای عدالت محور

و اما اشاره ای مختصر به مستندات فوق :

1. شکوفایی عقل

• امام علی(ع) در خطبه اول نهج البلاغه ، هدف از ارسال پی در پی پیامبران را کشف و شکوفایی گنجیته های مدفون شده و مغفول مانده عقول بشری می داند :

واتر اليهم انبياءه..... يثيروا لهم دفائن العقول  ¹

• و این شکوفایی را مرهون مشاوره جمعی میداند :

من شاور الرجال شارکها فی عقولها ²

• و برای تحقق این امرست که خداوند ، مهمترین ویژگی مومنان را مشاوره جمعی میداند :

و امرهم شوری بینهم ³

• و از آنجا که پیامبر(ص) در مصدر امور جامعه مدینه قرار گرفته بودند ، علیرغم آنکه او را مومن ترین فرد جامعه و عاملترین شخص به آیات قرآن می داند ، لیکن ، جهت تاکید ، دستور صریح به مشاوره با مردم در امور اجتماعی و اداره حکومت تحت امر خود می فرماید :

و شاورهم فی الامر ⁴

• و تحقق این امر ، یعنی مشارکت در عقول جامعه و تثبیت محوریت عقل عرفی در حوزه مسایل اجتماعی .

2- جامعه اخلاق مدار

• پیامبر اکرم(ص) در بیان هدف از بعثت خود ، اتمام و اکمال اخلاق فردی و تبعا جامعه می داند :

انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق ⁵

• و خداوند نیز ، از مهمترین ویژگیهای رستگاری انسانها را در ده ها آیه از قرآن ، رعایت اخلاق و عمل صالح می داند :

من يؤمن بالله و يعمل صالحا يکفر عنه سيئاته و يدخله جنات تجري من تحتها الانهار خالدين فيها ابدا ذلک الفوز العظيم ⁶

3- عدالت محوری

• از مهمترین فرامین خداوند به یک حاکم جامعه ( از جمله پیامبر(ص) ) ، تهیه مقدمات و زیرساختهای عدالت محوری ، جهت قانون گذاری و اداره جامعه است :

اذا حکمتم بين الناس ان تحکموا بالعدل ⁷

• و رعایت عدالت را ، مهمترین راه رسیدن به تقوای الهی می داند :

اعدلوا هو اقرب للتقوى ⁸

و در یک کلام :

آنچه که از محتوای کتاب وحی و سیره پیامبر(ص) بدست می آید ، وحی نه تنها نیامده است که جای عقل را تنگ کرده و یا آن را تعطیل کند ، که جهت شکوفا کردن و دعوت به برخورداری کارکردی از عقول مدفون شده در لابلای القایات و خرافات و پیروی کورکورانه از گذشتگان سنتی و یا بزرگان مدعی فهم متعالی از هستی ، کرده تا ضمن ایجاد ساختارهای عدالت محوری ، به یک جامعه اخلاق مدار و عاری از خشونت و ظلم منجر گردد .

زیرنویسها :

1. خطبه اول نهج البلاغه ( خداوند سبحان از ميان فرزندان آدم ، پيامبرانى برگزيد ....تا خردهاشان را که در پرده غفلت ، مستور گشته برانگيزاند . )
2. حکمت 161 نهج البلاغه ( کسی که با مردم مشورت کند ، گویی که عقول آنها را به مشارکت گرفته است . )
3.  شوری آسه 38 ( و از مختصات مومنان آنست که از روش شورایی برای مدیریت امور اجتماعی خود ، استفاده میکنند . )
4. آل عمران آیه 159 (
5. مستدرک الوسائل، ج11، ص 187، باب6، ح1
6. تغابن آیه 9 (هر کس به خدا ايمان بياورد و عمل صالح انجام دهد، گناهان او را مى‏بخشد و او را در باغهايى از بهشت که نهرها از زير درختانش جارى است وارد مى‏کند، جاودانه در آن مى مانند؛ و اين فوز عظیماست! )
7. نسا آیه 135 (هنگامی که بین مردم به قضاوت که از شیون اداره جامعه است ، می نشینید ، عدالت را رعایت کنید )
8. مائده ، آیه 38

محمد صالحی – 10/4/95

http://mahsan.rasekhoonblog.com