آيا خداوند كسي را عذاب مي كند يا دوري از او ، خودش عذاب است ؟
سالهاست كه در ذهن مردم اينگونه متصور شده كه خداوند شخصيتي بس پر از هيبت و جباريت و انتقام است كه در انتظار شلاق زدن بنده ايست كه راه به خلاف برود .
در اين نگاه ، خداوند از هستي و بنده هايش جدا بوده و در اعلي علييني زيست ميكند در كسوت اربابي و همه كسان بايد دايم در ترس از چشمان تيزبينش گامي به كج نگذارند و حتي فكري به غلط نكنند .
اما آنچه كه در وصف قرآني مي بينيم و در كلام رسولانش شنيده ايم و در بيان عارفاني كه او را در كشف و شهودي عاشقانه يافته اند ، وجود دارد ، خداييست سراپا مهر و سرشار از شوق ديدار .
در ادامه ، به قرآن ، نگاهي دوباره به اجمال مي افكنيم :
- تمام هستي در يك سير كمالي هماهنگ ، به مقصودي معلوم ، در سير مدام است :
تسبح له السماوات السبع و الارض و من فيهن و ان من شيء الا يسبح بحمده و لکن لا تفقهون تسبيحهم 1
آسمانهاى هفتگانه و زمين و کسانى که در آنها هستند، همه تسبيح او مىگويند؛ و هر موجودى ، تسبيح و حمد او مىگويد ؛ ولى شما تسبيح آنها را نمىفهميد .
- مقصود آن سير ، چيزي جز شادماني و آرامش در پي ندارد :
- يا ايتها النفس المطمئنة ارجعي الي ربك راضية مرضية فادخلي في عبادي و ادخلي جنتي 2
اي روح آرامش يافته ؛ خشنود و پسنديده به سوي پروردگارت بازگرد و در زمره بندگان من داخل شو ، و به بهشت من در آي .
- فرحين بما آتاهم الله من فضله و يستبشرون بالذين لم يلحقوا بهم من خلفهم الا خوف عليهم و لا هم يحزنون 3
از فضيلتي كه خدا نصيبشان كرده است شادمانند و به آنها كه در پي شان هستند و هنوز به آنها نپيوسته اند بشارت مي دهند كه بيمي بر آنها نيست و اندوهگين نشوند .
- دعوت خداوند از انسان براي حضور در محفل خود ، چيزي جز رسيدن به حيات دايمي و زيست روحاني جاويدان نيست :
يا ايها الذين امنوا استجيبوا لله و للرسول اذا دعاکم لما يحييکم 4
اى کسانى که ايمان آوردهايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت کنيد هنگامى که شما را به سوى چيزى مىخواند که شما را حيات مىبخشد!
- كه اين دعوت نپذيرفتند و راه به كج راهه كشاندند ، گويي سرابي را در عوض محفل زيبا و سرمست از حضور خداوند ، گزيده اند :
والذین کفروا اعمالهم کسراب بقیعه یحسبه الضمئان مائا حتی اذا جائه لم یجده شیئا و وجد الله عنده 5
کسانى که کافر شدند ، اعمالشان همچون سرابى است در يک کوير که انسان تشنه از دور آن را آب مىپندارد ؛ امّا هنگامى که به سراغ آن مىآيد چيزى نمىيابد ، و خدا را نزد آن مىيابد که حساب او را بطور کامل مىدهد .
- و اين به سراب خو كردگان ، در آن كج راهه ، چيزي جز خسران و سختي و رنج ، عايدشان نخواهد شد :
- و من يتخذ الشيطان وليا من دون الله فقد خسر خسرانا مبينا 6
و هر كس كه به جاي خدا شيطان را به دوستي برگزيند زياني آشكار كرده است .
- فاعبدوا ما شئتم من دونه قل ان الخاسرين الذين خسروا انفسهم و اهليهم يوم القيامة الا ذلك هو الخسران المبين 7
بپرستيد هر چيز ديگري را جز او ؛ بگو : زيان كنندگان كساني هستند كه در روز قيامت خود و خاندانشان را از دست بدهند بهوش باشيد كه اين زياني آشكار است .
- و چه عذابي از اين بالاتر ، كه وقتي زمان بازي دنيا تمام شد ، محفل سرمستي و عشق و شادماني الهي را ببيند و راهي و چاره اي براي ورود در آن نمي يابد :
ا فمن اتبع رضوان الله كمن باء بسخط من الله و ماواه جهنم و بئس المصير 8
آيا آن كس كه به راه خشنودي خدا مي رود ، همانند كسي است كه موجب خشم او مي شود و مكان او جهنم ، آن سرانجام بد است ؟
- و اين جهنم نه عذابيست كه خداوند به او مي دهد ، كه دوري از رحمت و شادماني بهشت برين الهي است كه در حسرتش ميسوزد :
قد خسر الذين كذبوا بلقاء الله حتي اذا جاءتهم الساعة بغتة قالوا يا حسرتنا علي ما فرطنا فيها و هم يحملون اوزارهم علي ظهورهم الا ساء ما يزرون 9
زيان كردند آنهايي كه ديدار با خدا را دروغ پنداشتند و چون قيامت ، به ناگهان فرا رسد ، گويند : اي حسرتا بر ما به خاطر تقصيري كه كرديم ؛ اينان بار گناهانشان را بر پشت مي كشند ؛ هان ، چه بد باري را بر دوش مي كشند .
- و اما خداوند رحمان ، آنقدر سرشار از مهرباني و گذشت و نيز لبريز از شوق ديدار بنده خود است كه بهر بهانه اي دنبال بخشيدن خطاي كج راهه اوست ، كه بيشتر از آن همه خسران ناشي از دور افتادن از قرب او ، درد مضاعف نكشد :
- نبئ عبادي اني انا الغفور الرحيم 10
به بندگانم خبر ده كه من آمرزنده و مهربانم .
- قال رب اني ظلمت نفسي فاغفر لي فغفر له انه هو الغفور الرحيم 11
گفت : اي پروردگار من ، من به خود ستم كردم مرا بيامرز ؛ و خدايش بيامرزيد زيرا آمرزنده و مهربان است .
و در يك كلام :
- خداوند ، انسان را خلق كرد و به او اختيار داد و مي دانست در اين اختيار ، راحت ترين راه رسيدن به آرزوهايش را انتخاب خواهد كرد ، هر چند آرزوهايي باشد كه هيچ اثر جاودان روحاني براي او نداشته و تنها زماني را در اين دنياي پر از سراب ، خوش باشد .
قال اني اعلم ما لا تعلمون – بقره 30
( و خداوند در اعتراض ملائك به خلقت انسان ) گفت : آنچه من مي دانم شما نمي دانيد .
- و اما آنها كه راه رسيدن به شادي حقيقي كه همان ظهور حضور خداوند در قلب آنهاست را برگزيدند چيزي جز آن نميابند و اين همان بهشتي است كه خداوند به همگان وعده داده است .
وعد الله المؤمنين و المؤمنات جنات تجري من تحتها الانهار خالدين فيها و مساكن طيبة في جنات عدن و رضوان من الله اكبر ذلك هو الفوز العظيم 12
خدا به مردان مؤمن و زنان مؤمن بهشتهايي را وعده داده است كه جويها در آن جاري است ، و بهشتيان همواره در آنجايند و نيز خانه هايي نيكو در بهشت جاويد ولي خشنودي خدا از همه برتر است كه پيروزي بزرگ ، همان خشنودي خداوند است .
- ولي آنها كه راه به كج راهه كشاندند ، به چيزي از جنس جاودانگي نايل نشده و روزي خواهد رسيد كه همه چيز به فنا رفته مي بينند و سرتاپا حسرت خواهند شد .
- و چه عذابي دهشتناكتر از اين همه خسران و حسرت كه در بيكرانه تاريكي از دوري از محفل قرب ، سرگردان شده ، تا كي درد و رنج اين دوري ، زنگارهاي زشت روحشان بزدايد و پاك شده ، خود در مسير رسيدن به آن مقصود نهايي بيابند .
زيرنويسها :
- سوره اسرا – آیه 44
- سوره فجر آيات 27 تا 30
- سوره آل عمران آيه 170
- سوره انفال 24
- سوره نور ، 39
- سوره نسا 119
- سوره زمر 15
- سوره آل عمران 162
- سوره انعام 31
- سوره حجر 49
- سوره قصص 16
- سوره توبه آيه 72
محمد صالحي – 24/5/95 مصادف با ولادت امام رضا(ع)
http://mahsan.rasekhoonblog.com
