بیقراریهایت را بپذیر تا از رنج رها شوی
جمله بیقراریت از طلب قرار توست طالب بیقرار شو تا که قرار آیدت
هر شخص ، وقتی به تجربه سالهای زیسته خود می نگرد ، چیزی جز تغییرات مکرر و متنوع در هر آنچه در خود و اطراف خود می بیند را شاهد نبوده است .
سلامتی و بیماریهای مکرر ، شکستها و پیروزیها ، استهلاک و کهنه شدن اشیا ، پیرشدن و گذر عمر ، تولدها و مرگها ، زیبایی ها و زشت شدنها ، دارا شدنها و از دست دادنها و .... .
همه این امور ما را با یک قانون عام هستی روبرو می کند که : ماهیت این جهان ، ناماندگی و بی ثباتی و بی قراری است .
جهان متغیرها و ناپایداریها و زوال ها .
جهانی که خود می نماید راهی است بسوی مقصدی دیگر : الدنیا دار ممر لادار مقر ( امام علی(ع) حکمت 133 )
و سرتاسر تغییر است و نوشدنهای رو به زوال : ان لله ملکا ينادي في کل يوم- لدوا للموت و اجمعوا للفناء و ابنوا للخراب ( امام علی(ع) حکمت 132 )
از بین همه موجودات ، انسان تنها موجودی است که بدلیل امکان وجودی تحلیل اطلاعات گذشته زیسته خود و دیگران و دنبال کردن روند اتفاقات زندگی ، به قانون فوق آگاه بوده و همین آگاهی است که او را بدلیل از دست داده هایش ( چه مادی و چه عاطفی و معنوی و حتی مدتی که زیسته و احیانا بهره لازم را نبرده ) غمگین می کند و بدلیل ترس از آینده نامشخص ، مضطرب کرده و پر از دغدغه می نماید .
حیوانات همانند ما دستخوش همین از دست دادنها و تغییرات مختلف و متععدند ولی بدلیل عدم امکان تحلیل آنها و عدم آگاهی به کلیت زندگی خود هرگز دچار غم و یا اضطراب نشده و تنها در برخورد با هر اتفاق جدید ، آن را مشاهده گونه زندگی کرده و از سر می گذرانند و براساس آگاهی لحظه ای که از آن بدست می آورند تصمیمات لازم برای بهترین شیوه همراهی با آن را می گیرند .
آنها هرگز اتفاقات هر لحظه را تحمیلی بر زندگی طبیعی در حال جریان خود نمی دانند ، بلکه زندگی را همانی می دانند که در حال وقوع است و اینست دلیل عدم غمگینی و یا اضطراب آنها .
و ما انسانها نیز برای رسیدن به همان آرامی و بی رنجی آنها ، راهی نداریم جز پذیرش و کنارآمدن با قاعده فوق ، بگونه ای که زندگی را نه یک سیر طبیعی آرام از پیش فرض شده ( مطابق با همه آنچه در زندگی دیگران مطلوب می پنداریم ) بدانیم ، بلکه آن را مجموع همین اتفاقاتی بدانیم که برای هر کس بصورت منحصر بفرد ، محقق شده و بوقوع می پیوندد .
زندگی را جوی آب ثابتی نپنداریم که اتفاقات ناخواسته و خواسته زندگی چون موجهایی در آن بوقوع می پیوندند ، بلکه زندگی مجموع همین اتفاقات موجوار است که خواسته و ناخواسته بر جریان مدام هستی سوار شده و واقع می شوند .
چرا که زندگی طرح ثابتی از قبل ندارد که آن را همچون پازلی تصور کنیم که اتفاقات مختلفی که در طول عمرمان می افتند ، بعضی را مطلوب و مطابق و هماهنگ با آن بدانیم و بعضی را که مطلوبمان نیست مطابق با آن ندانسته و تحمیل بر زندگی خود بخوانیم .
بلکه هر اتفاق ، چه خودخواسته و پیش بینی شده باشد و چه ناخواسته و ناگهانی ، قطعه ای است که در کنار دیگر بخشها و قطعات زندگی ، تصویری را به آن می بخشند که پازلی است که خود در سیر زمانی عمرمان خواهیم ساخت .
انسانی که بی توجه به قاعده فوق ، زندگی را آرام و مطابق با مطلوبات خود تصور می کند ، همواره در طلب قرار و بی تغییری در آن بسر برده و دایم مضطرب از اینکه مباد در این قرار و یکسویگی زندگی من اتفاقی بیفتد و آرامش مرا برهم زند و از آنجا که این تصور ، توهمی بیش نیست و او خود را آماده رویارویی با زندگی واقعی و نوسانات و تغییرات و نو و کهنه شدنها و تولد و مرگهایش نکرده ، با هر اتفاق جدید که قطعه این لحظه ساختمان زندگی واقعی اوست ، در هم ریخته و خود را بازنده میدان زندگیش یافته و ترس از دست دادن داشته ها و از دست رفتن آرزوهایش بر او چیره می شود و چنان هشیاریش را برهم می زند که نمی تواند برای ادامه راه زندگی تصمیم درستی بگیرد و هر چه بیشتر بر رنجهایش می افزاید .
و چه زیبا سخنی که مولانا از یافته های قوانین متافیزیکی هستی خود با ما درمیان گذارده است :
جمله بیقراریت از طلب قرار توست طالب بیقرار شو تا که قرار آیدت
همه بی قراریهای بشر بخاطر آنست که در تصور موهوم ثابت بودگی این جهان و متعلقات این جهانی بسر برده و همواره در ترس از دست رفتن آنهاست ، که قرار و آرامش او را برهم زده و دایم به هر چیز تازه ای از جنس همین دنیای نامانده آویزان شده و بیشتر در تلاطم موجهای آن غرق می شود ، در حالی که اگر بر این ویژگی ناماندگاری ذاتی اینجهانی واقف شده و آن را با آغوش باز پذیرفته و خود را با آن همراه کند ، هرگز با هر اتفاق جدید ، دچار ترس و اضطراب و بی قراری روانی و روحی نخواهد شد .
چنین انسانی می پذیرد که زندگی یعنی :
عمر میگذرد و انسان پیر شده فرتوت می شود .
سلامتی دایم دچار دگرگونی است .
شکستها و پیروزیها در هم تنیده اند .
اشیائ مادی ، مستهلک شده از بین می روند .
کوچکترها بزرگ می شوند و می روند .
بزرگترها فراموشکار و مریض و ازپا افتاده می شوند .
خانه ها فرو می ریزند .
اهدافِ به ثمر رسیده می میرند و دیگر دلیلی برای ادامه نیستند .
مقامها و موقعیتهای اجتماعی از دست می روند .
و مرگ بی هیچ قاعده و طرح قبلی شناخته شده ای بدنبال همه ماست .
و آنگاه همه تلاش خود را می کند که در این بازی زندگی ، زیباترین نقشی که می تواند را بازی کند و هم به خود لذت ببخشد و هم به دیگران شادی و امید .
آنچه که در آموزه های دینی ما بر آن تاکید شده است :
و ما هذه الحياة الدنيا الا لهو و لعب ( عنکبوت 64 )
المؤمن بشره في وجهه ( امام علی(ع) حکمت 333 )
محمد صالحی – 20/9/97
