برداشتی از آخرین سفارشات پیامبر در حجه الوداع - 1
آنچه ذیلا آورده شده است بخشی از خطوط اصلی مانیفست پيامبر می باشد كه در حجه الوداع بيان شده است :
۱- تساوی حقوق شهروندی شهروندان :
الناس فی الاسلام سواء، الناس طف الصاع لادم و حوآء، لا فضل عربی علی عجمی، و لا عجمی علی عربی الا بتقوی الله! الا هل بلغت؟ ! قالوا: نعم! قال : اللهم اشهد.
- مردم در اسلام مساوی هستند، تمام افراد مردم هر یک همچون پیمانه پر بدون تفاوت، از آدم و حوا هستند، هیچیک از مردمان عرب را بر عجم فضیلتی نیست، و هیچیک از مردمان عجم را بر عرب فضیلتی نیست، مگر به پرهیزگاری و تقوای خدائی.آیا من ابلاغ کردم و مطلب را رساندم؟ !
گفتند: بلی! آن حضرت گفت: بار پروردگارا شاهد باش? !
تذکر : تقوا معیاریست مربوط به قیامت و بازشناسی خداوند و ارتباطی به حقوق شهروندی دنیایی ندارد .
۲- توصیه به حقوق زن :
اوصیکم بالنساء خیرا ، فانما هن عوان عندکم ، لا یملکن لانفسهن شیئا، و انما اخذ تموهن بامانة الله، و استحللتم فروجهن بکتاب الله، و لکم علیهن حق، و لهن علیکم حق کسوتهن و رزقهن بالمعروف، و لکم علیهن الا یوطئن فراشکم احدا، و لا یاذن فی بیوتکم الا بعلمکم و اذنکم، فان فعلن شیئا من ذلک فاهجروهن فی المضاجع و لاتضربوهن ..
الاهل بلغت؟ !
قالوا: نعم! قال: اللهم اشهد!
خصال صدوق , باب منش های دوازده گانه ( ص ۴۸۷ ح ۶۳ )
?من شما را درباره حمایت و پاسداری از زنان سفارش میکنم که به نیکوئی و خوبی با آنان رفتار کنید، چون ایشان در نزد شما متحمل کارهای سخت و دشوار میشوند، و برای خودشان چیزی ندارند، و شما به امانتخدا آنها را گرفتهاید، و به حکم خدا و کتاب خدا، بر شما حلال شده اند !
از برای شما بر عهده آنها حقی است، و از برای آنها بر عهده شما حقی است، حق آنها بر شما آنست که لباس و پوشش و رزق و طعام ایشان را به طور نیکو و پسندیده بدهید، و حق شما بر آنها آنست که در منزلگاه و خوابگاه شما کسی را نیاورند، و در خانههای شما دخل و تصرفی نکنند مگر با علم شما و اجازه شما!
و اگر از این چیزهای ممنوعه بجا آورند، شما از خوابیدن با آنها در خوابگاهشان دوری گزینید، و حق تنبیه بدنی ندارید ..
آگاه باشید: آیا من تبلیغ کردم؟ !
گفتند: آری. آن حضرت فرمود: بار پروردگارا شاهد باش? !
دو نکته مهم :
۱- در اینجا طبق نقل صدوق ، در صورت تخلف زن امر به زدن او نشده است . !!!
۲- در صورت تخلف زن و عمل فحشا ، امر به سنگسار نشده است . !!!
۳- توصیه به حقوق بردگان
ثم قال: فاوصیکم بمن ملکت ایمانکم فاطعموهم مما تاکلون و البسوهم مما تلبسون، الا هل بلغت؟!
قالوا: نعم! قال: اللهم اشهد.
?پس از آن فرمود: من شما را وصیت و سفارش میکنم درباره غلامان و کنیزان که مالک آنها شدهاید!
از هر چه شما میخورید، به آنها هم بخورانید، و از هر چه شما میپوشید، به آنها هم بپوشانید،
آگاه باشید : آیا من تبلیغ کردم؟ !
گفتند: بلی! آن حضرت گفت: بار پروردگارا شاهد باش? !
۴- اخطار در مورد فقهای بی بصیرت :
..... فرب حامل فقه غیر فقیه، و رب حامل فقه الی من هو افقه منه.
?خداوند نیکو و خرم گرداند چهره بندهای را که گفتار مرا بشنود ، و آن را حفظ کند، و به خاطر بسپارد، و سپس آن را به کسی که نشنیده استبرساند .
زیرا چه بسا راویان و حاملان فقه و دانشی، که خود آنها فقیه و دانشمند نیستند، و چه بسا راویان و حاملان فقه و دانشی که آن فقه و دانش را به سوی فقیهتر و دانشمندتر از خود میبرند.
۵- اعمالتان را به پیشگاه خدا بفرستید نه واسطه هاتان را :
ثمّ قال: لاَ تَأتُونِی بِأَنْسَابِکُم ، وَأْتونِی بِأَعمَالِکُم.
ثم قال: أَلاَ هَلْ بَلَّغْتُ ؟ .
فقالوا : نعم .
فقال : اللَّهُمَّ اشْهَدْ .
سپس فرمودند : بواسطه انساب و نزدیکان و واسطه هاتان نزد من نیایید بلکه آنچه که پیش من و خدا ارزش دارد اعمال شماست .
۶- حفظ آبروی مسلمان از ترتیب مناسک حج واجبتر است:
نقل است که در حجه الوداع ، حاجیان بدلیل اینکه هنوز به ترتیب مناسک وارد نبودند ، با نگرانی از تقدم و یا تاخر اعمالی که انجام داده بودند ، پیش پیامبر آمده و یکی عرض میکرد که قبل از طواف ، سعی را انجام دادم ؛ دیگری میگفت که فلان عمل را اول انجام دادم و شخص دیگری میگفت بهمان عمل را آخر کار انجام دادم و حال چکار کنم ؟
پیامبر (ص) فرمودند : نگران چیزی نباش ، اشکالی ندارد . آنچه باید بنده را نگران کند ، ریختن آبروی مسلمان است که قطعا از مصادیق ظلم بوده و او را هلاک خواهد کرد .
حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِی شَیْبَةَ، حَدَّثَنَا جَرِیرٌ، عَنِ الشَّیْبَانِیِّ، عَنْ زِیَادِ بْنِ عِلَاقَةَ، عَنْ أُسَامَةَ بْنِ شَرِیکٍ، قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ النَّبِیِّ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ حَاجًّا فَکَانَ النَّاسُ یَأْتُونَهُ ، فَمَنْ قَالَ : یَا رَسُولَ اللَّهِ، سَعَیْتُ قَبْلَ أَنْ أَطُوفَ أَوْ قَدَّمْتُ شَیْئًا أَوْ أَخَّرْتُ شَیْئًا فَکَانَ یَقُولُ: ? لَا حَرَجَ لَا حَرَجَ، إِلَّا عَلَی رَجُلٍ اقْتَرَضَ عِرْضَ رَجُلٍ مُسْلِمٍ وَهُوَ ظَالِمٌ، فَذَلِکَ الَّذِی حَرِجَ وَ هَلَکَ ?
سنن ابو داود، حدیث شماره: ۲۰۱۵.
۷- کم نگذاشتن از حقوق مردم و ادای امانت :
و اتقوا الله و لا تبخسوا الناس اشیاءهم و لا تعثوا فی الارض مفسدین فمن کانت عنده امانة فلیؤدها
و تقوای خدا را پیشه سازید! و از حقوق و امور مردم چیزی را کم مگذارید! و در زمین بهم ریختگی و آشفتگی و فساد مکنید! پس در نزد هر کس امانتی است، باید آن را به صاحبش ادا کند.
۸- تمسک کردن به ودیعه خود ( ثقلین ) ( تعیین تکلیف چالشهای آیندگان ) ::
انی قد خلفت فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا : کتاب الله و عترتی اهل بیتی.
الا هل بلغت؟ !
قالوا: نعم! قال: اللهم اشهد!
من در میان شما دو چیز را به ودیعت میگذارم که اگر به آنها تمسک کردید هیچگاه گمراه نخواهید شد: یکی کتاب خدا، و دیگری عترت من که اهلبیت من میباشند.
آگاه باشید: آیا من تبلیغ کردم? ؟ !
گفتند: آری! آن حضرت فرمود: خداوندا شاهد باش? !
تذکر : در حقیقت ، پیامبر در این بیان پر ارزش ، اعلام می دارند که بعد از من نزدیکترین فهم و قرائت از دین به قرائت من ، بیان و قرائت اهل بیت من میباشد .
تاریخ یعقوبی ج۱ ص ۵۰۰ به بعد ) - ابن اثیر ج ۳ ص ۲۴۱
محمد صالحی ۱۵ / ۶ / ۹۴
